آخوندک
آخوندَک یا شیخک (به انگلیسی: Mantis) عنوانی‌ست که به هر یک از حشرات راسته آخوندک‌سانان (Mantodea) گفته می‌شود. این راسته از حشرات شامل ۲۴۰۰ گونه، ۴۳۰ سرده و ۱۵ خانواده می‌شود. آخوندک‌های معمولی حشراتی هستند سبزفام، ملخ‌وش، باریک و کشیده با پاهای دراز، سر بزرگ و دو جفت بال. بیشتر آخوندک‌ها در مناطق گرمسیری زیست می‌کنند و برخی نیز در مناطق معتدل سکونت دارند.
| آخوندک | |
|---|---|
| آخوندک اروپایی (Mantis religiosa) | |
| آخوندک آفریقایی غول‌پیکر (Sphodromantis viridis) | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | بندپایان |
| رده: | حشرات |
| زیررده: | بال‌داران |
| بالاراسته: | تورینه‌بالان |
| راسته: | آخوندک‌سانان بورمایستر، ۱۸۳۸ |
| خانواده‌ها | |
|
آخوندکان (خانواده شاخص) و ۱۴ خانواده دیگر | |
| مترادف | |
|
Manteodea | |
نام‌گذاری
آخوندک هنگامی که آرام می‌ایستد پاهای جلویی خود را مانند دو دست به سمت جلو نگه می‌دارد که این رفتار همانند نیاش است، به همین علت در زبان انگلیسی به آنها praying mantis به معنی «نیایشگر» گفته می‌شود. آن را در زبان فارسی آخوندک و در بسیاری از زبان‌های اروپایی، Mantis و Mantodea یا مانند آن می‌خوانند؛ چون که Mantis واژه‌ای در زبان یونانی به معنای پیامبر است. برای تأکید بر این معنا در زبان انگلیسی، گاه نام این جانور را با صفت «نیایشگر» همراه و آن را Praying Mantis می‌خوانند.
رفتار
آخوندک‌ها پاهای بلند جلویی خود را مانند دو دست به سمت جلو نگه می‌دارد که برای رفتار تغذیه‌ای و گاهی نیز برای رفتار ضدشکارگری به کار می‌رود.
یکی از رفتار جالب در آخوندک‌ها این است که فرد ماده پس از انجام جفت‌گیری، جنس مخالف خود را شکار و از آن تغذیه می‌کند. برخی از انواع آخوندک قادرند سر خود را در زاویه‌ای ۱۸۰ درجه به اطراف بچرخاند. بیشتر انواع این حشرات در لابه‌لای شاخ و برگ درختان زندگی می‌کنند و برای فریب طعمه‌ها، خود را به شکل شاخه‌ای کوچک درمی‌آورند. آخوندک‌ها چون حشرات زیان‌آور برای کشاورزی و باغداری را شکار می‌کنند، برای این پیشه‌ها سودمند هستند.
برخی گونه‌ها
- Acanthops falcata - آخوندک برگ‌مُرده ونزوئلایی
- Acanthops fuscifolia - آخوندک برگ‌مرده گرمسیری
- Acanthops tuberculata - آخوندک برگ‌مرده گرمسیری
- Acromantis sp. - آخوندک مشت‌زن
- Ameles decolor
- Ameles spallanziana
- Alalomantis muta - آخوندک کامرونی
- Asiadodis squilla - آخوندک سپردار آسیایی
- Blepharopsis mendica - آخوندک ژاژ
- Brunneria sp. - آخوندک تَرکه‌ای
- Brunneria borealis - آخوندک شاخه‌ای
- Camelomantis sondaica
- Ceratocrania macra
- Ceratomantis saussurii
- Choeradodis rhombicollis - آخوندک سپردار گرمسیری
- Choeradodis stalii
- Cilnia humeralis
- Creobroter meleagris - آخوندک گُلی
- Creobroter gemmatus - آخوندک گلی هندی
- Creobroter pictipennis - آخوندک گلی هندی
- Creobroter elongata - آخوندک گلی
- Deroplatys angustata - آخوندک برگ‌مرده
- Deroplatys desiccata - آخوندک برگ‌مرده
- Deroplatys lobata - آخوندک برگ‌مرده
- Deroplatys truncata - آخوندک برگ‌مرده
- Empusa fasciata
- Empusa pennata
- Eremiaphila zetterstedti
- Euchomenella heteroptera - آخوندک سرشاخه
- Gongylus gongylodes - آخوندک ویالون
- Gonatista grisea - آخوندک جوگندمی
- Heterochaeta strachani
- Hierodula membranacea - آخوندک بزرگ آسیایی
- Hierodula grandis - آخوندک بزرگ هندی
- Hierodula patellifera - آخوندک هندی-آرامی
- Hierodula parviceps - آخوندک فیلیپینی
- Hoplocorypha sp.
- Humbertiella ceylonica
- Hymenopus coronatus - آخوندک ارکیده
- Idolomantis diabolica - آخوندک شیطان
- Idolomorpha madagascariensis
- Ischnomantis gigas
- Iris oratoria - آخوندک مدیترانه‌ای
- Liturgousa sp. - آخوندک گلسنگ
- Macromantis hyalina
- Mantis religiosa - آخوندک اروپایی
- Miomantis paykullii - آخوندک مصری
- Miomantis abyssinica - آخوندک مصری
- Odontomantis sp. - آخوندک مورچه‌ای
- Oligonicella scudderi - آخوندک اسکادر
- Orthodera novaezealandiae - آخوندک نیوزلندی
- Otomantis sp. - آخوندک مشت‌زن
- Oxyopsis gracilis - آخوندک پرویی
- Oxyopsis peruviana - آخوندک پرویی
- Oxyothespis dumonti
- Parasphendale agrionina - آخوندک پَرغنچه‌ای
- Parasphendale affinis - آخوندک باندپیچی آفریقایی
- Paratoxodera cornicollis - آخوندک ترکه‌ای بزرگ مالزی
- Phyllocrania paradoxa - آخوندک شبح
- Phyllovates chlorophaea
- Plistospilota guineensis
- Polyspilota aeruginosa
- Popa spurca - آخوندک سرشاخه
- Pseudocreobotra ocellata - آخوندک گلی خاردار
- Pseudocreobotra wahlbergii - آخوندک گلی خاردار
- Pseudovates arizonae - آخوندک تکشاخ آریزونا
- Rhombodera basalis - آخوندک سپردار بزرگ مالزی
- Rhombodera extensicollis - آخوندک سپردار بزرگ
- Rhombodera megaera - آخوندک سپردار بزرگ
- Sphodromantis balachowskyi - آخوندک آفریقایی
- Sphodromantis lineola - آخوندک آفریقایی
- Sphodromantis rubrostigma - آخوندک آفریقایی
- Sphodromantis centralis - آخوندک آفریقایی
- Sphodromantis viridis - آخوندک آفریقایی
- Sphodromantis gastrica - آخوندک آفریقایی
- Stagmatoptera hyaloptera
- Stagmomantis californica - آخوندک کالیفرنیا
- Stagmomantis carolina - آخوندک کارولینا
- Stagmomantis limbata - آخوندک حاشیه‌دار
- Stagmomantis floridensis - آخوندک فلوریدا
- Sibylla pretiosa
- Tamolanica tamolana
- Tarachodes afzelii
- Tarachodula pantherina
- Theopropus elegans - آخوندک برازنده
- Tisma freyi
- Taumantis sigiana - آخوندک سبز چمنی
- Tenodera australasiae
- Tenodera angustipennis - آخوندک بال‌باریک
- Tenodera sinensis - آخوندک چینی
- Toxodera denticulata - آخوندک ترکه‌ای بزرگ مالزی
- Yersiniops sophronicum - آخوندک زمینی یرسین
- Yersiniops solitarium - آخوندک زمینی شاخدار
- Zoolea lobipes
پانویس
- ↑ Essig, Edward Oliver (1947). College entomology. Macmillan Company. pp. 124, 900. OCLC 809878.
- ↑ Otte, Daniel; Spearman, Lauren. "Mantodea Species File Online". Retrieved 14 July 2020.
- ↑ عمید، حسن (۱۳۶۹)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر
- ↑ Hurd, I. E. (1999). "Mantid in Ecological Research". In Prete, Fredrick R.; Wells, Harrington; Wells, Patrick H.; Hurd, Lawrence E. (eds.). The Praying Mantids. Johns Hopkins University Press. p. 231. ISBN 978-0-8018-6174-1.
- ↑ Pocket Oxford Dictionary، Walton Street, Oxford, OX2 6DP: Oxford University Press، مارس ۱۹۹۴
- ↑ Wilder, Shawn M.; Rypstra, Ann L.; Elgar, Mark A. (2009). "The Importance of Ecological and Phylogenetic Conditions for the Occurrence and Frequency of Sexual Cannibalism". Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics. 40: 21–39. doi:10.1146/annurev.ecolsys.110308.120238.