مریم میرزاخانی
مریم میرزاخانی (۲۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ – ۲۳ تیر ۱۳۹۶) ریاضیدان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد بود. میرزاخانی در سال ۲۰۱۴ به دلیل کنشگری در زمینه «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آنها» برنده مدال فیلدز شد که بالاترین جایزه در ریاضیات است. وی اولین زن و ایرانی برندهٔ مدال فیلدز است.
| مریم میرزاخانی | |
|---|---|
میرزاخانی در کنگره بین‌المللی ریاضیدانان در سئول، جایی که مدال فیلدز را به دست آورد | |
| زادهٔ | ۲۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ تهران، ایران |
| درگذشت | ۲۳ تیر ۱۳۹۶ (۴۰ سال) ایالات متحده آمریکا |
| علت مرگ | سرطان پستان |
| آرامگاه | پارک یادبود لوس گاتوس، لوس گاتوس، کالیفرنیا |
| محل زندگی | پالو آلتو، کالیفرنیا |
| ملیت | ایرانی |
| شهروندی | ایران-ایالات متحده آمریکا |
| محل تحصیل | دبیرستان فرزانگان تهران دانشگاه صنعتی شریف (لیسانس) دانشگاه هاروارد (دکترا) |
| شناخته‌شده برای | مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی اولین نمره کامل در المپیاد جهانی ریاضی بین دانش‌آموزان شرکت‌کننده از ایران اولین ریاضیدان زن برنده مدال فیلدز |
| همسر(ها) | یان واندراک |
| فرزندان | آناهیتا |
| جایزه(ها) | جایزه بلومنتال (۲۰۰۹) جایزه تحقیقاتی کلی (۲۰۱۴)  مدال فیلدز (۲۰۱۴) |
| پیشینه علمی | |
| شاخه(ها) | ریاضی |
| محل کار | دانشگاه پرینستون دانشگاه استنفورد |
| استاد راهنما | کورتیس مک‌مولن |
زمینهٔ تحقیقاتی او مشتمل بر نظریه تایشمولر، هندسه هذلولوی، نظریه ارگودیک و هندسه سیمپلکتیک بود.
مریم میرزاخانی در دوران تحصیل در دبیرستان فرزانگان تهران، برندهٔ مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی در سال‌های ۱۹۹۴ (هنگ‌کنگ) و ۱۹۹۵ (کانادا) شد و در این سال به‌عنوان نخستین دانش‌آموز ایرانی نمرهٔ کامل را به دست آورد. وی نخستین دانش آموز ایرانی بود که دو سال مدال طلا گرفت.
او سپس در سال ۱۹۹۹ مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ ریاضی از دانشگاه شریف و دکتریِ خود را در سال ۲۰۰۴ از دانشگاه هاروارد به سرپرستی کورتیس مک‌مولن، از برندگان مدال فیلدز، گرفت.
از مریم میرزاخانی به‌عنوان یکی از ده ذهنِ جوان برگزیدهٔ سال ۲۰۰۵ از سوی نشریهٔ پاپیولار ساینس در آمریکا و ذهن برتر در رشتهٔ ریاضیات تجلیل شد. میرزاخانی برنده جوایزی چون جایزه ستر از انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳ و جایزهٔ کلی بود. وی از یازدهم شهریورماه ۱۳۸۷ (اول سپتامبر ۲۰۰۸) در دانشگاه استنفورد استاد دانشگاه و پژوهشگر رشتهٔ ریاضیات بود. پیش از این، او استاد دانشگاه پرینستون بود.
سالروز تولد مریم میرزاخانی ۲۲ اردیبهشت (دوازدهم مه) از سوی اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان با پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران به عنوان روز جهانی زن در ریاضیات نامگذاری شد.
زندگی و تحصیلات
مریم میرزاخانی در ۲۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ (۱۲ مه ۱۹۷۷) در تهران به دنیا آمد. پدرش احمد میرزاخانی مهندس برق و رئیس هیئت مدیره مجتمع آموزشی نیکوکاری «رعد» بود. پدر مریم میرزاخانی اهل روستای فشندک طالقان استان البرز می‌باشد. او با اتمام تحصیلات ابتدایی با شرکت در آزمون ورودی مدارس سمپاد وارد دبیرستان فرزانگان تهران شد. وی در مورد تأثیر مثبت محیط این دبیرستان بر زندگی علمی خود می‌گوید: «من به دبیرستانِ ممتازِ فرزانگان در تهران رفتم و در آنجا اساتید بسیار خوبی داشتم.»
مریم میرزاخانی در سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ (سال سوم و چهارم دبیرستان) از دبیرستان فرزانگان تهران موفق به کسب مدال طلای المپیاد ریاضی کشوری شد و بعد از آن در سال ۱۹۹۴ در المپیاد جهانی ریاضی هنگ کنگ با امتیاز ۴۱ از ۴۲ مدال طلای جهانی گرفت. سال بعد، در المپیاد جهانی ریاضی کانادا میرزاخانی با نمرهٔ کامل، رتبهٔ یکم طلای جهانی را به دست آورد.
او به همراه رؤیا بهشتی نخستین دخترانی بودند که به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافتند. مریم میرزاخانی نخستین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت. وی نخستین کسی بود که دو سال مدال طلا گرفت و نخستین دانش‌آموز شرکت‌کننده از ایران بود که در آزمون المپیاد ریاضی نمره کامل گرفت.
به محض اینکه [میرزاخانی] در هاروارد شروع کرد، مشخص بود که کارش خوب است. مشخص بود که تز دکترایش یک تز انقلابی است.
بهرنگ نوحی، استاد دانشگاه کوئین مری
میرزاخانی دورهٔ کارشناسی را در دانشگاه صنعتی شریف طی کرد. در این دوره، میرزاخانی اثبات ساده‌ای برای قضیهٔ شُر یافت که در ماه‌نامهٔ انجمن ریاضی آمریکا چاپ شد.
او سپس به دانشگاه هاروارد رفت و آنجا بر سر کلاس‌های کورتیس مک‌مولن (از برندگان جایزه فیلدز) حاضر می‌شد. مک‌مولن میرزاخانی را در این دوران این‌طور به یاد می‌آورد که بر سر کلاس‌هایش سوال‌های زیادی می‌پرسید و با عجله به فارسی یادداشت برمی‌داشت. او سرانجام در سال ۲۰۰۴ از دانشگاه هاروارد و به سرپرستی مک‌مولن دکترا گرفت.
بعد از اخذ دکترا، میرزاخانی با عنوان استادیار در دانشگاه پرینستون به تدریس مشغول شد. دو سال بعد در سال ۲۰۰۶ نشریه پاپیولار ساینس آمریکا او را به عنوان یکی از ۱۰ ذهنِ جوان جهان برگزید. میرزاخانی تا سال ۲۰۰۸ در پرینستون ماند و در این مدت به درجهٔ استادتمامی ارتقا یافت. سپس او به استنفورد رفت و از اول سپتامبر ۲۰۰۸ در ۳۱ سالگی به‌عنوان استاد تمام در این دانشگاه به کار مشغول شد.
فعالیت علمی
او به همراه ۹ محقق برجستهٔ دیگر در «چهارمین نشست ۱۰ استعداد درخشان» نشریهٔ پاپیولار ساینس در آمریکا مورد تقدیر قرار گرفت. به نوشتهٔ یواس‌ای تودی این فهرست ۱۰ نفره، شامل محققان و نخبگان جوانی است که در حوزه‌های ابتکاری مشغول به فعالیت هستند و با این حال معمولاً از چشم عموم پنهان مانده‌اند. این فهرست براساس پیشنهادهای ارائه شده از سوی سازمان‌های گوناگون، رؤسای دانشگاه‌ها و ناشران انتشارات علمی برگزیده شده‌اند. این محققان برجسته جوان در حوزه‌های گوناگونی از گرافیک رایانه‌ای تا ریاضیات و علوم ربوتیک، افق‌های تازه‌ای در مرزهای جهان اطراف ما گشوده‌اند که مریم میرزاخانی ریاضیدان ۳۹ سالهٔ ایرانی یکی از آنها است.
میرزاخانی در سال ۱۹۹۹ میلادی موفق شد راه‌حلی برای یک مشکل ریاضی پیدا کند. ریاضیدانان مدت‌های طولانی است که به دنبال یافتن راه عملی برای محاسبه حجم رمزهای جایگزین فرمهای هندسی هذلولوی بوده‌اند و در این میان مریم میرزاخانی جوان در دانشگاه پرینستون نشان داد که با استفاده از ریاضیات شاید بتوان بهترین راه را به سوی دست یافتن به راه‌حلی روشن در اختیار داشت: محاسبهٔ عمق حلقه‌های ترسیم شده بر روی سطوح هذلولوی. میرزاخانی در تلاش است تا معمای ابعاد گوناگون فرمهای غیرطبیعی هندسی را حل کند. در صورتی که جهان از قاعده هندسه هذلولی تبعیت کند، ابتکار وی به تعریف شکل و حجم دقیق جهان کمک خواهد کرد. در واقع مشکل این است که برخی از این اشکال هذلولی همچون دونات یا آمیب دارای ظاهری بسیار نافرم هستند که محاسبهٔ حجم آنها را به معمایی جدی برای ریاضیدانان مبدل کرده‌است. اما میرزاخانی با یافتن راهی جدید در واقع دست به یک ابتکار عمل بزرگ زد و با ترسیم یک سری از حلقه‌ها بر روی سطح این گونه اشکال پیچیده به محاسبهٔ حجم آنها پرداخت. کاربردهای عملی اندکی برای پژوهش او وجود دارد ولی اگر مشخص شود که جهان توسط هندسه هذلولوی اداره می‌شود، کار او می‌تواند به تعریف دقیق شکل و حجم آن کمک کند.
میرزاخانی در سال ۲۰۰۹ به خاطر دستاوردهایش در ریاضیات برنده جایزه بلومنتال شد. در اعلامیه‌ای که انجمن ریاضی آمریکا به مناسبت برنده شدن این جایزه برای میرزاخانی منتشر کرد، دلیل گرفتن این جایزهٔ مهم ریاضی، "خلاقیت استثنایی، و تز (دکترای) مبتکرانه که در آن، ابزارهای گوناگونی از هندسه هذلولوی گرفته تا روش‌های کلاسیک فرمهای اتومورفیک و تقلیل سیمپلکتیک برای به‌دست آوردن نتایجی در سه مسئلهٔ مهم ترکیب شده‌اند " عنوان شد. در این اعلامیه، این سه مسئله مهم به شرح زیر آمده‌اند:
- یک رابطه بازگشتی برای حجمهای وایل-پترسون در فضای پیمانه‌ای رویه‌های ریمانی.
- یافتن تقریبی مجانبی برای تعداد ژئودزیک‌های ساده بسته بر روی رویه‌های ریمانی هذلولوی با طول داده شده . تعداد این ژئودزیک‌ها، بر اساس نتایج میرزاخانی، برای طول‌های کمتر یا مساوی، رشدی مجانبی هماننددارند. در این فرمول، منظور ازگونه رویه ریمانی مورد نظر است. این نتیجه، پیامدی از محاسبه حجمهای وایل-پترسون گفته شده در مورد ۱ است.
- اثباتی نو از حدس ویتن که پیش از آن توسط ماکسیم کانتسویچ در سال ۱۹۹۲ ثابت شده بود. میرزاخانی در اثبات جدیدش تفسیری نو از شمارش ژئودزیک‌ها در فضاهای پیمانه‌ای به دست می‌دهد.
