پادشاهی

فرمانروایی پادشاهی یا به صورت پادشاهی مطلقه به معنای حکومت بی‌مهار شاه یا به صورت پادشاهی مشروطه به معنای حکومتی که در آن رئیس کشور پادشاه است، اما پادشاهی که در عین داشتن نقش‌های مهم رسمی و تشریفاتی، تنها در موارد محدود و معین نقشی در حکومت دارد می‌باشد. در بسیاری از حکومت‌های مشروطه مجلس نقش اصلی در نظارت امور را دارد و نخست‌وزیر که با تأیید پادشاه انتخاب می‌شود، امور اجرایی و تصمیمات اصلی را اخذ می‌کند. شکل خاص این نوع حکومت را در بریتانیای کبیر می‌توان دید که سلطنت نقش نسبتاً تشریفاتی در ادارهٔ امور دارد. پادشاهی را می‌توان به شکل‌های موروثی، انتخابی، استبدادی و محدود یا مبتنی بر قانون اساسی تقسیم کرد.

• پادشاهی موروثی: به‌طور معمول فرزند بزرگتر بعد از پدر شاه می‌شود.
• پادشاهی انتخابی: از طریق تایید صلاحیت نامزد و انتخابات؛ پادشاه را انتخاب می کنند.
• پادشاهی استبدادی: پادشاه حرف اول و آخر را می‌زد و خود او رئیس دولت بود.
• سامانه‌های پادشاهی
  پادشاهی محدود: که آن را مشروطه سلطنتی هم می‌گویند نوعی است که قانون اساسی قدرت‌های آن را محدود می‌کند.

معمولاً جانشینی ارثی را صفت ویژهٔ نظام سلطنتی می‌دانند، اما پادشاه ممکن است انتخابی باشد یا روا باشد که شاه جانشین خود را آزادانه تعیین کند یا با فالزنی یا قرعه شاه را انتخاب کنند. در طول تاریخ بر سر جانشینی جنگ‌های بسیاری رخ داده‌است. مانند دوران فترت عثمانی که پس از اسیر شدن سلطان بایزید دوم عثمانی به دست تیمور لنگ رخ داد. پس از دستگیری وی یک دوره جنگ‌های داخلی شاهزادگان عثمانی دامنگیر عثمانی شد.

شاهنشاهی یا امپراتوری به گونه‌ای از حکومت پادشاهی گفته می‌شود که دارای سرزمین‌هایی پهناور باشد که در این سرزمین‌ها مردمانی با نژاد و فرهنگ و زبان متفاوتی زندگی می‌کنند. به شخصی که در رأس حکومت شاهنشاهی قرار دارد شاهنشاه یا امپراتور گفته می‌شود. امروزه دیگر نظام شاهنشاهی در جهان وجود ندارد و همهٔ آن‌ها در جریان جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم و اتفاقات پس از آن از میان رفتند.

• آشوری، داریوش. دانشنامه سیاسی (فرهنگ و اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی). انتشارات مروارید. تهران.
• طباطبایی، جواد. تأملی دربارهٔ ایران، جلد نخست، دیباچه‌ای بر نظریهٔ انحطاط ایران. نشر نگاه معاصر. تهران. چاپ پنجم. ۱۳۸۵. شابک ۹۶۴–۹۳۵۷۹-۱-۲