دانشگاه بیرجند

این دانشگاه با تلاش اسدالله علم در ۱۳ خرداد ۱۳۵۴ با تصویب شورای گسترش آموزش عالی به عنوان مؤسسه آموزش عالی امیر شوکت الملک علم تأسیس و دکتر محمد حسن گنجی مسئولیت راه اندازی آن را برعهده گرفت. دانشگاه بیرجند در مهر ماه ۱۳۵۶، با پذیرش ۱۲۰ دانشجو در رشته‌های شیمی، فیزیک و ریاضی، در دانشکده علوم، رسماً فعالیت خود را آغاز نمود. به تدریج با تأسیس آموزشکده کشاورزی (سال ۱۳۵۸)، آموزشکده فنی (سال ۱۳۶۷) و دانشکده ادبیات (سال ۱۳۶۸)، موقعیت علمی آن گسترش یافته و در سال ۱۳۶۸ به مجتمع آموزش عالی و در سال ۱۳۷۱ به دانشگاه بیرجند ارتقا یافت.

در حال حاضر دانشگاه بیرجند از ۱۱ دانشکده و ۳ آموزشکده بشرح زیر تشکیل شده‌است:

دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر

سال تاسیس 1390

مجموعه دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه بیرجند، به عنوان گسترده‌ترین و مجهز ترین واحد آموزشی و پژوهشی استان پهناور خراسان جنوبی در حوزه تخصصی مهندسی برق، با همکاری بیش از 35 عضو هیئت علمی تمام وقت و جمعی از مهندسین مجرب و بهره مندی از آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های کارآمد، فعالیت دارد. در حال حاضر در این دانشکده قریب به 1000 دانشجو در دوره‌های کارشناسی الکترونیک، مخابرات، کنترل، قدرت، نرم افزار، سخت افزار کامپیوتر و فن‌آوری اطلاعات و حدود 200 دانشجوی تحصیلات تکمیلی (ارشد و دکتری)تحصیل می‌کنند.

رشته های فعال: (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری)

1_ مهندسی الکترونیک 2_ مهندسی مخابرات سیستم 3_ مهندسی کنترل 4_ مهندسی قدرت 5_ مهندسی کامپیوتر (کارشناسی و کارشناسی ارشد) 6_ مهندسی پزشکی (کارشناسی)

زمینه های پژوهشی:

بعضی از این عناوین فعالیت ها پژوهشی مورد علاقه دانشکده برق و کامپیوتر عبارت‌اند از: "طراحی، بهره برداری و مدیریت سیستمهای قدرت"، "منابع انرژی تجدید پذیر"، " ریز شبکه و شبکه های هوشمند" "پردازش سیگنالهای صوتی، تصویری" – "بازشناسی الگو و ماشین بینایی"، "داده کاوی و سیستم های تصمیم یار" "سیستمهای میکروالکترومکانیکی (RF MEMS)" "پردازش سیگنالهای مخابراتی " – " شبکه های مخابرات سیار و مخابرات مشارکتی" – "کدینگ کانال، منبع و کدینگ شبکه (network coding)" – "شبکه‌های حسگری".

دانشکده مهندسی

گروه‌های آموزشی: مهندسی مکانیک، عمران و معدن

تأسیس:۱۳۶۷

تعداد کل عضو هیئت علمی: ۵۶

مقاطع: کارشناسی کارشناسی ارشد دکترا

گروه‌ها: مکانیک، عمران و معدن

دانشکده مهندسی دانشگاه بیرجند در سال ۱۳۶۷ تحت عنوان آموزشکده فنی تأسیس و در سال ۱۳۶۸ با اولین پذیرش دانشجو در رشته کاردانی برق الکترونیک شروع به فعالیت نمود. با توجه به ایجاد رشته‌های جدید و پذیرش دانشجو در مقاطع کارشناسی، با تأیید شورای گسترش آموزش عالی در اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۲ به دانشکده مهندسی تکنولوژی تبدیل شد. سرانجام در سال ۱۳۸۲ در راستای اصلاح طرح جامع دانشگاه بیرجند و بر اساس تصویب دفتر امور آموزش عالی سازمان مدیریت به دانشکده مهندسی تغییر نام یافت.

