مطلقلفظ شامل تمام افراد یک ماهیت را مطلق گویند. ۱ - معنای لغوی و اصطلاحیمطلق، در لغت، اسم مفعول از باب افعال و به معنای رها شده، مرسل و چیزی است که قید ندارد. در اصطلاح اصول، هرگاه لفظی بر معنایی شایع دلالت کند که شامل تمام افراد ماهیت می‌شود و قابل صدق بر افراد ماهیت کلی است، آن را مطلق می‌گویند. ۲ - چگونگی شمول مطلق بر افراد ماهیتدر چگونگی شمول مطلق بر افراد ماهیت، دو نظر وجود دارد: ۱. شمول آن به وضع واضع است؛ ۲. شمول آن به کمک جریان مقدمات حکمت است (نظر مشهور اصولیون). ۳ - وجوه اشتراک و تفاوت مطلق و عاموجه اشتراک لفظ مطلق و عام این است که هر دو بر همه افراد دلالت می‌نماید، مثل این که دستور عامی وارد شده مبنی بر این که: «همه دانشمندان را احترام کنید» و هم چنین به صورت مطلق گفته شده: «دانشمند را احترام کنید»، که در هر دو، حکم به وجوب احترام شامل همه افراد می‌شود. اما دو تفاوت عمده دارند: ۱. دلالت عام بر افراد، به وضع واضع بستگی دارد، در حالی که دلالت مطلق بر اساس دیدگاه مشهور به واسطه مقدمات حکمت است؛ از این رو در مقام تعارض بین عام و مطلق، عام مقدم است، هر چند برخی این تقدم را قبول ندارند؛ ۲. دلالت عام نوعاً استغراقی و گاهی بدلی است، ولی دلالت مطلق، نوعاً بدلی و گاهی استغراقی است. [۲]
بحوث فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ص۲۰۶.
[۷]
مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۲۴۱.
[۸]
محاضرات فی اصول الفقه، خویی، ابوالقاسم، ج۵، ص۳۳۴.
[۱۰]
تهذیب الاصول، سبزواری، عبدالاعلی، ج۱، ص۱۵۰.
[۱۱]
تقریرات اصول، شهابی، محمود، جزء ۲، ص۱۳۴.
[۱۵]
منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، جزایری، محمدجعفر، ص۱۳۴.
[۱۷]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۳، ص۵۲۵.
[۱۸]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۸، ص۶۰۳.
[۱۹]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۹، ص۶۴.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۴۱، برگرفته از مقاله «مطلق». |