ابن ماجه
محمد ابن ماجه نام کامل وی (ابوعبداﷲ محمدبن یزید ماجهٔ قزوینی ربعی) (۲۰۷ یا ۲۰۹ - ۲۷۳ یا ۲۷۵ هجری قمری) معروف به امام ابن ماجه، از حدیثدانان برجسته اهل سنت ایرانی و نویسندهٔ کتاب سنن ابن ماجه، یکی از صحاح سته است.
ابوعبدالله قزوینی محمد بن یزید ربعی | |
---|---|
زادهٔ | ۲۰۷ یا ۲۰۹ هجری قمری قزوین، ایران |
درگذشت | ۲۷۳ یا ۲۷۵ هجری قمری قزوین، ایران |
مدفن | قزوین |
محل زندگی | ایران بزرگ |
ملیت | ایرانی |
شهروندی | خلافت عباسی |
شاگرد | ابن ابی شیبه، محمد بن مثنی عنزوی، محمد بن عبدالله بن نمیر، هشام بن عمار، داوود بن رشید و علقمه دارمی |
استاد | احمد بن روح بغدادی، ابن سیبویه و محمد صفار |
پیشه | محدث، مورخ و فقیه |
دوران | روزگار زرین اسلامی |
شناختهشده برای | مسلمانان و مورخان |
آثار | سنن ابن ماجه |
سبک | تاریخ، دانش حدیث و فقه |
عنوان | امام، حافظ، پیشوا ابن ماجه قزوینی |
دوره | سدههای میانی |
دین | اسلام |
مذهب | اهلسنت و جماعت |
منصب | یکی از پیشوایان نویسنده نسکهای ششگانه |
مکتب | اهل حدیث |
والدین |
|
وی کتابی هم دربارهٔ پیشینه شهر قزوین نوشت که از میان رفتهاست.
محمد ابن ماجه برای دانشآموزی به شهرها و سرزمینهای گوناگون ازجمله حجاز، شام، کوفه، دمشق، و مصر سفر کرد.
در «الوافی بالوفیات» آمده که «ماجه» لقب پدر محمد بن یزید قزوینی است اما زبیدی در کتاب خود به نام «تاجالعروس» ذکر کرده که ماجه نام مادر محمد بن یزید قزوینی بودهاست. «ربعی» در نام او منسوب به قبیله ربیعه است.
وی در سال ۲۷۳ یا ۲۷۵ هجری قمری در روزگار خلیفه «معتمد علیالله عباسی» روز دوشنبه در سن ۶۴ سالگی در قزوین درگذشت و روز سهشنبه، هشت روز مانده به رمضان، به خاک سپرده شد.
در جلد چهارم دائرةالمعارف بزرگ اسلامی آمدهاست: «ابنماجه در قزوین درگذشت و در رثای او شاعران مرثیهها سرودند. آرامگاه او در قزوین تا مدتها شناخته شده بود».
علی بن ابراهیم قطان، ابوطیب بن روح بغدادی، محمد بن عیسی ابهری و سلیمان بن یزید قزوینی، از شاگردان ابن ماجه بودهاند.
آثار
ذهبی این آثار را از ابن ماجه برشمردهاست:
- کتاب سنن، مشتمل بر حدود ۴۰۰۰۰ حدیث در ۱۵۰ فصل.
- کتاب تفسیر قرآن
- کتاب تاریخ، دربارهٔ قزوین
برجستهترین اثر او کتاب سنن است که در زمینه گفتارهای فقهی (طهارت تا دیات) در دو جلد نگاشته و در میان صحاح سته اهل سنت به عنوان واپسین کتاب از نظر اعتبار شناخته شدهاست. البته بیشتر مؤلفان مالکی به جای سنن ابن ماجه، موطأ مالک را به عنوان کتاب معتبر در میان صحاح سته میشناسند. گذشته از طرفداران مذهب مالکی، شماری از صاحب نظران؛ همچون ابن اثیر جزری، موطأ مالک را بر سنن ابن ماجه ترجیح داده و برخی دیگر سنن دارمی را از سنن ابن ماجه برتر میدانند.
شرحها و تعلیقات
از جمله شرحها و تعلیقاتی که بر آثار ابن ماجه نوشته شده میتوان کتابهای زیر را نام برد:
- ۱ـ شرح سنن ابنماجة، اثر حافظ علاءالدین المغلطائی الحنفی، درگذشته ۷۶۲ هـ..
- ۲ـ شرح سنن ابنماجة، اثر علامه ابنرجب زبیدی.
- ۳ـ ما تمس إلیه الحاجة علی سنن ابنماجه، اثر شیخ سراج عمر بن علی الملقن، درگذشته ۸۰۴.
- ۴ـ الدیباجه شرح سنن ابنماجه، اثر شیخ کمال محمد بن موسی دمیری، درگذشته ۸۰۸.
- ۵ـ شرح سنن ابنماجه، اثر حافظ برهان ابراهیم بن محمد معروف به سبط ابنالعجمی درگذشته ۸۴۱.
- ۶ـ مصباحالزجاجة، اثر علامه سیوطی، متوفای ۹۱۱.
- ۷ـ شرح سنن ابنماجة، اثر شیخ ابوالحسنمحمدبنعبدالهادی سندی حنفی، درگذشته ۱۱۳۸ هـ.
- ۸ـ إنجاح الحاجة بشرح سنن ابنماجه، اثر شیخ عبدالغنی مجددی دهلوی حنفی، درگذشته ۱۲۹۵ هـ..
- ۹ـ حاشیه بر سنن ابنماجه، اثر مولانا فخرالحسن گنگوهی.
- ۱۰ـ مفتاح الحاجة حاشیه شیخ محمد علوی.
منابع
- لغتنامه دهخدا
- العظم، رفیق، “ (أشهر مشاهیر الإسلام) “، چاپ: دارالرائد العربی، بیروت. لبنان. ۱۴۰۱ هـ ــ ۱۹۸۱ میلادی.
- سایت بیان، بازدید: نوامبر ۲۰۱۱.