برج علی‌آباد
برج مقبره علی‌آباد یا برج علی‌آباد یا برج کشمر مربوط به سدهٔ ۸ قمری است و در شهرستان بردسکن، روستای علی‌آباد کشمر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۲۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
| برج علی‌آباد | |
|---|---|
| نام | برج علی‌آباد |
| کشور | ایران |
| استان | استان خراسان رضوی |
| شهرستان | شهرستان بردسکن |
| بخش | بخش مرکزی |
| اطلاعات اثر | |
| نوع بنا | برج، آرامگاه |
| کاربری | برج، آرامگاه |
| دورهٔ ساخت اثر | ّسدهٔ ۸ قمری |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۱۲۷ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۵ دی ۱۳۱۰ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | شهرستان بردسکن |
مشخصات اثر
این بنا در در میان روستای علی‌آباد کشمر واقع است و در ۵ کیلومتری شمال جاده بردسکن به کاشمر نمایان است. این بنا بر فراز بقایا و آواره‌های قلعه کهن به نام کوشک بنیان شده‌است و قدمت این منطقه به دوره اشکانیان می‌رسد. احتمالاً این برج یک مقبره بوده‌است. به همین خاطر به مقبره کشمر نیز معروف شده‌است. این برج ۱۸ متر ارتفاع دارد و محیط خارجی آن ۴۲ متر و محیط داخلی آن ۲۱ متر می‌باشد. نمای خارجی بنا دارای پوششی مخروطی شکل است و از آجر ساخته شده‌است. این بنا دو پوششه می‌باشد و علاوه بر سقف مخروطی خارجی سقفی گنبدی به شکل عرق چین در داخل دارد و این دو گنبد از بخش میانی به هم متصل و در مرکز این پوشش‌ها دو روزنه تعبیه شده‌است که به منظور روشنایی و تخلیه هوا می‌باشد. پوشش دوم بسیار بلندتر از پوشش اول می‌باشد ارتفاع آن ۵ متر بالاتر است این بنا دوجداره‌است و از جدار داخلی طاق‌هایی به داخل بنا ساخته شده‌است. راهروی پلکانی و مارپیچ بین دو جدار صعود به پوشش اول را مهیا می‌کند و حدود ۵۰ پلکان دارد. بدنه بنا دارای دو قسمت است که قسمت پایین دوازده ضلعی است و پایه بنا را تشکیل می‌دهد قسمت بالای بدنه اصلی، دارای ۴۸ ترک به شکل نیم ستون می‌باشد. همچنین دوازده قاب آجری به شکل‌های لوزی در آن تعبیه شده‌است. بر روی این ترک‌ها و قاب‌ها اشکال هندسی از آجر و کاشی دیده می‌شود که جلوه خاصی به بنا داده‌است. کاشی‌ها نیز به رنگ فیروزه‌ای می‌باشد. در بدنه برج روزنه‌هایی به منظور روشنایی داخل بنا تعبیه شده‌است. بنا از داخل دارای سه طبقه‌است و ارتفاع تیزه اصلی گنبد تا کف ۳۱ متر است. معماری آن به شیوه معماری برج رادکان است. از برج کشمر کتیبه‌ای در دست نیست اما در ورودی بنا دارای کتیبه‌ای بوده‌است که فعلاً اثری از آن نیست این برج به شیوه معماری اواخر قرن هفتم هجری ساخته شده‌است و به سبک معماری دوره سلجوقیان نزدیک است.
ترمیم
این بنا قبلاً بارها ترمیم شده ولی در ترمیم آن مصالح امروزی مثل سیمان استفاده شده‌است. فرح پهلوی همسر محمدرضا پهلوی که به آثار ملی اهمیت زیادی می‌داد در سفری که به این منطقه داشته‌است دیداری نیز از روستای علی‌آباد کشمر و این برج به عمل آورده‌است. به دستور وی خانه‌های اطراف این برج را خریداری کرده‌اند و مقرر شده بود که تمامی این خانه‌ها خراب شده و اطراف برج پاکسازی شود ولی از آن پس دیگری اقدامی در این خصوص صورت نگرفته‌است فقط یک محوطه نه چندان مناسب بدان افزوده شده‌است عدم حمایت و توجه به آن، باعث گردیده شد کاشی کاری‌های اطراف آن که تا چند سال پیش سالم بوده امروز از بین برود.
نگارخانه
نمایی از داخل برج کشمر
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ «پرونده برج علی‌آباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۲۰ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ حسینی، احمد (۱۳۸۳). تاریخ بردسکن (با نگاهی ویژه به ترشیز قدیم). امید مهر.