جفن (مفردات‌نهج‌البلاغه)جَفْن (بر وزن عقل) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای پلک یا پرده چشم که به وقت بستن آن‌را می‌پوشاند که حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص شرکت کردن عثمان بن حنیف در یک میهمانی باشکوه، در بصره ضمن سرزنش او و در رابطه با خفاش و ... از این واژه استفاده نموده است. ۱ - مفهومشناسیجَفْن (بر وزن عقل) به معنای پلک یا پرده چشم که به وقت بستن آن‌را می‌پوشاند، آمده است. جمع این واژه جفون است. در لغت آمده است: «الجفن: غطاء العین من اعلی و اسفل.» واژه «جفنه» به معنای کاسه و جمع آن «جِفان» بر (وزن کتاب) و اجفان است. ۲ - کاربردهاامام (صلوات‌الله‌علیه) هنگامی که به‌وی خبر رسید که فرماندار بصره عثمان بن حنیف به میهمانی مجلّلی رفته است، در عتاب به وی نوشت: «... یابن حنیف: فقد بلغنی انّ رجلا من فتیة اهل البصرة دعاک الی مادبة فاسرعت الیها، تستطاب لک الالوان و تنقل الیک الجفان...؛ پسر حنیف به‌من خبر رسید که مردی از جوانان اهل بصره تو را به طعامی (میهمانی) دعوت کرده و تو شتابان به آن رفته‌ای گفتند: طعام‌های رنگارنگ دلچسب برای تو می‌آوردند، و کاسه‌های طعام پیش تو آورده می‌شد ...» امام (علیه‌السلام) در رابطه با خفّاش نیز فرموده است: «فهی مسدلة الجفون بالنهار علی حداقها و جاعلة اللیل سراجا تستدلّ به فی التماس ارزاقها؛ خفّاش در روز روشن پلک‌های خود را بر حدقه‌های چشم گذاشته، در عوض، شب تاریک را برای خود چراغ قرار داده، به وسیله شب در یافتن روزی خود راه پیدا می‌کند.» همچنین در همین خطبه ۱۵۵، آن حضرت می‌فرماید: «اطبقت الاجفان علی مآقیها.» امام (علیه‌السلام) همچنین در وصف طاووس فرموده‌اند: «فی ضفّتی جفونه.» و همچنین این واژه در خطبه ۹۱ نیز آمده است. ۳ - تعداد کاربرداین واژه پنج بار در «نهج البلاغه» آمده است. ۴ - پانویس۵ - منبعقرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جفن»، ص۲۲۱. رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
|