شهرکرد
شَهرکُرد، مرکز استان چهارمحال و بختیاری و شهرستان شهرکرد است. نام پیشین آن، «دِهْکُرد» بوده‌است که پس از تبدیل به شهر در شهریور ۱۳۱۴ خورشیدی به شهرکرد تغییر نام داد. براساس برآورد سال ۱۴۰۰ خورشیدی، جمعیت شهرکرد حدود ۲۵۰,۰۰۰ نفر است. این شهر، مرتفع‌ترین مرکز استان در ایران است و از همین رو به بام ایران نیز شهرت یافته‌است. آب وهوای شهرکرد در تابستان‌ها، معتدل و زمستان‌ها بسیار سرد است.
| شهرکرد | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | چهارمحال و بختیاری |
| شهرستان | شهرکرد |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | دهکرد |
| نام(های) پیشین | دهکرد، دیکرد |
| سال شهرشدن | ۱۳۱۰ |
| مردم | |
| جمعیت | ۲۵۰,۰۰۰ نفر (برآورد سال۱۴۰۰ خ) |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۲۰۶۰ متر از سطح دریا |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۱۱ درجه سانتیگراد |
| میانگین بارش سالانه | ۳۱۶ میلی‌متر |
| روزهای یخبندان سالانه | ۱۲۴ روز |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | محمد حسین واحدیان |
| تأسیس شهرداری | ۱۳۱۴ |
| ره‌آورد | فرش، کاکولی، نبات، پولکی، گیوه، نمد، گردو، قارا، دوغ، کشک، بادام، هلو |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۳۸ |
| وبگاه | |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران۷۱ |
پیشینه
بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی، پیدا شدن سکه‌های مربوط به دوران اشکانی و ساسانی، و به خصوص توجّه به استقرار تپه‌های باستانی مربوط به هزاره‌های پیش از میلاد مسیح، قدمتی در حد هزاره‌های مذکور برای استقرار بشر و آغاز تمدن در محدوده دشت شهرکرد یا لار می‌توان منظور نمود. از آن جمله در این دشت، هیئت‌های باستان‌شناسی در تپه باستانی گورگای و تپه سراب (گنبدک) در شمال شهرکیان نشانه‌هایی مبنی بر قدمت حداقل ۷۰۰۰ساله را یافته‌اند و از این جهت آثار شهرکیان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در شهر هفشجان، در ۱۴ کیلومتری شهرکرد، سفالینه‌ها و ابزارهای سنگی ابتدایی با پیشینه ۹۰۰۰ ساله بروی تپه‌های باستانی هفشجان کشف شده‌است و گمان می‌رود که تپه اسکندری شهر هفشجان سازه‌ای شبیه زیگورات (معبد الهی) داشته‌است. تپه اسکندری اولین و بزرگترین اثر ملی استان چهارمحال و بختیاری محسوب می‌گردد و به صورت دولت شهری کهن در غرب هفشجان قرار دارد. فعالیت هیئت‌های باستان‌شناسی در این منطقه قدیمترین گمانه زنی‌های باستان‌شناسی استان چهارمحال و بختیاری بوده‌است.
نام دهکرد تا پیش از سقوط صفویه در هیچ‌یک از اسناد تاریخی مشاهده نشده‌است بلکه از دوره زندیه به این سو برای اولین بار در منابع دیده می‌شود. گفته می‌شود مسجد امام صادق، در دوره حکمرانی اتابکان لر بزرگ ساخته شده‌است که به واسطه قرار گرفتن آن در محوریت بافت قدیم محله، همراه بقعه امامزادگان دو معصوم،حمام درب امامزاده، آسیاب، کارخانه روغن کشی و بازارچه سنتی باعث برجسته تر شدن این محل شده‌است.
نام گذاری
شهرکرد تا شهریور ۱۳۱۴، دهکرد نامیده می‌شد و از این تاریخ به شهرکرد تغییر نام یافت. واژه «دهکرد» از دو بخش «ده» + «کرد» تشکیل شده‌است.