در سال ۲۰۱۰، میرزاخانی، حدس «شار زلزله» ویلیام ترستن بر روی فضاهای تایشمولر را که مدتها پرسشی باز و بی پاسخ در ریاضی بود به اثبات رساند. این حدس می‌گوید که چنین شاری لزوماً ارگودیک می‌باشد.
میرزاخانی در سال ۲۰۱۴ به همراه الکس اسکین و امیر محمدی ثابت کرد که ژئودزیک‌های مختلط و بستارهای آنها، بسیار منظم هستند و نه بر خلاف انتظار نامنظم یا فراکتالی. به عبارت دیگر، بستارهای چنین ژئودزیک‌هایی جبری هستند و بنابراین، ویژگیهایی از جمله صلبیّت را دارا می‌باشند. اتحادیه جهانی ریاضی در مطلبی با نام «کار مریم میرزاخانی» این نتایج را چنین توصیف کرد: «یافتن این حقیقت، شگفت‌انگیز است که تصلب در فضاهای همگن، چگونه انعکاسی در فضاهای ناهمگنی همچون جهان فضای پیمانه‌ای دارد».
عدد اردیش او ۳ است.
نهاد زنان سازمان ملل در سال ۱۳۹۸ به معرفی ۷ دانشمند زن تأثیرگذار دنیا پرداخت که در میان آنها نام «مریم میرزاخانی» ریاضیدان ایرانی هم به چشم می‌خورد.
دریافت جایزه فیلدز
او در سال ۲۰۱۴ برندهٔ مدال فیلدز شد که بالاترین نشان علمی رشتهٔ ریاضیات است و هر چهار سال یک‌بار به دانشمندان برگزیدهٔ زیر ۴۰ سال اهدا می‌شود و از آن به نوبل ریاضیات نیز تعبیر می‌شود. وی نخستین زن و نخستین ایرانی بود که موفق به دریافت این جایزه شد.
واکنش‌ها
- توصیف رسمی کمیتهٔ مدال فیلدز: «چیره‌دست در گسترهٔ قابل توجهی از تکنیک‌ها و حوزه‌های متفاوت ریاضی، او تجسم ترکیبی کمیاب است از توانایی تکنیکی، بلندپروازی جسورانه، بینش وسیع و کنجکاوی ژرف.»
- حسن روحانی، رئیس‌جمهور وقت ایران، در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۹۳ در پیامی که در صفحهٔ فیسبوک وی نیز منتشر شد، ضمن تقدیر از میرزاخانی، دریافت مدال فیلدز را به وی تبریک گفت.
- رضا فرجی‌دانا، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و محمدرضا عارف رئیس بنیاد پیشبرد علم و فناوری ایران در پیام‌های جداگانه‌ای موفقیت مریم میرزاخانی را در کسب برترین جایزه ریاضیات در جهان را به وی تبریک گفتند.
- جیمز کارلسون از انستیتو ریاضیات کِلی (به انگلیسی: Clay Mathematics Institute) می‌گوید:
میرزاخانی در یافتن ارتباطات جدید، عالی است. وی می‌تواند به‌سرعت از یک مثال ساده به دلیل کاملی از یک نظریهٔ ژرف و عمیق برسد.
- رامین تکلو، استاد ریاضی دانشگاه ایلینوی شیکاگو، گفت: «مریم میرزاخانی حتی بدون گرفتن فیلدز هم در میان معروف‌ترین ریاضیدانان جهان بوده‌است.»
- ریچارد داوکینز در حساب توییترش کسب جایزه فیلدز را به وی تبریک گفت.
- یورگ کرامر، رئیس اتحادیهٔ ریاضیدانان آلمان، و گونتر زیگلر، استاد ریاضی دانشگاه آزاد برلین، به میرزاخانی تبریک گفتند. همچنین نشریات آلمانی چون اشپیگل، فرانکفورتر آلگماینه تسایتونگ، زوددویچه تسایتونگ، تاگس اشپیگل و برخی رسانه‌های دیگر در مطالب جداگانه‌ای به این موضوع پرداختند.
