قارن
قارَن (معرب کارَن) پسر کاوه آهنگر و یکی از پهلوانان ایرانی شاهنامه و سپهدار ارتش ایران از زمان پادشاهی فریدون تا کی‌قباد است. قارن در زمان نبرد منوچهر با سلم و تور نیز سپهدار ایران است که بیش از سیصد هزار سپاه را فرماندهی می کند. وی بسیار دلیر بود و به همین دلیل به او کارن رزم‌زن می‌گفتند. مرکب از کار (به مفهوم کار زار و پیکار و رزم) + فتحه و نون که پسوند نسبت است. منسوب به رزم یا منسوب به کاروزار یا جنگجو. وی دارای دختری به نام ویس بود که معشوقه رامین بوده است. شکل پهلوی کلمه کاران (Karan) است که نام یکی از خاندان های بزرگ عهد اشکانیان است که در زمان ساسانیان نیز دارای اهمیت بوده و افراد بزرگ این خاندان به همین اسم شهرت یافته اند.
| قارن | |
|---|---|
| از پهلوانان شاهنامه | |
| نام | قارن |
| نام کامل | قارن‌رزم‌زن |
| شهرت | قارن‌کاوگان |
| منصب | شاه ری |
| نام پدر | کاوه آهنگر |
| موطن | کشور ری |
| جنگ‌ها | |
| نبردها | جنگ سلم و تـور |
| نبرد اول | تصرّف آلانان دژ |
| فرزندان | کشواد، ویس |
| نوه | گودرز |
| برادر | قباد |
توصیف شاهنامه
نام قارن برای بار نخست زمانی عنوان می‌شود که سلم و تور برادر کهترشان ایرج را کشته و تاج و تخت ایران را پس از مرگ فریدون بی‌وارث گذاشته‌اند. فرمانداران و شاهکان خرد ایرانی که در این دوران گرد فریدون جمع هستند قارن شاه ری، سام شاه زابل، و تنی چند از بزرگان و پهلوانان ایران نظیر شاپور و شیدوش. فریدون به سفیر سلم و تور که برای بخشش کردار گذشته منوچهر خواسته‌اند تا جبران کنند، اینگونه پاسخ آورد:
| کنون چون ز ایرج بپرداختید | به کین منوچهر بر ساختید | |
| نبینید رویش مگر با سپاه | ز پولاد بر سر نهاده کلاه | |
| ابا گرز و با کاویانی درفش | زمین کرده از سمّ اسپان بنفش | |
| سپهدار چون قارن رزم‌زن | چو شاپورِ نستوه شمشیر زن | |
| به یک دست شیدوش جنگی به پای | چو شیروی شیر اوژن رهنمای | |
| چو سام نريمان و سرو یمن | به پیش سپاه اندرون رای زن |
قارن و منوچهر از دو سه سو به سپاه سلم و تور حمله بردند و منوچهر تور را کشت و قارن به تعقیب سلم پرداخت و با گرفتن انگشتری تور از منوچهر، شبانه به دژی (دژ آلانان) که سلم قصد پناه بردن به آن را داشت، رفت و با نشان دادن انگشتری تور خود را فرستاده تور خواند و به درون دژ راه یافت و چون روز فرا رسید درفشی از فراز دژ برافراشت و لشکر ایران به دژ حمله کردند و دژ را با خاک یکسان کردند.
جستارهای وابسته
- قارن‌وند: یک سلسله در طبرستان
- شاهنامه
- فهرست پهلوانان ایرانی شاهنامه
- نام سرزمینی در روستای قومنجان شهرستان قائنات در استان خراسان جنوبی که به عقیده افراد محلی نام شهری در همین منطقه بوده است و قناتی بسیار قدیمی در همان منطقه.
- نام یکی از امیران تیمور گورکانی که از قائن به همراه او به ساری آمد و برای شهر ساری خدمات زیادی انجام داد و به افتخار او نام یکی از اصلی ترین خیابان های ساری را قارن گذاشتند. و این قارن دستور ساخت مسجد جامع قاین را داده است
پانویس
منابع
- حسین، الهی قمشه‌ای (۱۳۸۶). شاهنامه فردوسی. ترجمهٔ ناهید فرشادمهر. تهران: نشر محمد. شابک ۹۶۴-۵۵۶۶-۳۵-۵.