ریشه نام گذاری دهکرد با شعر زیر بی مناسبت نیست:
| وِراهم از شبان نام است و هم کُرد | گذر از انتهایش رود دهکرد | |
| کنون وسعتی از شرق و غرب است | جنوبش را فتاده دشت دهکرد |
در متون تاریخی کمتر نامی از دهکُرد برده شده‌است؛ و از زمان پیدایش و شکل‌گیری دهکُرد و خصوصیات اجتماعی و اقتصادی نخستین ساکنین این آبادی اطلاع دقیقی در دست نیست. با توجه به جایگاه طبیعی منطقه و چمنزار جنوبی دشت دهکرد می‌توان حدس زد که عمدتاً به کار دامپروری اشتغال داشته‌اند، شاید واژه «کُرد» به معنی چوپان، گله دار از نام اولیه ساکنینی این منطقه گرفته شده‌است. و این شهر که سابقاً دهکرد نامیده می‌شد به معنی محل سکونت کُردان (گله داران) است. قبل از حمله اعراب به ایران، بدون در نظر گرفتن قومیت، زبان و نژاد، به‌طور کلی تمام مردم چادرنشین را «کُرد» دانسته‌اند.
ابتدا بیشتر این افراد کشاورز و کوچ‌نشین (گله دار) بوده‌اند. این مردمان کسانی هستند که فرهنگ و سنن خویش را پاسداری نموده و آداب و رسوم و آیین‌های کهن این مرز و بوم را نگه داشته‌اند زیرا انتقال دانش و معرفت در دوران‌های پیش بیشتر بر نقل شفاهی استوار بوده، در نتیجه منابع نوشتاری و مکتوب دربارهٔ نام و تاریخ این شهر اندک است. همین که نام «دهکرد» برای اولین بار در دوره زندیه در منابع دیده می‌شود و تا قبل از صفویه در منابع دیده نمی‌شود، شاهدی است بر این مدعا. هرچند که سابقه قلعه دهکرد حداقل مربوط به دوره صفویه می‌باشد و وجود چند قبر قدیمی حاکی از آن است.
در کتاب جغرافیای کامل ایران راجع به نژاد مردمان و سکنی گزینی در این ناحیه نوشته شده: «اهالی این ناحیه از نژاد کردان مهاجر بوده‌اند که جهت دامداری و دامپروری به این سرزمین کوچ کرده و در دشتهای سرسبز و دامنه‌های مصفای آن به زندگی پرداخته‌اند»
همچنین در دوران سلاجقه و خوارزمشاهیان عده ای از کردهای لشکری و ایلات و عشایر به این منطقه آمدند و ساکن شدند و ممکن است که نام کنونی این شهر برگرفته از همان ها باشد.
سکندر امان الهی بهاروند در کتابِ قوم لُر آورده‌است: «وجود اسامی محل‌هایی چون دهکُرد (شهرکُرد) و رودخانه کردستان[و روستای کردستان بزرگ] در مناطق لربزرگ مبین این واقعیت است که احتمالاً در گذشته برخی از طوایف مهاجر کُرد در این مناطق حضور داشته‌اند که اکنون لر شده‌اند
عباس اقبال آشتیانی نیز در مورد بومیان شهرکُرد می‌نویسد: «اهالی این منطقه از گله داران و رمه دارانی مهاجر بوده‌اند که جهت استفاده کردن از چمن و مرغزار به این منطقه کوچ می‌کردند.»