عضویت در آکادمی ملی علوم آمریکا و فرهنگستان هنر و علوم
مریم میرزاخانی در مه سال ۲۰۱۶ به عضویت در آکادمی ملی علوم برگزیده شد. او نخستین زن ایرانی است که به عضویت در این آکادمی برگزیده می‌شود.
وی در آوریل سال ۲۰۱۷ میلادی به عضویت آکادمی علوم و هنر آمریکا درآمد. مراسم معارفه او قرار بود در اکتبر همان سال برگزار شود.
زندگی شخصی
میرزاخانی علاقه‌ای به قرار گرفتن زیر ذره‌بین رسانه‌ها نداشت و مصاحبه‌های زیادی از او منتشر نشده‌است.
سلیقهٔ سینمایی میرزاخانی بازتابی از ذات بدون مرز پژوهش اوست، که درگیر کاویدن «خصوصیات اشکال هندسی نامعمول» است. او می‌گوید: «گاهی مواقع احساس می‌کنم در یک جنگل بزرگ هستم و نمی‌دانم به کجا می‌روم؛ ولی به طریقی به بالای تپه‌ای می‌رسم و می‌توانم همه چیز را واضحتر ببینم. آنچه آن گاه رخ می‌دهد، واقعاً هیجان انگیز است.»
فیلم مورد علاقهٔ او، داگویل، نگاهی خشن به آمریکای دوران رکود بزرگ است. وی گفته که در کودکی آرزو داشته نویسنده شود. او گفت: «وقتی که بچه بودم رویایم این بود که نویسنده شوم. هیجان‌انگیزترین لحظاتم را به خواندن رمان می‌گذراندم، در واقع هر چیزی را به دستم می‌رسید می‌خواندم.» در سال ۱۳۸۴ با همسرش یان واندراک ازدواج کرد، یان نیز دانشیار ریاضی دانشگاه استنفورد، و پژوهشگر سابق علوم رایانه نظری مرکز تحقیقات آی‌بی‌ام و اهل جمهوری چک است و از او دارای یک فرزند به نام آناهیتا می‌باشد.
حادثه تصادف
در اسفند ۱۳۷۶، اتوبوس حامل دانشجویانِ ریاضی شرکت‌کننده در بیست و دومین دورهٔ مسابقات ریاضی دانشجویی از اهواز، محل برگزاری مسابقه، راهی تهران بود. تیمِ متشکل از میرزاخانی، ایمان افتخاری و حسین نمازی در مسابقه رتبهٔ اول کشور را کسب کرده بودند. در حادثه‌ای که پیش آمد، اتوبوس به دره سقوط کرد. شش دانشجوی ریاضی دانشگاه شریف، که اغلب از برگزیدگان المپیادهای ریاضی ملی و بین‌المللی بودند، جان باختند. مریم میرزاخانی از جمله بازماندگانِ این سانحه بود.
بیماری و درگذشت
در تیر ۱۳۹۶ اعلام شد میرزاخانی به دلیل ابتلا به سرطان در بیمارستانی در آمریکا بستری شده‌است. میرزاخانی از چهار سال پیش‌تر به سرطان پستان مبتلا بوده و این سرطان به مغز استخوان وی سرایت کرده بود. پدر و مادر وی برای مراقبت از او به آمریکا رفتند. وی در ۲۳ تیر ۱۳۹۶ در ۴۰ سالگی در بیمارستانی در کالیفرنیا درگذشت.
نامگذاری‌های افتخاری
روز تولد مریم میرزاخانی بیست و دوم اردیبهشت (دوازدهم مه) از سوی اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان با پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران به عنوان روز جهانی زن در ریاضیات نامگذاری شد.
