طلق
طلق یا تالک (به انگلیسی: talc) از خانواده میکاهای سفید است. این کانی از هیدرات منیزیم سیلیکات تشکیل شده‌است، فرمول شیمیایی آن عبارت است از Mg3Si4O10(OH)2. طبق جدول سختی موس طلق نرم‌ترین کانی است و می‌توان با ناخن روی آن خراش ایجاد کرد. ورقه‌های کوچک طلق قابل انعطاف ولی غیرقابل ارتجاع است، هادی خوبی برای حرارت نیست و هنگامی که آن را لمس می‌کنیم احساس می‌کنیم که چرب است. دارای لومینسانس اغلب سفید مایل به سبز، زرد، کرم، قهوه‌ای، سبز و آبی است. این کانی در آب حل نمی‌شود ولی بسیار کم در کانی‌های اسیدی حل می‌شود و در شعله ذوب نمی‌شود. کانی مشابه آن پیروفیلیت است که از آن بوسیله آزمایش Mg (رنگ صورتی) قابل تشخیص است. گل سرشور که خود سنگی دگرگون است کاملاً از طلق تشکیل شده‌است.
| طلق | |
|---|---|
| اطلاعات کلی | |
| رده‌بندی | کانی‌های سیلیکات |
| فرمول شیمیایی (بخش تکراری) | Mg3Si4O10(OH)2 |
| دستگاه بلوری | تک‌شیب |
| ویژگی‌ها | |
| رنگ | سبز روشن، سفید، متمایل به قهوه‌ای، متمایل به زرد |
| رَخ | کامل، مطابق با سطح /۰۰۱/ |
| سختی موس | ۱ |
| جلا | شیشه‌ای، صدفی |
| رنگ خاکه | سفید |
| شفافیت | نیمه‌شفاف |
| وزن مخصوص | ۲٫۵۸ تا ۲٫۸۳ |
| ویژگی‌های ظاهری | فلسی، ریزبلور، توده‌ای، متراکم، دانه‌ای |
| اثر اسید | نامحلول در اسیدها |
| کنارزایی | کلریت، دولومیت، سرپانتین، منیزیت و ... |
| توضیح بیشتر | MgO=٪۳۱٫۷ SiO2=٪۶۳٫۵ H2O=٪۴٫۸ |
| کانی همانند | پیروفیلیت |
| خاستگاه | هیدروترمال، دگرسانی مجاورتی |
| کاربرد | در کاغذسازی، صنایع کائوچو، صنایع سرامیک، روغن سر، چرب و لغزندهکننده |
واژه شناسی
طلق، معرب تلک پارسی است و به صورت تالک (Talc) در زبان‌های اروپایی آمده است. در زبان هندی اَبهراکا(abhraka) گفته می شود و محلول آن در طب سنتی کاربردهای فراوانی دارد.
تشکیل
طلق یک کانی دگرگون است که از دگرگونی کانی‌هایی مانند سرپانتین، اولیوین، پیروکسن و آمفیبول در حضور دی‌اکسید کربن و آب تشکیل می‌شود. که در این صورت آن را طلق کربناتی می‌نامند. طلق در اثر واکنش آب‌پوشی یون‌ها و کربن‌گیری سرپانتین به شکل زیر تشکیل می‌شود:
در اثر واکنش بین دولومیت و سیلیس نیز طلق تشکیل می‌شود این واکنش در فشار و دمای دگرگونی سنگ‌ها در اثر مجاورت دولومیت و سیلیس اتفاق می‌افتد و اصطلاحاً به آن اسکرن کردن دولومیت می‌گویند.
همچنین طلق از واکنش بین کانی‌های کلریت منیزیمی و کوارتز در شیست آبی و اکلوژیت طی واکنش‌های دگرگونی تشکیل می‌شود.
در این حالت میزان تولید طلق و کیانیت بستگی به میزان آلومینیم دارد اگر آلومینیم بیشتر باشد کیانیت بیشتری خواهیم داشت.
فراوانی
این کانی را می‌توان به فراوانی در آمریکا، غرب اروپا در کوه‌های آلپ بخصوص در ایتالیا و در آسیا در محل‌هایی که پوسته زمین دچار شکستگی شده مانند سمت رشته کوه هیمالیا، پاکستان، هند، کشمیر و نپال و ... یافت.
همچنین طلق کربناتی را می‌توان در نقاط دیگری از زمین مانند غرب استرالیا، خاورمیانه، عمان، ترکیه و ... پیدا کرد.
کاربرد
از طلق در صنایعی مانند کاغذسازی، صنایع کائوچو، صنایع سرامیک، روغن سر، تولید مواد چرب و روان‌کننده، تولید کابل برق، صنایع غذایی، رنگ و تولید پوشش، پلاستیک سازی، لوازم آرایشی بهداشتی، کاربردهای دارویی و ... استفاده می‌شود.
از گل‌سرشور که درصد طلق آن بالا باشد و رنگ آن خاکستری مایل به سبز است در تهیه صابون، صفحه‌تقسیم برق، مدادهای مومی (مانند مداد ابرو)، سینک، اجاق (کوره) استفاده می‌شود. البته کاربرد بیشتر آن به دلیل مقاومتی که در برابر حرارت و الکتریسیته دارد در ساخت سطح میز آزمایشگاه‌ها و صفحه‌تقسیم برق است. از پودر طلق در تهیه لوازم آرایشی، روان‌کننده و در تولید کاغذ استفاده می‌شود. همچنین از طلق در تهیه پودر بچه، به عنوان گچ مخصوص صنایع جوشکاری و فلزکاری و ماده خشک‌کننده برای بازیکنان بسکتبال استفاده می‌شود. در صنایع سرامیک و لعاب‌کاری از طلق برای کنترل دمای ذوب استفاده می‌شود. در صنعت چاپ از تالک به عنوان ماده‌ی چربی گیر استفاده میکنند
یادداشت
- ↑ Soapstone یا soaprock یا steatite
- ↑ «آشنایی با کاردبردهای پودر تالک در خانه». همشهری آنلاین. دریافت‌شده در ۳۰-۰۹-۲۰۱۵.
- ↑ «تالک». دانشنامه رشد. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۳۰-۰۹-۲۰۱۵.
- ↑ Vohora، Mineral Drugs used in Ayurveda and Unani Medicine، ۱: 40.
- ↑ Talc carbonate
- ↑ Orogeny
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
منابع
- کوشان، یعقوب (۱۳۹۳). فرهنگ اصطلاحات صنعت کیمیا. قم: مجمع ذخایر اسلامی. ص. ۱۶۵. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۹۸۸۵-۷۱-۱.
- نگین پیام. «تالک چیست؟ – کاربرد ها و انواع تالک». تجارت پیام ntpholding.
- پردیس کشاورزی ایران
- Vohora, S.B (2008). Mineral Drugs used in Ayurveda and Unani Medicine (به انگلیسی).