جایگاه جغرافیایی
شهرکرد بین ۵۰ درجه و ۴۹ دقیقه و ۲۲ ثانیه تا ۵۰ درجه و ۵۳ دقیقه و ۴۴ ثانیه طول و ۳۲ درجه و ۱۸ دقیقه و ۲۲ ثانیه تا ۲۳ درجه و ۲۱ دقیقه و ۵۰ ثانیه عرض جغرافیایی و در ۸۵ کیلومتری جنوب غرب اصفهان قرار گرفته‌است. به لحاظ توپوگرافی در بخش شمالی رشته کوه زاگرس قرار گرفته‌است. این شهر با ارتفاع بین ۲۰۵۰ تا ۲۳۱۰ متر از سطح دریا، مرتفع‌ترین مرکز استان در کشور است.
جمعیت
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۹۰٬۴۴۱ نفر (در ۵۵٬۴۹۲ خانوار) بوده‌است. شهرکرد نخستین شهر رسمی استان چهارمحال و بختیاری از ۱۵٬۴۷۶ نفر سال ۱۳۳۵ با رشد ۱۲ برابری به ۱۹۰٬۴۴۱ نفر در سال ۱۳۹۵ رسیده‌است.
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۳۵ | ۱۵٬۴۷۶ | — |
| ۱۳۴۵ | ۲۳٬۷۵۷ | ۵۳٫۵٪+ |
| ۱۳۵۵ | ۴۰٬۳۵۹ | ۶۹٫۹٪+ |
| ۱۳۶۵ | ۷۵٬۰۸۰ | ۸۶٪+ |
| ۱۳۷۵ | ۱۰۰٬۴۷۷ | ۳۳٫۸٪+ |
| ۱۳۸۵ | ۱۴۸٬۴۶۴ | ۴۷٫۸٪+ |
| ۱۳۹۰ | ۱۵۹٬۷۷۵ | ۷٫۶٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۱۹۰٬۴۴۱ | ۱۹٫۲٪+ |
زبان
مردم شهرکرد به زبان های فارسی و لهجه شهرکردی سخن می گویند.
آب و هوا
شهرکرد دارای اقلیم نیمه مرطوب معتدل با تابستان‌های معتدل و زمستان‌های بسیار سرد است. میانگین سالانه دمای هوا در شهرکرد ۱۱/۵ درجه سانتیگراد می‌باشد. در طول ۳۰ سال گذشته حداقل مطلق دما و حداکثر مطلق دمای ثبت شده در شهرکرد به ترتیب ۳۲ درجه سانتیگراد زیر صفر و ۴۲ درجه سانتیگراد بوده‌است. سردترین و گرم‌ترین ماه‌های شهرکرد به ترتیب دی و مرداد می‌باشد. اگرچه در زمستان میزان رطوبت متوسط تا بالا است، میزان بارش در فصولی که کشت صورت می‌گیرد به جز ماه‌های اردیبهشت و فروردین تقریباً به صفر نزدیک است.
 آب و هوای شهرکرد
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مـــــه | ژوئـن | ژوئیـه | اوت | سپتامبر | اکتبـر | نوامبر | دسامبر | سـال | |
| گرم‌ترین C° | ۸٫۲ | ۱۲٫۶ | ۱۹٫۶ | ۲۷٫۲ | ۲۶٫۸ | ۳۵٫۶ | ۴۲٫۰ | ۳۶٫۰ | ۳۲٫۴ | ۲۶٫۸ | ۲۰٫۸ | ۱۹٫۰ | ۴۲٫۰ |
| میانگین گرم‌ترین‌ها C° | ۰٫۱ | ۵٫۸ | ۱۳٫۶ | ۲۰٫۴ | ۲۳٫۴ | ۳۰٫۶ | ۳۴٫۱ | ۳۲٫۹ | ۲۹٫۷ | ۲۳٫۱ | ۱۴٫۴ | ۱۱٫۰ | ۱۹٫۹ |
| میانگین سردترین‌ها C° | −۱۹٫۰ | −۸٫۸ | −۱٫۶ | ۳٫۶ | ۵٫۰ | ۷٫۸ | ۱۳٫۴ | ۱۱٫۷ | ۵٫۷ | ۱٫۳ | −۱٫۵ | −۴٫۳ | ۱٫۱ |
| سردترین C° | -۳۲٫۰ | -۱۹٫۲ | -۸٫۶ | -۳٫۶ | ۰٫۲ | ۳٫۶ | ۸٫۴ | ۷٫۰ | ۰٫۲ | -۵٫۲ | -۷٫۴ | -۱۱٫۸ | -۳۲٫۰
|
| منبع: وبگاه اداره هواشناسی چهار محال و بختیاری ۴ ژانویه ۲۰۱۴ | |||||||||||||
...
