فراه
فَراه یکی از شهرهای افغانستان و مرکز ولایت فراه است. مردم فراه به زبان‌های فارسی‌دری و پشتو حرف می‌زنند. شهر فراه بخشی از سیستان قدیم از دو محله اصلی به نام یزدی و پشتو تشکیل شده‌است. گویا در حدود زمان پادشاهی صفویه (پایتخت اصلی شان در شهر اصفهان بود) شخصی از شهر یزد و شخصی پشتوتبار هر یک قلعه‌ای در محل کنونی فراه بنیان نهادن که هنوز محلات مربوطه با نام ایشان خواننده می‌شوند.
فراه
فِرادا، فَراوه | |
|---|---|
| مختصات: ۳۲°۲۰′۳۷″ شمالی ۶۲°۷′۱۰″ شرقی / ۳۲٫۳۴۳۶۱°شمالی ۶۲٫۱۱۹۴۴°شرقی | |
| کشور |  افغانستان |
| ولایت | ولایت فراه |
| جمعیت (۲۰۲۰) | |
| • کل | ۵۶۳٬۰۲۶ |
| • | نام اهلیت |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی ۴:۳۰+ |
صد سال قبل شهر کنونی فراه در شهر کهنهٔ (قلعهٔ تاریخی فریدون) موقعیت داشت. همچنان قلعهٔ تاریخی کک کهزاد (کافرقلعهٔ) نیز در چند کیلومتری شهر فراه موقعیت دارد. دریای بزرگ فراه در نزدیکی غرب شهر فراه جریان دارد. این شهر در چند سال گذشته وسعت یافته و ادارهٔ مرکزی احصایه جمعیت آن را ۱۲۷٬۰۴۷ هزار تن تخمین کرده‌است.
نام
برگرفته از نام شهر فرادا (به یونانی باستان/لاتین: Phrada)، با پیشینهٔ تاریخیِ هزاره اول (پیش از میلاد). فرادا پایتخت ساتراپی زَرَنکه (به یونانی باستان/لاتین: Drangiana/درَنگیانا)، یکی از ساتراپی‌های هخامنشیان بوده.
-از دوران یورش اسکندر مقدونی (در ۳۳۰ ق. م) به بعد: Prophthasia/پروفتازیا؛
-از سدهٔ اول پیش از میلاد به بعد: Phra/فرا، جزئی از سرزمین هریوه (یونانی باستان/لاتین: Aria) بوده و در مسیر جادهٔ زمینی از شام به هند واقع بوده؛
-از دوران ساسانیان تا اکنون: فراه، سنگری مهم در مرزهای شرقی شاهنشاهی ساسانیان شمرده می‌شده و آنطور که از نام فراخکَر-پیروز پیداست، احتمالاً توسط پیروز یکم، شاهنشاه ساسانی (شاهنشاهی: ۴۵۹–۴۸۴ میلادی) دوباره آباد شده.
جغرافیا
مساحت، حدود اربعه، موقعیت، ارتفاع و آب و هوا:
فراه با مساحت ۴۷۷۸۸ کیلومتر مربع سرزمینی است که در گوشه جنوب غربی افغانستان و در پهلوی سرحد کشور ایران قرار گرفته و طول البلد ۶۲–۱۱ درجه شرقی و عرض البلد ۳۲–۲۲ درجه شمالی از آن می‌گذرد. حدود آن را از شمال هرات، از شمال شرق غور، از جنوب نیمروز، از جنوب شرق هلمند و از طرف غرب سرحد ایران تشکیل می‌دهد. ارتفاع آن از سطح بحر ۷۵۷ متر تخمین گردیده، اقلیم آن نیمه صحرایی بوده تابستان آن فوق‌العاده گرم و زمستان کم باران دارد. درجه حرارت آن متغیر است. در تابستان «۴۵» درجه و در زمستان تا «۵-» درجه سانتی گراد تنزیل میابد.