اولین دوره دکترا در رشته مهندسی مکانیک از مهرماه ۱۳۸۷ آغاز شد و دومین دوره دکترا در رشته مهندسی برق از بهمن ماه ۱۳۹۰ پذیرش دانشجو داشت.

به دلیل ارتقا سطح مهندسی برق این دانشگاه در سال ۱۳۹۰ این دانشکده مستقل شد و لذا دانشکده مهندسی دانشگاه بیرجند در این سال به دو دانشکده مهندسی برق وکامپیوتر و دانشکده مهندسی (مکانیک و عمران و معدن) تقسیم شد.

جایگاه رشته‌های مهندسی دانشگاه بیرجند به لحاظ تجهیزات و تنوع کارگاه‌ها وآزمایشگاه‌ها در منطقه منحصر به فرد است، که از مهاجرت ناخواسته خیل عظیمی از جوانان نخبه مهندسی این منطقه به شهرهای بزرگ در مقطع کارشناسی جلوگیری نموده و قبولی فارغ‌التحصیلان این دانشکده در مقاطع تحصیلی بالاتر بیانگر عملکرد مثمر ثمر و کیفی رشته‌های مهندسی دانشگاه بیرجند می‌باشد.

دانشکده علوم

مقاطع: کارشناسی کارشناسی ارشد دکترا

گروه‌ها: فیزیک، شیمی و زمین‌شناسی

دانشکده علوم دانشگاه بیرجند به عنوان اولین دانشکده این دانشگاه در سال ۱۳۵۴ پایه‌گذاری شد و در سال ۱۳۵۶ با پذیرش ۱۲۰ دانشجو در سه رشته شیمی، فیزیک و ریاضی شروع به کار نمود. با تأسیس دانشکده علوم ریاضی و آمار گروه‌های مربوط از دانشکده علوم مستقل شده‌است.

دانشکده علوم ریاضی و آمار

• تأسیس:۱۳۹۰
• گروه‌ها: ریاضی و آمار
• مقاطع: کارشناسی تا دکتری

دانشکده ادبیات و علوم انسانی

سال تأسیس دانشکده: ۱۳۶۹ تعداد عضو هیئت علمی: ۵۰

مقاطع: کارشناسی کارشناسی ارشد دکترا -گروه‌ها؛ حقوق علوم سیاسی، ادبیات فارسی، تاریخ، جغرافیا، الهیات کتابداری زبان انگلیسی

دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند در سال ۱۳۶۹ با پذیرش دانشجو در دو رشته ادبیات فارسی و علوم تربیتی گرایش برنامه‌ریزی درسی و با ۷ نفر عضو هیئت علمی شروع به فعالیت نمود. به تدریج با افزوده شدن رشته‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی، تربیت بدنی و علوم ورزشی و تاریخ فعالیت‌های آموزشی دانشکده گسترش یافت. در طی سال‌های دهه ۸۰ رشته‌های دیگری از زیرمجموعه علوم انسانی همچون جغرافیا در دو گرایش برنامه‌ریزی روستایی و برنامه‌ریزی شهری، حقوق، علوم سیاسی، فلسفه و کلام اسلامی، روانشناسی، مدیریت آموزشی، مترجمی زبان انگلیسی و ادبیات انگلیسی در مقطع کارشناسی ایجاد شد. در سال ۱۳۹۰ نیز رشته ادبیات فارسی در مقطع دکتری در این دانشکده دایر شد.

در سال ۱۳۸۶ دو دانشکده «علوم تربیتی و روانشناسی» و «تربیت بدنی و علوم ورزشی» از این دانشکده مستقل شدند. غلامحسین شکوهی از چهره‌های ماندگار کشور از استادان این دانشکده بوده‌است. همچنین محمدحسن گنجی پدر علم جغرافیای کشور در ارتقای سطح این گروه نقش بسزایی داشته‌اند. هم‌اکنون ساختمانی جدید برای گسترش فضای دانشکده در حال ساخت می‌باشد.