صنعت و اقتصاد
اقتصاد سنتی شهرکرد مبتنی بر قالی چالشتر، قفل چالشتر، نمد مالی، گیوه دوزی و کوره‌های آجرپزی است که امروزه با توجه به صنعتی تر شدن جامعه از اهمیت آن کاسته شده‌است. در حال حاضر صنایع بزرگ و کارخانه‌های مهمی در نزدیکی شهرکرد واقع شده‌اند که عده زیادی از ساکنان شهرکرد و حومه در آن‌ها مشغول به کار هستند، مهم‌ترین این صنایع عبارتند از:
- فولاد زاگرس شهرکرد
- لوازم خانگی برفاب شهرکرد
- فیدار پاتیرا
- سیمان شهرکرد
- گاز کربنیک شهرکرد
- نساجی حجاب شهرکیان
- صنایع شیر و لبنی شهرکیان
کارخانه سیمان شهرکرد
کارخانه سیمان شهرکرد در قلب زاگرس مرکزی در استان چهار محال و بختیاری و در ۳۵ کیلومتری شهرکرد در سال ۱۳۸۷ به بهره‌برداری رسید. این واحد تولیدی با دسترسی به معادن بسیار غنی، شرایط منحصر بفردی را در بین تولیدکنندگان داخلی به خود اختصاص داده و با اتکاء به تجارب ارزشمند مدیران، مهندسین و کارکنان و بکارگیری پیشرفته‌ترین تکنولوژی و ماشین آلات مدرن قادر به تولید انواع سیمان‌های ۴۲۵–۱، ۵۲۵–۱، تیپ II و تیپ V با مقاومت‌های بسیار بالا گردیده‌است.
در سال ۱۳۹۲، کارخانه سیمان شهرکرد برای دومین سال متوالی مقام نخست تولید سیمان کشور را کسب کرد.
مکان‌های مذهبی
امامزادگان حلیمه و حکیمه خاتون (مرکز شهر)
امامزاده محمد سبزپوش (غرب شهرکرد)
امامزاده شاهزاده عزیزالله شهرکیان (جنوب شهرکرد)
مصلای امام خمینی
مصلی بزرگ امام خمینی شهرکرد
مصلی بزرگ امام خمینی شهرکرد، در زمینی به وسعت ۲۲٬۰۰۰ متر مربع ساخته شده که مساحت زیر بنای مجتمع و مصلا ۳۳۷۴۳ متر مربع است. این مجموعه دارای ۵ کاربری فرهنگی بنام‌های مصلای نماز جمعه –مجموعه فرهنگی مهدیه- کتابخانه – سالن اجتماعات و پژوهشکده قرآنی می‌باشد. قسمت‌های مختلف این مجموعه عبارتند از:
- مجموعه مصلی و دفتر امام جمعه: این مجموعه با مساحتی بالغ بر۱۰٬۰۰۰ مترمربع به عنوان هسته مرکزی مجتمع شناخته می‌شود. ویژگی‌های این مجموعه عبارتند از:
- شبستان مصلی در دوطبقه و با مساحت ۸٬۰۰۰ مترمربع ساخته شده‌است.
- ارتفاع گنبد اصلی از کف ۱۸ متر و قطر آن ۳۲٫۲۵ متر می‌باشد و مساحت زیر گنبد هزار مترمربع و بدون ستون است که در نوع خو بی‌نظیر است.
