خلوص (بستک)

آنچه وجه متمایز این آبادی نسبت به‌آبادی‌های شهرستان بستک است، زبان این آبادی می‌باشد. اهمیت این روستا در خلیج‌فارس نیز بیشتر به ساختار زبانی آن بر می‌گردد. این زبان دارای ساختار متفاوت نسبت به زبان فارسی است و دارای دستور زبان خاصی است که مردم منطقه جنوب ایران کمتر به آن آشنایی دارند. به خاطر سخت بودن تلفط و دستور زبان آن افراد اندکی می‌توانند آن را یاد بگیرند. ولی مردم روستای خلوص در استان هرمزگان به آن صحبت می‌کنند. راجع به این زبان در دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور پایان‌نامه نوشته شده‌است. با تحقیقات صورت گرفته این زبان شباهت کامل با زبان جدگالی در مناطق اطراف چابهار دارند.

از شمال کوه گچ بستک و رشته کوه ناخ، از جنوب صحرای خلوص و رودخانه مهران، از مغرب گتاو و کاشنو، و از مشرق به هرنگ محدود می‌گردد.

مردمان این روستا هم مانند روستای گتاو از نژاد هندی یا هندوستانی هستند و به زبان هندی صحبت می‌کنند. این اقوام سالهای دور از هندوستان به این منطقه مهاجرت کرده‌اند و در خلوص سکونت گزیده‌اند. روایت است که این اقوام در زمان پیش از اسلام به این منطقه مهاجرت کرده‌اند و بعد از ورود دین اسلام به اقلیم فارس مانند سایر مردم منطقه دین اسلام پذیرفته‌اند. و با مرور این زمان طولانی هنوز زبان مادری خودشان حفظ کرده‌اند و با زبان هندی با هم دیگر صحبت می‌کنند و نیز این زبان به کودکان خودشان می‌آموزند. البته زبان فارسی با لهجه محلی نیز بلد هستند و با دیگران صحبت می‌کنند.

آثار و شواهدی نظیر قنات‌های زیرزمینی، دخمه‌های قدیمی کنده شده در کوه‌های نزدیک روستای خلوص و وجود سفال‌های یافت شده در دشت خلوص، به خوبی نشان می‌دهد که این مکان تاریخی، قدمتش به ایران پیش از اسلام بر می‌گردد و به مروز زمان سکونت‌گاه مردم از دشت به کوهپایه‌های این سکونت‌گاه منتقل شده‌است. این امر نشان می‌دهد که مردم این مکان از یک زندگی کشاورزی در دشت، به یک زندگی دامپروری و کشاورزی در کوهپایه روی آوردند.

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت این روستا برابر با ۱٬۱۲۳ نفر (۲۸۹ خانوار) بوده‌است.

• محمد حسن‌نیا (۲۹ بهمن ۱۳۹۶). «نگاهی به تاریخ و زبان روستای خلوص در پسکرانه‌های خلیج فارس». خبرگزاری فارس. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ می ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۳ می ۲۰۲۱.
• محمدیان، کوخردی، محمد، “ «به یاد کوخرد» “، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی.
• نگاره‌ها از: محمد محمدیان.
• سلامی، بستکی، احمد. (بستک در گذرگاه تاریخ) ج۲ چاپ اول، ۱۳۷۲ خورشیدی.
• عباسی، قلی، مصطفی، «بستک وجهانگیریه»، چاپ اول، تهران: ناشر: شرکت انتشارات جهان معاصر، سال ۱۳۷۲ خورشیدی.
• بالود، محمد. (فرهنگ عامه در منطقه بستک) ناشر همسایه، چاپ زیتون، انتشار سال ۱۳۸۴ خورشیدی.
• الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
• بختیاری، سعید، «اتواطلس ایران» ، “ مؤسسه جغرافیایی وکارتگرافی گیتاشناسی، بهار ۱۳۸۴ خورشیدی.
• محمد، صدیق «تارخ فارس» صفحه‌های (۵۰–۵۱)، چاپ سال ۱۹۹۳ میلادی.
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران [Atlas Gitashenasi Ostanhai Iran] (Gitashenasi Province Atlas of Iran)
• محمدیان، کوخردی، محمد، (شهرستان بستک و بخش کوخرد) ، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.