امپراتوری زنگ

در وقایع نگاری کیلوا، آمده‌است که مسلمانان شیرازی در نتیجه یک خشکسالی سخت از فارس مهاجرت نموده و با توجه به آوازه ای که از سیاحان فارسی از زنگبار یا زنگستان (سرزمین سیاهان) شنیده بودند سفر به زنگ را بر سفر به هند ترجیح دادند و این مسلمانان پس از ماه‌ها سفر دریایی بالاخره در کیلوا ساکن شدند و محلی را ساختند که برخی از مساجد و خانواده‌های مسلمان هم‌اکنون در آنجا اقامت‌دارند.

رهبر شیرازیهای مهاجر به جزایر شرق آفریقا، حاکم سابق ایالت شیراز، حسن بن علی شیرازی نام‌داشت. او در سال ۹۵۶م با مادر اتیوپیایی و هفت پسرش، علی، محمد، باشت، سلیمان، حسین و داوود در زنگبار، پمبه (پنبه)، تنگه، تومبتو و جزایر کومور ساکن شدند. گفته شده‌است که وی از خاندان ال بویه بوده‌است آنها یک فدراسیون در جزایر شرق آفریقا ایجاد کردند و محور تجارت آزاد میان موگادیشو در شمال و سوفالا در جنوب را شکل دادند. زنگبار به‌عنوان یک خط میانی بین موگادیشو و سوفالا بود که به شکل یک مرکز تجاری کالاها را به کشورهای خلیج‌فارس و هندوچین صادر می‌کرد. اغلب تجار ایرانی در دوره بادهای موسمی‌شمال شرق، از خلیج فارس به زنگبار می‌رفتند و از این منطقه دیدار می‌کردند. آنها با کشتیهای بزرگ چوبی که از ابتدا تا انتهایش به طورجذابی کنده‌کاری شده بود به زنگبار می‌رفتند و با خود ماهی‌خشک، فرش، نمک، چادر (در زنگبار به بویبوی معروف است) خرما و چرم می‌بردند. پارچه‌های آبی رنگ ایرانی در شرق آفریقا خریداران خوبی داشت. تا سال ۱۴۹۸ ورود پرتغالی‌ها فرهنگ ایرانی اسلامی و امپراتوری افرو شیرازی در کیلواو تمام سواحل شرقی از سومالی تا بندر موسی بن بیک در حد کمال بود و کیلوا به مرکز ثروتمندان تجارت طلا تبدیل شده بود. حکومت افروشیرازی بزرگترین و منسجم‌ترین حکومت در سواحل شرق آفریقا تا آن دوره بوده‌است. از سومالی تا انتهای اقیانوس هند و سواحل امروزی آفریقای جنوبی تجار کیلوا داد و ستد داشتند.

دوره شیرازی

• ۱. (۹۵۷) علی ابن حسن شیرازی
• ۲. (؟) محمد بن علی - چهل سال حکومت کرد.
• ۳. (۹۹۶) علی بن باشات یا پاشا - برای چهار و نیم سال حکومت کرد.
• ۴. (حدود ۱۰۰۱) داوود بن علی
• ۵. (حدود ۱۰۰۵) خالد بن بکر - تنها دو سال حکومت کرد و در قیام استعمارگران ایرانی خلع شد.
• ۶. (۱۰۰۵/۰۷) حسن بن سلیمان بن علی (برادرزاده داوود) پس از قیام علیه دست نشانده چانگا، توسط استعمارگران ایرانی منصوب شد، ۱۶ سال حکومت کرد.
• ۷. (۱۰۲۳؟) علی بن داوود اول (پسر داوود، برادرزاده الحسن) - ۶۰ سال حکومت کرد.
• ۸. (۱۰۸۳؟) علی بن داوود دوم (نوه علی بن داوود) - ۶ سال حکومت کرد، یک مستبد بی منطق، که توسط مردم کیلوا خلع شد و محکوم به مرگ در چاه شد.
• ۹. (۱۱۰۶) الحسن بن داوود، برادر علی بن داوود دوم
• ۱۰. (۱۱۲۹) سلیمان (نام پدر نامشخص، از تبار سلطنتی) - تنها پس از دو سال توسط مردم کیلوا خلع و سر بریده شد.
• ۱۱. (۱۱۳۱) داوود بن سلیمان (پسر قبلی) پیش از آنکه به جای پدرش به کیلوا فراخوانده شود، شغل و ثروت اصلی خود را در سفلا به دست آورد.
• ۱۲. (۱۱۷۰) سلیمان بن الحسن بن داوود یکی از بزرگترین سلاطین کیلوا، که به خاطر تسخیر بخش زیادی از ساحل سواحلی، سوفالا، پمبا، زنگبار و بخش‌هایی از سرزمین اصلی تحت سلطه کیلوا شناخته می‌شود. مسئول ساخت بسیاری از ساختمان‌ها در خود کیلوا، از جمله قلعه سنگی و کاخ‌های آن، شهر را به یک کلان‌شهر واقعی تبدیل کرده‌است. ۱۸ سال حکومت کرد.
• ۱۳. (۱۱۸۹) داوود بن سلیمان (پسر قبلی) ۲ سال حکومت کرد.
• ۱۴. (۱۱۹۰) طالوت بن سلیمان (برادر قبلی) ۱ سال حکومت کرد.
• ۱۵. (۱۱۹۱) حسین بن سلیمان (برادر قبلی) - ۲۵ سال حکومت کرد. بدون وارث درگذشت.
• ۱۶. (۱۲۱۵) خالد بن سلیمان (هله بنیج برادر قبلی) - ۱۰ سال حکومت کرد.
• ۱۷. (۱۲۲۵)؟ بن سلیمان (برادرزاده قبلی) - ۴۰ سال حکومت کرد.
• ۱۸. (۱۲۶۳–۷) علی بن داوود (ارتباط نامشخص) - ۱۴ سال حکومت کرد.