- ارتفاع گلدسته‌ها از پشت بام ۳۸ متر و از زمین ۴۸ متر می‌باشد.
- تأسیسات گرمایش و سرمایش سیستم هواساز و تهویه مطبوع طراحی شده‌است.
- مصلا دارای سه ورودی اصلی شرقی، غربی و شمالی است.
- مصلا دارای دو حیاط یکی در قسمت شمالی با مساحت ۱٬۸۰۰ مترمربع و دیگری در قسمت شرقی با مساحت ۵۰۰ متر مربع است.
- مجتمع فرهنگی مهدیه
- حوزه علمیه ولایت
- مجموعه سالن اجتماعات
- کتابخانه مصلا
- مجتمع اداری مصلا
- مجتمع تجاری مصلا: این مجموعه با مساحتی بالغ بر۸٬۰۰۰ مترمربع در دو طبقه شامل نود باب مغازه تجاری با مساحت هریک بیش از ۲۵ مترمربع می‌باشد.
- پارکینگ مجتمع: این پارکینگ دارای گنجایش ۱۶۰ اتومبیل است.
مراکز دانشگاهی و آموزش عالی
- دانشگاه شهرکرد
- دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد
- دانشگاه پیام نور شهرکرد
- دانشگاه جامع علمی کاربردی چهارمحال و بختیاری
- دانشگاه فرهنگیان، پردیس بحرالعلوم (پسران) و شهید باهنر (دختران)
- دانشگاه فنی حرفه ای چهار محال و بختیاری
مکان‌های تفریحی
آب و هوای شهرکرد در فصل تابستان، خنک و مطبوع می‌باشد به همین دلیل در روزهای گرم تابستان گردشگران زیادی را میهمان بوستان‌های شهرکرد ازجمله پارک ملت، پارک لاله، چهارباغ، پارک تهلیجان و بوستان بزرگ قزل‌حصار می‌کند.
از جمله مکان‌های تاریخی شهرکرد می‌توان به امام زادگان دوخاتون ، حمام خان، قلعه چالشتر، اتاق آئینه شهرکرد، موزهٔ باستان‌شناسی شهرکرد، مسجد اتابکان، مسجد جامع شهرکرد، تپه سراب، گورگای تپه و مسجدجامع محبعلی بیگ اشاره کرد.
حمل و نقل
اتوبوس شهری
سازمان حمل و نقل بار و مسافر شهرداری شهرکرد برای خدمات‌رسانی به مردم نزدیک به ۱۵۴ دستگاه اتوبوس در اختیار دارد که در تمام مسیرهای شهری تردد دارند.
تاکسی
علاوه بر حضور دو سیستم تاکسی بی‌سیم هماهنگ با سامانه یکپارچه کشوری (۱۳۳) و دیگری (۱۸۰۰)، نزدیک به ۱٬۵۰۰ تاکسی گردشی، خط ویژه (مانند تاکسی فرودگاه و تاکسی پایانه مسافربری) مسافربرهای شخصی نیز در شهر فعالیت دارند.
فرودگاه بین‌المللی شهدای شهرکرد
فرودگاه بین‌المللی شهدای شهرکرد در بزرگراه شهرکرد-فارسان واقع شده‌است. از این فرودگاه پروازهایی به تهران و مشهد صورت می‌گیرد.
پایانه‌های مسافربری
برای رفاه مسافران پایانه‌های مسافربری شهرکرد در دو جهت شهر قرار دارند که در این میان پایانه آزادی نقش اساسی‌تری در جابجایی مسافر به سراسر کشور دارا است.
- پایانه مسافری آزادی (به شهرهای مختلف کشور و غرب استان)
- ترمینال غرب (به شهرهای شمالی استان)
راه‌آهن
شهرکرد تاکنون فاقد راه‌آهن می‌باشد ولی خط راه‌آهن مبارکه-سفید دشت-شهرکرد که هم اکنون در دست احداث است، این شهر را به خط ریلی کشور متصل می‌کند. احداث ایستگاه راه‌آهن شهرکرد از ۱۹ خرداد ۱۴۰۱ آغاز شده و همچنان ادامه دارد. به گفته مسئولان مربوطه، در صورت تامین اعتبار این خط در اواخر سال ۱۴۰۲ افتتاح خواهد شد.