جایزه‌ها
جایزه مریم میرزاخانی مرزهای نو
در چهارم نوامبر ۲۰۱۹ بنیاد جایزه بریکترو اعلام کرد که جایزه جدیدی به نام جایزه مریم میرزاخانی مرزهای نو را ایجاد کردند که به زنان پیشتاز در علم ریاضی تقدیم خواهد شد. این جایزه به مبلغ ۵۰٬۰۰۰ دلار هرساله به زنان ریاضیدان تازه‌کار که دکترای خود را در دوسال قبل از تقدیم جایزه گرفته‌اند پرداخت می‌شود. جایزه ممکن است به دونفر تعلق گیرد.
جایزه مریم میرزاخانی در انجمن ریاضی استرالیا
انجمن ریاضی استرالیا، جایزه مریم میرزاخانی را برای حمایت از دانشجویان زن بین‌المللی در رشته ریاضی در استرالیا ایجاد کرده‌است.
این جایزه در قالب بورسیه به دخترانی که متقاضی گذراندن دوره پسادکتری ریاضی در استرالیا هستند اعطا می‌شود.
جاها
- کتابخانهٔ دانشکدهٔ ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف به نام مریم میرزاخانی نامگذاری شده‌است.
- ساختمان آمفی‌تئاتر و کتابخانه دبیرستان فرزانگان ۱ تهران - به افتخار مریم میرزاخانی، دانش‌آموخته این مرکز، در تیر ماه سال ۱۳۹۶ نام یکی از ساختمان‌های این دبیرستان موسوم به ساختمان آمفی‌تئاتر و کتابخانه، به ساختمان پروفسور مریم میرزاخانی تغییر یافت.
- تالار همایش‌ها و کنگره‌های خانهٔ ریاضیات اصفهان - هیئت امنای خانه ریاضیات اصفهان، در بیستم مرداد ۱۳۹۵ تصویب کرد تالار همایش‌ها و کنگره‌هایش در شهر علم اصفهان بنام مریم میرزاخانی، نامگذاری شود.
- تالار اجتماعات دبیرستان بین‌الملل و تطبیقی پسران تهران - از دی‌ماه ۱۳۹۹
- یکی از خیابان‌های برلین، آلمان- در ۸ مارس و به مناسبت روز زن به پیشنهاد دانشجویان «دانشگاه فنی برلین» .
- یکی از خیابان‌های شهر «مون‌پُلیه» فرانسه به پیشنهاد اعضای انجمن
- خیابانی در کنار دانشگاه معروف «اکول نرمال» در شهر لیون فرانسه
غیره
- یک گونه جدید زنبور «شبه‌انگل» که در منطقه سیستان کشف شده‌است به افتخار این دانشمند و ریاضیدان برنده مدال فیلدز به نام Pristomerus mirzakhaniae از سوی دانشگاه زابل نامگذاری شده‌است
- در ۲ فوریه ۲۰۱۸ استلاجیک، شرکتی فعال در زمینهٔ تصویربرداری و تحلیل دیدبانی زمین، میکروماهواره‌ای از سری گنوست (به اسپانیایی: ÑuSat) را به فضا پرتاب کرد که به افتخار مریم میرزاخانی نامگذاری شده‌است.
- سیارک ۳۲۱۳۵۷ میرزاخانی به یاد او نامگذاری شد. نامگذاری افتخاری رسمی توسط مرکز بررسی ریزسیاره‌ها منتشر شد.