پایان دوره دودمان پارسی شیرازی ۱۲۷۷، شروع سلسله مهدعلی

دوره مهدعلی

• ۱۹. (۱۲۷۷) الحسن بن طالوت
• ۲۰. (۱۲۹۴) سلیمان بن حسن (پسر قبلی) – ۱۴ سال حکومت کرد.
• ۲۱. (۱۳۰۸) داوود بن سلیمان
• ۲۲. (۱۳۱۰) أبوالمواهب الحسن بن سلیمان (برادر قبلی)
• ۲۳. (۱۳۳۳) داوود بن سلیمان
• ۲۴. (۱۳۵۶) سلیمان بن داوود
• ۲۵. (۱۳۵۶) حسین بن سلیمان المطعون
• ۲۶. (۱۳۶۲) طالوت بن داوود
• ۲۷. (۱۳۶۴) سلیمان بن داوود
• ۲۸. (۱۳۶۶) سلیمان بن سلیمان بن حسین - ۲۴ سال حکومت کرد.
• ۲۹. (۱۳۸۹) حسین بن سلیمان (پسر قبلی) - ۲۴ سال حکومت کرد.
• ۳۰. (۱۴۱۲) محمد بن سلیمان العادل (الملک العادل)
• ۳۱. (۱۴۲۱) سلیمان بن محمد (پسر قبلی) – ۲۲ سال حکومت کرد. بدون وارث درگذشت.
• ۳۲. (۱۴۴۲) اسماعیل بن حسین (عموی قبلی) – ۱۴ سال حکومت کرد.
• ۳۳. (۱۴۵۴) وزیر سلیمان (وزیر قبلی)
• ۳۴. (۱۴۵۴) محمد بن الحسین بن محمد بن سلیمان آل مظلوم
• ۳۵. (۱۴۵۵) احمد بن سلیمان
• ۳۶. (۱۴۵۶) الحسن بن اسماعیل (پسر سلطان اسماعیل ۳۲ام)
• ۳۷. (۱۴۶۶) سعید بن الحسن/حسین
• ۳۸. (۱۴۷۶) سلیمان ابن محمد ابن حسین (وزیر سلیمان)
• ۳۹. (۱۴۷۷) عبدالله بن حسن (برادر سلطان سعید)
• ۴۰. (۱۴۷۸) علی بن حسن (برادر قبلی)
• ۴۱. (۱۴۷۹) الحسن بن سلیمان، (فرزند وزیر سلیمان)
• ۴۲. (۱۴۸۵) صاحبات بن محمد بن سلیمان (خمبو، فرزندی از تبار سلطنتی)
• ۴۳. (۱۴۸۶) الحسن بن سلیمان (بار دوم)
• ۴۴. (۱۴۹۰) ابراهیم بن محمد
• ۴۵. (۱۴۹۵) محمد بن کیواب
• ۴۶. (۱۴۹۵) الفضیل بن سلیمان (الفضیل، برادرزاده ابراهیم، بنابراین از خون سلطنتی)

پایان سلسله مهدعلی. ۱۴۹۵ آغاز دوره استیلای غاصبان و دست‌نشاندگان پرتغالی.

دوره پرتغالی

• ۴۷. (۱۴۹۹) ابراهیم بن سلیمان (امیر ابراهیم) وزیر سلطان الفضیل؛ سلطان را خلع و به قتل رساند و نه به عنوان سلطان، بلکه به نام پسر غایب سلطان سلیمان، قدرت را به دست گرفت.
• ۴۸. (۱۵۰۵) محمد بن رکن الدین (از تبار سلطنتی نیست) توسط فرانسیسکو دی آلمیدا به عنوان سلطان دست نشاندهٔ پرتغالی کیلوا منصوب شد.
• ۴۹. (۱۵۰۶) میکانته

• مردمان شیرازی
• علی ابن حسن شیرازی
• تاریخ ایرانیان در آفریقا

• kilwa chronicle
• "N21359-5 Coin, Kilwa Sultanate (East Africa), Al Hasan ibn Sulaimam (c. AD 1482-1493), Falus, copper alloy". Powerhouse Museum, Sydney, Australia.
• MacGregor, Neil (26 June 2010). "A History of the World in 100 Objects, Kilwa pot sherds". BBC Radio 4.
• فریار، عبدالله (۱۳۵۵). «امپراطوری زنگ یاکیلوا». وحید (۱۹۸): ۵۶۹ تا ۵۷۱.
• روزنامه همشهری ۱۷–۱۸ هفده و هیجده خرداد ۱۳۸۰:محمدعجم