فاطمهبرای بانو حضرت صدیقه طاهره (سلام‌الله‌علیها) نام‌ها و القابی است که برخی آسمانی‌اند و از سوی آفریدگار تعیین شده و بعضی از سوی برگزیدگان الهی تعیین شده است. یکی از القاب آن حضرت، فاطمه است. ۱ - معنی فاطمهفاطمه: یعنی آن که خود و شیعیانش از آتش بازداشته (و در امان نگاه داشته) شده‌اند. یا به معنی آن که شر و بدی در وجود او راهی ندارد. و به معنی آن که از طفولیت با علم رشد یافته است. شیخ صدوق در علل الشرایع و علامه مجلسی در بحارالانوار از امام باقر (علیه‌السّلام) روایت کرده‌اند که فرمود: چون فاطمه (سلام‌الله‌علیها) متولد شد خدای (عزّوجلّ) به یکی از فرشتگان وحی فرمود که به زمین برود و این نام را بر زبان پیغمبر جاری سازد و بدین‌ترتیب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نام فاطمه (سلام‌الله‌علیها) را برای نوزاد انتخاب فرمود. «فطم» یعنی طفل از شیر گرفته شد. ۱.۱ - در احادیثدر حدیثی از امام باقر (علیه‌السّلام) چنین رسیده است که خدای متعال پس از تولد فاطمه (سلام‌الله‌علیها) به وی خطاب فرموده که «انی فطمتک بالعلم و فطمتک عن الطمث:» من تو را به وسیله علم از شیر گرفتم و از پلیدی‌ها و ناپاکی‌ها دور داشتم. گویی چنانکه طفل را پس از بازداشتن از شیر به غذایی دیگر عادت می‌دهند آن حضرت از زمان شیرخوارگی نخستین غذایش پس از شیر، علم بوده و به وسیله علم از شیر گرفته شده است. حضرت رضا (علیه‌السّلام) از پدرش و ایشان از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل کرده‌اند که فرمود: ای فاطمه، آیا می‌دانی چرا فاطمه نامیده شده‌ای؟ علی (علیه‌السّلام) پرسید چرا؟ فرمود: زیرا که وی و شیعیانش را از آتش بازداشته‌اند. و در جای دیگر فرمود: زیرا آتش بر وی و شیعیانش ممنوع گردیده است. امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) فرمود: شنیدم که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمود: فاطمه را فاطمه نامیده‌اند زیرا خدای تبارک و تعالی او و فرزندانش را از آتش برکنار داشته است. البته آن فرزندانی که با ایمان از دنیا بروند و بر آنچه که بر من نازل گردیده اعتقاد داشته باشند. امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: او را فاطمه گفتند چون شر و بدی در وجود او راهی ندارد و اگر برای همسری این بزرگوار، علی (علیه‌السّلام) نبود تا قیامت کسی هم‌شأن ایشان یافت نمی‌شد. پس از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هرگز کسی را راستگوتر از فاطمه ندیدم. این حدیث را بسیاری از علمای عامه هم نقل کرده‌اند؛ از جمله ابن شیرویه دیلمی و طبری در دلائل الامامه. گفتنی است که نام مقدس فاطمه نزد اهل بیت: بسیار دوست داشتنی بوده است و آنان این نام و صاحبش را پیوسته گرامی می‌داشته‌اند. «امام صادق (علیه‌السّلام) از یکی از یارانش که خدا به وی دختری عنایت فرموده بود، پرسید او را چه نام نهاده‌ای؟ گفت: فاطمه. حضرت فرمود: فاطمه! درود خدا بر فاطمه باد. پس بدان چون این نام را بر او نهاده‌ای مواظب باش سیلی بر صورتش نزنی و به او بد نگویی و گرامی‌اش بداری.» مردی گوید: بر امام صادق (علیه‌السّلام) وارد شدم در حالی که افسرده بودم. حضرت پرسید: چه غمی داری؟ گفتم: دختری برایم به دنیا آمده است. فرمود: او را چه نامیده‌ای؟ گفتم: فاطمه. فرمود: آه، آه، آه! بدان اگر او را فاطمه نام نهادی لعن و دشنامش مده و او را مزن. [۷]
حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۴.
۲ - پانویس
۳ - منبعسایت اطلاع‌رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «فرهنگ القاب فاطمه (سلام‌الله‌علیها)»، تاریخ بازیابی، ۱۳۹۶/۱۱/۱۱. |