تریگا
تریگا (به انگلیسی: Triga) یک رآکتور کوچک هسته‌ای آزمایشی است که سازنده آن شرکت آمریکایی جنرال اتمیکز بوده‌است که توسط فردریک دو هافمن (به انگلیسی: Frederic de Hoffmann) اداره می‌شد.
تاریخچه
نخستین نمونه از این مدل تریگا مارک ۱ (TRIGA Mark I) در ۳ می۱۹۵۸ در سن دیه گو آمریکا ساخته شد. درابتدا هدف از آغاز پروژه ساخت رآکتوری بی‌خطر (حتی در دست یک دانشجوی جوان) بود. پروژه ساخت رآکتور تریگا را در تابستان سال ۱۹۵۶ ادوارد تلر (پدر بمب هیدروژنی)سرپرستی نمود و به همراه تنی چند از فیزیک دانان جوان طرح نخستین رآکتوری که مشکل گداخت هسته‌ای و بدنبال آن ذوب‌شدن هسته رآکتور را نداشته باشد را ارائه دادند. این طرح در اصل به پیشنهاد فریمن دایسون آغاز شد و در ۳ می۱۹۵۸ این رآکتور راه‌اندازی شد و تا خاموش شدن آن در سال ۱۹۹۷ مورد بهره‌برداری قرارگرفت و سپس از طرف انجمن هسته‌ای آمریکا (به انگلیسی: American Nuclear Society) به عنوان یک رآکتور هسته‌ای تاریخی برگزیده شد.
اصطلاح تریگا ترکیبی از اصطلاحات انگلیس آموزش (Training)، پژوهش (Research)، ایزوتوپ‌ها (Isotopes) و جنرال اتمیکز (General Atomics) است.
مدل‌ها و تیپ‌های گوناگونی از تریگا بعدها ساخته شدند که بنام‌هایی مانند تریگا مارک ۲ (TRIGA Mark II)و تریگا مارک ۳ (TRIGA Mark III) نام‌گذاری شدند. هم‌اکنون تنها در ایالات متحده آمریکا ۳۵ رآکتور آزمایشی مدل تریگا موجود است.
کارکرد
راکتورهای تریگا را می‌توان بدون محفظه مهارکننده ساخت و به همین جهت نیز تنها کارکرد آموزشی و فعالیت‌های پژوهشی در دانشگاه‌ها و ارگان‌های علمی را داراست. از این رآکتورها برای تهیه ایزوتوپ‌ها و فعالیت‌های تجاری استفاده نمی‌شود. سوخت مصرفی این رآکتورها از هیدرید ارانیوم (به انگلیسی: Uranium hydride) (UH3) یا هیدرید ارانیوم-زیرکونیوم (UZrH) است و همین سوخت هسته‌ای این رآکتورها به صورت خودکار قدرت رآکتور را تنظیم می‌کنند.
صادرات دانش هسته‌ای
دولت وقت ایالات متحده آمریکا به ریاست جمهوری دوایت آیزنهاور در سال ۱۹۵۳ و بر پایه سیاست اتم برای صلح پس از سخنرانی آیزنهاور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۸ دسامبر ۱۹۵۳ صادرات تکنولوژی رآکتورهای هسته‌ای را آغاز نمود و هدف از این صادرات را آسان‌سازی پیشبرد دانش در کشورهای در حال پیشرفت (مخصوصا کشورهای دارای روابط دوستانه با آمریکا) اعلام کرد. رآکتور تحقیقاتی تهران از رآکتورهایی است که بر پایه این برنامه ساخته شد.
تریگا در کشورهای دیگر
بیش از ۳۵ رآکتور آزمایشی تریگا (مدل‌های گوناگون) در کشورهای دیگر راه‌اندازی شدند که از جمله دارندگان این رآکتورها می‌توان به کشورهای زیر اشاره کرد:
- اتریش: تریگا مارک ۲
- بنگلادش: تریگا مارک ۲
- برزیل: تریگا مارک ۱
- کنگو:
- کلمبیا: تریگا مارک ۱
- فنلاند: تریگا مارک ۲
- آلمان: تریگا مارک ۱
- اندونزی: تریگا مارک ۲
- ایتالیا: تریگا مارک ۲-۱
- ایران: تریگا مارک ۱
- ژاپن: تریگا مارک ۲
- مالزی: تریگا مارک ۲
- مکزیک: تریگا مارک ۳
- فیلیپین: تریگا مارک ۱
- پورتوریکو: تریگا مارک ۱
- رومانی:
- اسلوونی: تریگا مارک ۲
- تایلند: تریگا مارک ۱
- ترکیه: تریگا مارک ۲
- ویتنام: تریگا مارک ۲
ساخت تأسیسات جدید رآکتور تیگرا توسط شرکت جنرال اتمیکز هم‌اکنون در کشورهای مراکش، تایلند و رومانی در جریان است.