دانشکده کشاورزی

گروه‌های آموزشی: مهندسی آب، علوم دامی، زراعت مقاطع: کارشناسی تا دکترا آموزشکده کشاورزی مجتمع آموزشی عالی بیرجند در سال ۱۳۵۸ با پذیرش دانشجو در دوره کاردانی تکنسین عملی کشاورزی تأسیس شد و فعالیت خود را در مرکز آموزش کشاورزی محمدیه با پذیرش ۳۳ دانشجو آغاز نمود. در سال ۱۳۶۰ رشته کاردانی امور زراعی با نظام آموزشی ثلثی به رشته‌های آن اضافه شد و تا سال ۱۳۶۵ با همان وضعیت به فعالیت خود ادامه داد و در این سال نظام آموزشی ترمی جایگزین آن شد.

در سال ۱۳۶۷ رشته کاردانی امور فنی کشاورزی و در سال ۱۳۶۹ رشته کاردانی منابع طبیعی به رشته‌های آموزشکده اضافه شد. در سال ۱۳۷۱ با تغییرات پیشنهادی شورای عالی برنامه‌ریزی مبنی بر تغییر عناوین رشته‌ها، رشته کاردانی امور زراعی به تکنولوژی تولیدات گیاهی و کاردانی امور فنی کشاورزی به تکنولوژی آب تغییر نام یافت و با نام جدید به فعالیت خود در آموزشکده کشاورزی ادامه داد.

در نهایت در سال ۱۳۷۲ با پذیرش دانشجو در رشته زراعت و اصلاح نباتات در مقطع کارشناسی، آموزشکده کشاورزی بیرجند به سطح دانشکده ارتقا یافت و گروه آموزشی زراعت و اصلاح نباتات تأسیس گردید.

هم‌اکنون این دانشکده در پردیس امیرآباد واقع در کیلومتر ۵ جاده بیرجند - کرمان با فضای آموزشی تقریبی ۴۰۰۰۰ متر مربع مشغول به فعالیت و تربیت نیروی متخصص در گرایش‌های مختلف علوم کشاورزی و منابع طبیعی می‌باشد. دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست در سال ۱۳۹۰ از مجموعه دانشکده کشاورزی تفکیک شد و اینک به عنوان دانشکده مستقل در پردیس امیرآباد مشغول فعالیت می‌باشد

دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست

رشته‌ها: مرتع و آبخیزداری، محیط زیست تأسیس:۱۳۹۰ تعداد عضو هیئت علمی:

مقاطع: کاردانی تا دکترا -گروه ها؛ علوم و تکنولوژی بذر و محیط زیست

دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی

تعداد عضو هیئت علمی: ۱۹

استقلال این دانشکده از دانشکده ادبیات به صورت غیررسمی از بهمن ماه سال ۱۳۸۷ و با تصمیم هیئت رئیسه دانشگاه انجام و گروه‌های متعلق به دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی شامل: سه گروه روان‌شناسی، علوم تربیتی و کتابداری و اطلاع‌رسانی (در حال حاضر به گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی تغییر نام پیدا کرده‌است) در ساختمانی مستقل استقرار یافتند. مکان این دانشکده در حال حاضر در مرکز شهر بیرجند (مکان قبلی دانشکدهٔ مهندسی: تقاطع خیابان دانشگاه و خیابان ۱۷ شهریور، جنب ادارهٔ کل دارایی) قرار دارد.

گروه‌های آموزشی: روان‌شناسی و مشاوره، علوم تربیتی و علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابداری گروه پژوهشی: مطالعات جوانان مقاطع: در کارشناسی: روان‌شناسی، علوم تربیتی، علم اطلاعات و دانش‌شناسی (کتابداری) در کارشناسی‌ارشد: روان‌شناسی تربیتی، برنامه‌ریزی درسی، مدیریت آموزشی، علم اطلاعات و دانش‌شناسی در دکتری: برنامه‌ریزی درسی

دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی

تعداد عضو هیئت علمی: ۸

مقاطع: کارشناسی کارشناسی ارشد دکترا دانشگاه بیرجند از لحاظ امکانات ورزشی جزو ۱۰ دانشگاه برتر کشور می‌باشد که برگزاری مسابقات کشوری و منطقه‌ای دلیلی بر این مدعاست دانشگاه بیرجند میزبان یازدهمین المپیاد ورزشی دانشجویان دختر کشور در سال ۱۳۹۱ بوده‌است.

رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه بیرجند از سال ۱۳۷۴ با کسب مجوز از شورای گسترش آموزش عالی با گزینش ۳۰ دانشجو در دوره روزانه در دل دانشکده ادبیات و علوم انسانی تأسیس گردید. در سال ۱۳۸۸ دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی به‌طور کامل از دانشکده ادبیات و علوم انسانی منفک گردید.

دانشکده هنر

تأسیس:۱۳۸۱

تعداد عضو هیئت علمی: ۱۵ مقاطع: کاردانی کارشناسی کارشناسی ارشد-گروه‌ها: گروه باستان‌شناسی، گروه فرش، گروه صنایع دستی، هنر اسلامی آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها: ۱۰

پردیس شوکت‌آباد بزرگترین پردیس و سایت اصلی دانشگاه بیرجند شامل سازمان مرکزی و معاونت‌های اداری و اکثر دانشکده هاست.

پردیس امیرآباد دانشکده‌های مرتبط با کشاورزی در پردیس امیرآباد قرار دارد و به‌طور مستقل دارای امکانات ورزشی و مذهبی و خوابگاهی است.

پردیس شهداء دانشکده‌های علوم تربیتی و هنر در مرکز شهر بیرجند در خیابان دانشگاه واقع شده‌اند

دانشکده‌های اقماری دانشگاه بیرجند تحت عنوان آموزشکده در شهرستان‌های استان خراسان جنوبی در شهرهای فردوس-نهبندان-سرایان و سربیشه قراردارند. به‌طور کلی دانشگاه بیرجند در شهرستان بیرجند هیچ گونه پذیرش در رشته‌های کاردانی (فوق دیپلم) و کارشناسی ناپیوسته ندارد و ارائه این رشته‌ها در آموزشکده‌های اقماری است.

دانشکده فنی و مهندسی فردوس

تأسیس:۱۳۸۹ تعداد عضو هیئت علمی: ده عضو هیئت علمی تمام وقت

مقاطع: کاردانی و کارشناسی ناپیوسته گروه‌ها: مهندسی کامپیوتر (سه عضو هیئت علمی و دو استاد مدعو) گرایش نرم‌افزار، مهندسی عمران (یک عضو هیئت علمی و پنج استاد مدعو) ،مهندسی برق گرایش‌های الکترونیک و قدرت (شش عضو هیئت علمی و چهار استاد مدعو)

رئیس دانشکده: دکتر مهدی اخگری معاون آموزشی دانشکده: امیر زلتی

آموزشکده کشاورزی سرایان

• تأسیس:۱۳۸۸
• مقاطع: کاردانی کارشناسی
• گروه‌ها: زراعت، اصلاح نباتات، محیط زیست و منابع طبیعی

آموزشکده فنی نهبندان

آموزشکده کشاورزی سربیشه

در مقطع کارشناسی این دانشگاه همانند سایر دانشگاه‌های کشور هر ساله از طریق کنکور سراسری و سازمان سنجش آموزش کشور از رشته‌های ریاضی فیزیک علوم تجربی وعلوم انسانی پذیرش دارد. دانشگاه بیرجند در مرکز استان تنها داوطلبان را برای دوره‌های لیسانس و بالاتر پذیرش می‌کند و دوره‌های فوق دیپلم و کارشناسی ناپیوسته مربوط به آموزشکده‌های شهرستان‌های استان است. این دانشگاه با توسعه ارتباطات علمی و بین‌المللی در قالب تفاهم نامه‌هایی با دانشگاه‌های بزرگ جهان برای تبادل استاد و دانشجو آمادگی پذیرش دانشجو علی‌الخصوص از کشورهای همسایه را دارا است.

اطلاعات روسای دانشگاه بیرجند به شرح زیر است:

دانشگاه بیرجند در حال حاضر به عنوان قطب علمی آموزشی در شرق کشور شناخته می‌شود.