کعبالاحبارابواسحاق کعب بن ماتع حمیری معروف به کعب الاحبار در عهد جاهلیت از یهود یمن و از قبیله ذی رعین و یا ذی الکلاع و از تابعین بوده است. فهرست مندرجات۲ - تولد کعب الاحبار ۳ - اسلام آوردن کعب ۴ - علم و دانش کعب ۵ - اقتباس بعضی افکار و گفتارها از کعب ۶ - قرآن گرفتن کعب و نقل روایات ۷ - اعتقاد صحابه به علم کعب ۸ - تأیید خلیفه دوم توسط کعب ۹ - تکذیب کعب الاحبار ۱۰ - منع کردن کعب از نقل حدیث ۱۱ - زندگی کعب در شام ۱۲ - ارج و قرب کعب در خلافت عثمان و معاویه ۱۳ - روایات جعلی کعب ۱۴ - استفاده خلفا از احادیث جعلی کعب ۱۵ - شهرت دینی کعب ۱۶ - وفات کعب الاحبار ۱۷ - فهرست منابع ۱۸ - منبع ۱ - عالم بودن کعب الاحباراو از بزرگان علماء اهل کتاب بوده و علت تسمیۀ کعب الاحبار برای او بهره‌مندی‌اش از دانش کتاب‌های احبار بوده است. ۲ - تولد کعب الاحباروی سی و دو سال قبل از هجرت به دنیا آمد. ۳ - اسلام آوردن کعببنا به مشهورترین قول پس از پیامبر در اوایل خلافت عمر به اسلام گروید و وارد مدینه شد. کعب پس از گرویدن به اسلام با اصحاب پیامبر مصاحبت داشته و برای آن‌ها از کتب اسرائیلی و اخبار امت‌های گذشته حدیث نقل می‌کرده است. ۴ - علم و دانش کعبروایات منقول از او بر دانش او نسبت به دو فرهنگ یهودی و اسلامی گواهی می‌دهد. در آن زمان کعب داستان تخت سلیمان را با صحنه‌پردازی خاصی بیان کرد و همگان را به اعجاب واداشت. در ضمن اطلاعات او درباره آدم و شجره ممنوعه و هم‌چنین ذوالقرنین و پیامبران دیگر باعث فریب مسلمانان می‌شد. ۵ - اقتباس بعضی افکار و گفتارها از کعبصحابه و گروهی از تابعین از جمله خلیفه دوم مطالبی از او اقتباس کرده‌اند و ابوهریره، ابن عباس و تعدادی از تابعین از وی حدیث نقل کرده‌اند. ۶ - قرآن گرفتن کعب و نقل روایاتاو قرآن را از صحابه گرفت. در سنن ابی داود، ترمذی، نسائی و صحیح بخاری از او روایاتی نقل شده است. خلیفۀ دوم در موارد بسیاری از او موعظه و تشریح معانی آیات قرآنی را درخواست می‌نمود. ۷ - اعتقاد صحابه به علم کعبصحابه اعتقاد داشتند که او محل علم و فضل است و بدین جهت احادیثی را از او اخذ کرده‌اند. ۸ - تأیید خلیفه دوم توسط کعبکعب الاحبار روایات بسیاری در توجیه عملکردها و تأیید اندیشه‌های خلیفۀ دوم و نیز پیش‌گویی‌هایی از تورات دربارۀ برخی صفات، خلقیات و فضائل او نقل کرده است. ۹ - تکذیب کعب الاحبارصحابه در آغاز به کعب اطمینان داشتند به طوری که او را واعظ، معلم و مفتی می‌دانستند، امّا پس از مدتی برخی از آنان با پی بردن به دروغ پردازی و ماهیت یهودی وی سخنان او شک کرده، او را تکذیب کردند. به جهت این‌که او در اسلام به متون و آموزه‌های یهودی مراجعه می‌کرد و اساطیر و قصص موهومی را برای