تریگا اینترنشنال
تریگا اینترنشنال (به انگلیسی: TRIGA International) نام قراردادی است که در سال ۱۹۹۶ به امضا رسید که سرمایه‌گذاری مشترک بین شرکت جنرال اتمیکز آمریکا و شرکت سرکا (CERCA) یکی از شرکت‌های زیرمجموعه شرکت آروا کشور فرانسه را شامل می‌شد و بر پایه آن از آن پس تهیه ۵۰٪ میله‌های سوخت رآکتورهای تریگا در شهر رمن- سور-ایزر فرانسه انجام می‌شد. رقیبان شرکت جنرال اتمیکز در عرضه خدمات رآکتورهای تحقیقاتی تریگا شرکت آروا (Areva) و شرکت زیمنس در اروپا و شرکت اینوپ در کشور آرژانتین است. کمیسیون ساماندهی هسته‌ای تا سال ۲۰۰۸ میلادی بیش از ۶۰ گواهینامه رآکتور تحقیقاتی تریگا را صادر نموده‌است.
منابع
- ↑ Teller (2001), p. 423
- ↑ Teller, Memoirs, p. 546.
- ↑ Atominstitut - TU Wien
- ↑ https://web.archive.org/web/20070524054513/http://www.eisenhower.archives.gov/atoms.htm Atoms For Peace
- ↑ Atomic Institute of the Austrian Universities in Vienna — 250 kW TRIGA Mark II research reactor (in use since 1962)
- ↑ (Savar – TRIGA Mark II, سازمان پژوهش‌های انرژی هسته‌ای بنگلادش (installed 1986
- ↑ Belo Horizonte – IPR-R1 – TRIGA Mark I, 250 kW - CDTN-مرکز توسعه فناوری انرژی هسته‌ای، Belo Horizonte, MG (criticality 1960-11-06)
- ↑ (Bogotá – TRIGA, انستیتوی علوم انرژی هسته‌ای (installed in 1997
- ↑ Espoo – TRIGA Mark II, انستیتوی ایالتی پژوهش‌های فنی فنلاند (installed 1962)
- ↑ FRMZ – رآکتور تریگا در دانشگاه ماینز , انستیتو شیمی هسته‌ای ماینز؛ continuous rating: 0.10 MW, pulse rating for 30ms: 250 MW; commissioned 1965
- ↑ Bandung – TRIGA Mark II (250 kW installed 1965, 2MW installed 1997)
- ↑ Yogyakarta – TRIGA Mark II (100 kW installed 1979)
- ↑ TRIGA LENA (TRIGA Mk.II model, 250 kW): دانشگاه پاویا (۱۹۶۵ سال بهره‌برداری:)
- ↑ réacteur TRIGA au Centre de recherche nucléaire de Téhéran (fourni par les États-Unis en 1967)
- ↑ MITRR (TRIGA-II) (خاموش شده درسال ۱۹۹۰) دانشگاه کینکی توکیو
- ↑ RUR (TRIGA-II) (دانشگاه ریکیو-ژاپن-راکتورخاموش)
- ↑ TRIGA Mark II, مرکز پژوهش‌های هسته‌ای کوالالمپور-مالزی (نصب در سال ۱۹۸۲)
- ↑ Mexico City - TRIGA Mark III, انستیتو ملی تحقیقات هسته‌ای-مکزیکو سیتی
- ↑ PRR-1 - 3 MW TRIGA-converted reactor, Quezon City
- ↑ Mayagüez - TRIGA reactor (خاموش)
- ↑ Ljubljana - 250 kW [18] TRIGA Mark II research reactor, Jožef Stefan Institute (supplied in 1966 by the U.S.)
- ↑ TRIGA, Office of Atoms for Peace (installed 1977)
- ↑ TRIGA MPR 10, Ongkharak Nuclear Research Center (under construction)
- ↑ TRIGA MARK II Research Reactor (Istanbul Technical University) Institute of Energy
- ↑ Da Lat - TRIGA Mark II (supplied by USA 1963, shut down 1975, reactivated by USSR 1984)
- ↑ "گفتگو با [[جان دیل]] , Hyperion Power Generation". Techrockies.com. ۲۲ سپتامبر ۲۰۰۸. Retrieved 2009-05-22.