سختی موس
به منظور سنجش سختی کانی‌ها ده کانی به عنوان مبنای سختی انتخاب شده‌است که از لحاظ سخت بودن هرکدام یک درجه کامل فرق دارند. زیرا بعضی کانی‌ها از هم دیگر نیم درجه یا به صورت کسری تفاوت دارند؛ و با خراشیدن یکی بر روی یکی دیگر از این ده کانی می‌توان سختی سایر کانی‌ها را با آن‌ها مقایسه کرد. این مقیاس به نام مقیاس موس معروف است. این مقیاس توسط کانی‌شناس آلمانی فردریک موس ابداع شد. در این مقیاس، نرم‌ترین کانی تالک یا پودر بچه با درجه سختی ۱ و سخت‌ترین کانی الماس با درجه سختی ۱۰ می‌باشد. کانی‌ها در طبعیت به سه شکل ساخته شده‌اند: آذرین، رسوبی و دگرگونی. در جدول زیر سختی مطلق (به انگلیسی: Turner-Sclerometer) چند کانی بعنوان نمونه آورده شده است:
| سختی بر حسب موس | کانی
سختی | درجهٔ سختی | تصویر |
|---|---|---|---|
| ۱ | تالک (Mg۳Si۴O۱۰(OH)۲) | ۱ | |
| ۲ | ژیپس (CaSO۴·۲H۲O) | ۲ | |
| ۳ | کلسیت (CaCO۳) | ۹ | |
| ۴ | فلوئوریت (CaF۲) | ۲۱ | |
| ۵ | آپاتیت (Ca۵(PO۴)۳(OH-,Cl-,F-) | ۴۸ | |
| ۶ | فلداسپات ارتو کلاز (KAlSi۳O۸) | ۷۲ | |
| ۷ | کوارتز (SiO۲) | ۱۰۰ | |
| ۸ | توپاز (Al۲SiO۴(OH-,F-)۲) | ۲۰۰ | |
| ۹ | کروندم (Al۲O۳) | ۴۰۰ | |
| ۱۰ | الماس (C) | ۱۵۰۰ |
- به طور مثال عدد سختی موس برای چند فلز شناخته شده عبارت است از:
سدیم، پتاسیم= ۰٫۲ تا ۰٫۳، طلا، نقره، آلومینیوم، روی= ۲٫۵ تا ۳، فولاد= ۴، وانادیم= ۷ و کاربید تنگستن= ۹
- سختی چینی بی لعاب (آزمایش گرد خاکه) در مقیاس موس حدود ۷ است.