در لغتنامهٔ دهخدا آمده: فراه شهری است نزدیک به سبزوار هرات و از آنجاست ابونصر فراهی. طایفه‌ای از ملوک در آنجا حکمرانی کرده‌اند که با پادشاهان سیستان قرابت داشته‌اند. معین الدین اسفزاری نوشته‌است که در یک فرسنگی فراه کوهی است که آن را بارندک خوانند و در آن کوه طاقی سنگی است که همیشه از آنجا آب می‌چکد و مردم بدانجا به زیارت و طلب حاجت می‌روند.
مردم
بر پایۀ برآوردهای سال ۲۰۰۴ جمعیت این شهر ۱۰۹٬۴۰۹ نفر بود. به دلیل عدم دسترسی به آمارهای قومی به‌طور دقیق نمی‌توان گفت ترکیب جمعیتی به چه صورت است. پشتون‌ها ۳۵٪ از جمعیت ولایت فراه را تشکیل می‌دهند. تاجیک‌ها ۳۵٪، ایماق‌ها ۱۵٪، و قزلباش‌ها که شامل اقوام اهل تشیع می‌باشد با ۵٪ و زابلی‌ها با ۵٪ اقلیت‌های قومی این ولایت را تشکیل می‌دهند. در مورد باشندگان شهر فراه فارسیوانان تاجیک و ایماق اکثریت را تشکیل می‌دهند. زبان فارسی‌دری با گویش فراهی زبان مادری اکثر باشندگان ولایت فراه است. گویش و لهجهٔ فراهی تلفیقی از گویش‌های مشهدی و سیستانی/زابلی است.
پیشینه و ابنیه
فراه که زادگاه اصلی شیخ ابونصر فراهی و عطا ملک جوینی است، دارای اماکن زیاد تاریخی و باستانی در ولسوالی‌های مختلف می‌باشد. قعلهٔ «کک کهزاد» که بیشتر از دو هزار سال سابقه دارد، یکی از اماکن تاریخی این ولایت شمرده می‌شود. این قلعهٔ در ۱۵ کیلومتری جنوب شرق شهر فراه موقعیت دارد که در سر کوه از سنگ، خشت پخته و گچ ساخته شده و ساختمان آن در بین چند برج موقعیت دارد. قلعهٔ فریدون نیز در مرکز ولایت فراه موقعیت دارد و به نام (شهر کهنه) مشهور است، این قلعهٔ به اساس تاریخ (سیستان) و (شهنامه فردوسی) تاریخ بیشتر از دو هزار ساله دارد. این قلعه در حدود ۳۰۰ جریب زمین از گل و خشت خام ساخته شده که تعداد برج‌های آن به ۹۹ می‌رسید. همچنان قلعهٔ لاش جوین، شهر پشاوران، زیارت شیخ ابونصر فراهی، زیارت سلطان امیر، بارندک و کافرقلعهٔ (مرکز) زیارت شهدای کنسک (بالابلوک) و همچو جای‌های دیگر از اماکن تاریخی این ولایت می‌باشد.
جستار های وابسته
- ابونصر فراهی
- عطاملک جوینی
- فهرست شهرهای افغانستان
- ولایت فراه
- ولسوالی فراه
منابع
- ↑
- ↑ «فراه». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۶ اکتبر ۲۰۰۹.
- ↑ "The State of Afghan Cities report 2015". Archived from the original on 2015-10-31.
- ↑ Daniel Balland, 1999, FARĀH, Encyclopædia Iranica.
- ↑ Afghan Ministry of Rural Rehabilitation and Development National Area Based Development Programme, Farah (PDF file)
- ↑ 2003 National Geographic Population Map (PDF file), Thomas Gouttierre, Center For Afghanistan Studies, دانشگاه نبراسکا در لینکلن at Omaha; Matthew S. Baker, Stratfor
- مختصات و ارتفاع
- فراهبایگانی‌شده در ۱۸ سپتامبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine