زبان باشقیری
زبان باشقیری (سیریلیک: Башҡорт теле؛ لاتین: Bašqort tele) یکی از زبان‌های خانواده زبان‌های ترکی، شاخه زبان‌های قپچاق است که بیشتر توسط مردمان باشقیر صحبت می‌شود. این زبان به شدت در معرض خطر آسیب پذیری Vulnerable قرار دارد.
| باشقیری | |
|---|---|
| Башҡорт теле, Başqort tele, باشقۇرت تئلئ | |
| زبان بومی در | روسیه |
| منطقه | بیشتر در باشقیرستان |
| قومیت | باشقیرها |
شمار گویشوران | ۱٫۲ million (2010 census) |
| سیریلیک (رسمی), لاتین (غیررسمی); عربی (در تاریخ), اورخون (در تاریخ) | |
| وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در |  روسیه
|
| کدهای زبان | |
| ایزو ۱–۶۳۹ | ba |
| ایزو ۲–۶۳۹ | bak |
| ایزو ۳–۶۳۹ | bak |
| گلاتولوگ | bash1264 |
Geographic distribution of Bashkir language in the Russian Empire according to 1897 census | |
گویشوران
زبان باشقیری ترکیبی از واژه‌های مغولی، عربی، فارسی و روسی است که در بین آنها وجود ۴ هزار واژه فارسی جلوه ویژه‌ای دارد و امروزه آموزش زبان فارسی با استقبال گسترده‌ای مواجه شده‌است. از قدیم‌ترین دوران تا آخر اولین هزاره میلادی، سرزمینی که امروز با نام جمهوری باشقیرستان شناخته می‌شود، صحنه تماس‌های دایمی بین گروه‌های نژادی چند زبانی ایرانی، عربی و سپس ترکی بوده‌است.
براساس سرشماری سال ۲۰۰۲ در فدراسیون روسیه حدود ۱٬۳۷۹٬۰۰۰ باشقیر زبان در این کشور وجود دارند که بیشتر آنها در جمهوری خود مختار باشقیرستان و تعداد قابل توجهی نیز در جمهوری تاتارستان زندگی می‌کنند.
باشقیر زبان‌های ازبکستان و قزاقستان نیز جامعه بزرگی را تشکیل می‌دهند.
زبان باشقیری در دوران پس از حمله مغولان با استحاله زبان قبچاق به وجود آمد. باشقیری لهجه‌های مختلفی دارد که همه آنها شباهت بسیار زیادی با زبان تاتاری دارند و حتی در گذشته باشقیرها برای نوشتن از زبان تاتار استفاده می‌کردند. البته در قرن پانزدهم میلادی زبان جغتای (یا گونه‌قدیمی تاتاری زبان جغتای) جای آن را گرفت، تا اینکه در ۱۹۲۳ میلادی یک نظام نوشتاری ویژه زبان باشقیری ایجاد شد، این زبان در ابتدا با الفبای عربی نوشته می‌شد، تا اینکه در ۱۹۳۰ الفبای لاتین و در زمستان ۱۹۳۸ الفبای سریلیک جای آن را گرفتند.
حروفی که در باشقیری به الفبای سریلیک افزوده شده‌است:
Ә ә [æ]، Ө ө [œ]، Ү ү [y]، Ғ ғ [ɣ]، Ҡ ҡ [q]، Ң ң [ŋ]، Ҙ ҙ [ð]، Ҫ ҫ [θ]، Һ һ [h].
پیوند به بیرون
- خبرگزاری باشینفرم
- روزنامه باشقورتستان
- وب‌گاه رسمی چهارصدوپنجاهمین سالگرد اتحاد باشقیرستان و روسیه
- حماسه اورال باتیر
- اشعار محلی باشقیری
- قصه‌های محلی باشقیری، آندری پلاتونوف (به روسی)
- ↑ باشقیری at اتنولوگ (18th ed., 2015)
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Bashkir". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ↑ http://www.unesco.org/languages-atlas/index.php?hl=en&page=atlasmap#
- ↑ http://www.unesco.org/new/en/culture/themes/endangered-languages/atlas-of-languages-in-danger/
- ↑ https://www.ethnologue.com/country/RU/languages
- ↑ https://www.britannica.com/place/Russia/Mixed-and-deciduous-forest#ref422354
- ↑ https://www.farsnews.ir/news/9001190560%20%20%20%20/گزارشي-از-نفوذ-ديرينه-زبان-و-خط-فارسي-در-جمهوري-باشقيرستان-