مردم بیان می‌نمود. ۱۰ - منع کردن کعب از نقل حدیثازاین رو عمر او را از نقل حدیث منع کرد و او را تهدید به تبعید به، یمن نمود. ۱۱ - زندگی کعب در شاماو در زمان خلافت عثمان به شام رفت و تا پایان عمرش در حمص می‌زیست. ۱۲ - ارج و قرب کعب در خلافت عثمان و معاویهوی در روزگار عثمان و معاویه ارج فراوان داشت و به دستور ایشان احکام شرعی را بیان می‌نمود و تحت حمایت معاویه به جعل داستان‌هایی در تأیید دستگاه خلافت پرداخت. روایات فراوان نقل شده از او در فضیلت شام و بیت‌المقدس همه مؤید این مطلب است. ۱۳ - روایات جعلی کعباو روایت کرده کسی که در بیت المقدس دفن شود عذاب نمی‌شود. دربارۀ شام روایت کرده است که است که: «خوشا به حال سرزمین شام همانا خداوند بخشاینده رحمت خود را بر این سرزمین گسترده است». در جای دیگر دربارۀ صفت پیامبر در تورات روایت کرده است که: «محمد رسول خدا، بندۀ برگزیدۀ او، مولدش مکه است و مهاجرتش مدینه و مُلکش در شام است». ۱۴ - استفاده خلفا از احادیث جعلی کعباز احادیث روایت شدۀ کعب در زمینۀ بیت المقدس و شام، بسیاری از خلفا چون عثمان، معاویه و پسرش و عبدالملک و ولید استفاده کردند و مردم را به این دو نقطه جذب نمودند. به خصوص در دورۀ عبدالملک که به خاطر فتنه بین او و ابن زبیر و به جهت پراکندگی جمعیت از نزد ابن زبیر و نرفتن به مکه مردم به زیارت این دو مکان تشویق شدند و از این زمان در تعظیم این دو مکان اسرائیلیاتی نقل شد. ۱۵ - شهرت دینی کعبروایات نقل شده از کعب در جوامع حدیثی باعث شده چهرۀ او دینی و آشنا به مسائل گوناگون دینی و تاریخی و تفسیری جلوه کند. احادیث نقل شده از او که اندیشه جسم انگاری خداوند را آشکارا مطرح می‌کند مورد قبول اهل حدیث و حنابله و یکی از اصول مذهب آن‌ها شده است. ۱۶ - وفات کعب الاحبارکعب در سال ۳۴ در شهر حمص درگذشت. ۱۷ - فهرست منابع• خرمشاهی، بهاء الدین؛ دانشنامه قرآن، انتشارات دوستان – ناهید، ۱۳۷۷، چاپ اوّل، ص۲۱۶. • زرکلی، خیرالدین؛ اعلام، بیروت، دارالعلم، ج۵، ص۲۲۸. • سبحانی، جعفر؛ ملل و نحل، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۶ه.ق، چاپ چهارم. • ابن عساکر، مختصر تاریخ دمشق، دمشق، دارالفکر، ۱۴۱۰ه.ق، چاپ اوّل، ج۲۱، ص۱۸۱. • دکتر قاسمی، حمید محمد؛ اسرائیلیات و تأثیر آن بر داستان‌های انبیاء در تفاسیر قرآن، تهران، سروش، ۱۳۸۰ه.ش، چاپ اول، ص۹۸-۹۶. • دکتر دیاری، محمد تقی؛ پژوهشی در باب اسرائیلیات در تفاسیر قرآن، سهروردی، ۷۹، چاپ اوّل، ص۱۲۵. • الاصبهانی، احمد بن عبدالله؛ حلیة الاولیاء، بیروت – لندن، دارالکتاب العربی، ۱۴۰۷، چاپ پنجم، ج۵، ص۳۷۵. • ابوریه، محمود؛ اضراء علی السنة المحمدیه، دارالکتاب الاسلامی، ص۱۷۱-۱۷۰. ۱۸ - منبعسایت پژوهه |