خواهرخواندگان
نگارخانه
منابع
- ↑ [۱]
- ↑ «واحدیان شهردار شهرکرد شد».
- ↑
- ↑ |}}
- ↑
- ↑ http://shahrekord.ostan-chb.ir/Page/3439
- ↑ «مرتفع‌ترین شهرهای ایران». ۲۰۱۵-۰۳-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۲۴.
- ↑ شهرداری شهرکرد
- ↑ «گردشگری استان چهار محال و بختیاری». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۰.
- ↑ آلن زاگارل آلمانی (۱۳۸۶ خورشیدی)، شیوه ظهور زندگی در ارتفاعات استان چهارمحال و بختیاری، تهران: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران چاپ=1386 خورشیدی، ص. ص ۲۰۲
- ↑ شناخت سرزمین چهارمحال، مرحوم نیکزاد امیر حسینی دهکردی، ج 1، شهرکرد،1357
- ↑ محسن فارسانی؛ سرزمین شیرهای سنگی. ۱۳۷۹ خورشیدی
- ↑ آیینه بهشت نما، بیژن شهرامی. اطلاعات. ۱۳۸۷.
- ↑ مقدمه‌ای بر شناخت شهرکرد، احمد بنی طالبی دهکردی، وجه تسمیه ص 45، 1390
- ↑ شناخت سرزمین چهارمحال، مرحوم نیکزاد امیر حسینی دهکردی، شهرکرد،1357
- ↑ مقدمه‌ای بر شناخت شهرکرد، احمد بنی طالبی دهکردی، وجه تسمیه ص 46، 1390
- ↑ دبیران گروه‌های آموزشی جغرافیای استانها. جغرافیای کامل ایران، جلد اول تهران، زمستان 1366، ص 588
- ↑ آهنجیده، دکتر اسفندیار. چهارمحال و بختیاری و تمدن دیرینه آن.
- ↑ امان الهی بهاروند، قوم لُر، ۳۳.
- ↑ تاریخ مفصل ایران، مرحوم عباس اقبال آشتیانی
- ↑ اداره کل هواشناسی استان چهار محال و بختیاری
- ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
- ↑ https://shahrekord.ostan-chb.ir/Page/3438
- ↑ «نساجی حجاب شهرکیان».
- ↑ "وب سایت صنایع سیمان شهرکرد (سهامی خاص)".
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، عنوان خبر: شهرکرد رتبه نخست تولید سیمان کشور را کسب کرد، تاریخ خبر: ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۲، کد خبر: 80640290 (3287098)
- ↑ خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، عنوان خبر: کارخانه شهرکرد در رده نخست تولید سیمان کشور ، تاریخ خبر: ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۲، کد خبر: 92021208125)
- ↑ > شهرداری شهرکرد
- ↑ http://chb.irib.ir/about-us/ostan/147---/267-1390-07-07-12-25-38
- ↑ «خواهرخواندگی شهرکرد و کربلا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۱۸.
- ↑ http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13900612000453
- ↑ [www.irna.ir/news/81345132/ «خواهرخواندگی شهرکرد با ماربورگ»].
- ↑ «پیمان خواهرخواندگی شهرکرد با ابروتزو».
امان الهی بهاروند، سکندر (۱۳۹۳). قوم لر: پژوهشی دربارهٔ پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لُرها در ایران. تهران: نشر آگه. ص. ۳۳. شابک ۹۷۸۹۶۴۳۲۹۱۳۵۸.
پیوند به بیرون
- شهرداری شهرکرد بایگانی‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine
- شورای شهر شهرکرد