آثار در مورد مریم میرزاخانی
کتب
- مریم میرزاخانی، ملکهٔ ریاضی ایران برنده جایزه فیلدز (نویسنده: علیرضا برادران، ناشر: فیدیبو)
- دختری از تبار ما (نویسنده: کامران شهبازی، ناشر: نقد فرهنگ)
- زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی پروفسور مریم میرزاخانی (نویسندگان: نادره جلالی، کاوه خورابه، ناشر: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی)
- جادوی مریم (داستان مریم میرزاخانی ریاضیدان)(نویسنده: مگان رید، مترجم: نرگس اخلاقی‌نیا،انتشارات: کتاب بهار)
فیلم مستند
جوایز و افتخارات
- مدال طلا. المپیاد جهانی ریاضی (هنگ‌کنگ ۱۹۹۴)
- مدال طلا (با نمرهٔ کامل). المپیاد جهانی ریاضی (کانادا ۱۹۹۵)
- همکار پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، تهران، ایران از ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۹
- جایزهٔ افتخاری دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۳
- جایزهٔ برترین فارغ‌التحصیلان دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۳
- جایزهٔ پژوهشگر برتر بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۰۴
- جایزهٔ ای‌ام‌اس بلومنتال در سال ۲۰۰۹
- دعوت به کنگره بین‌المللی ریاضیات در سال ۲۰۱۰ برای سخنرانی در مورد «توپولوژی و سیستم‌های پویا و معادله دیفرانسیل معمولی»
- جایزه ستر از طرف انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳
- انتخاب به عنوان یکی از ده فرد مهم سال ۲۰۱۴ از سوی مجله نیچر
- جایزه بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۱۴
- سخنران مدعو کنگرهٔ بین‌المللی ریاضی (۲۰۱۴)
- مدال فیلدز سال ۲۰۱۴ سئول
- عضویت در فرهنگستان علوم فرانسه در سال ۲۰۱۵
- عضویت در مجمع فیلسوفان آمریکا در سال ۲۰۱۵
- عضویت در آکادمی ملی علوم آمریکا در سال ۲۰۱۶
- عضویت در فرهنگستان هنر و علوم در سال ۲۰۱۷
- جایزه بریکترو در ریاضیات در سال ۲۰۲۰ (پس از درگذشت)
منابع
- ↑ http://mmirzakhani.com/biography/
- ↑ https://www.imo-official.org/participant_r.aspx?id=926
- ↑ http://www.ams.org/ams/press/blumenthal-2009.html
- ↑ «Maryam Mirzakhani, first woman to win Fields Medal in mathematics, dies at 40». واشینگتن پست. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۶.
- ↑ "International Mathematical Union (IMU): 2014" (به انگلیسی). Archived from the original on 3 December 2017. Retrieved 2017-07-18.
- ↑ ««میرزاخانی» عضو آکادمی ملی علوم آمریکا شد». ایسنا. ۲۰۱۶-۰۵-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۵.
- ↑ «مریم میرزاخانی: زیبایی ریاضیات را به صبر درمی‌یابید». بی‌بی‌سی. ۱۴ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
- ↑ «نخستین زن برنده "نوبل ریاضی" در جهان: در آمریکا بارها مجبور شدم شرح دهم که به عنوان یک زن در ایران حق ورود به دانشگاه دارم». عصر ایران. ۲۳ مرداد ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
- ↑ «'Brilliant' minds honored». USA TODAY. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
- ↑ Satter Prize
- ↑ «Maryam Mirzakhani Receives 2013 AMS Satter Prize». American Mathematical Society. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
- ↑ Stanford Report, April 9, 2008 - Report of the President to the Board of Trustees
- ↑ «انتخاب روز تولد مریم میرزاخانی بعنوان «روز جهانی زن در ریاضیات»». ایسنا. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۸-۱۵.
- ↑ «روایت پدر "مریم میرزاخانی" از زندگی نابغه ریاضی دنیا؛ موفقیت "مریم" حاصل فداکاری مادری مهربان بود». تجارت آنلاین.
- ↑ «پیام تسلیت استاندار البرز در پی درگذشت مریم میرزاخانی ریاضیدان اهل طالقان». خبر آنلاین.
- ↑ «اعجوبه مارپیچ ریاضی». روزنامه ایران. ۵ شهریور ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۲ اوت ۲۰۱۷.
- ↑ Staff، Guardian (۲۰۱۴-۰۸-۱۳). «Maryam Mirzakhani: 'The more I spent time on maths, the more excited I got'» (به انگلیسی). The Guardian. شاپا 0261-3077. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۳.
- ↑ «ریاضی به درست فکرکردن کمک می‌کند». روزنامه دنیای اقتصاد. ۳۰ مرداد ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
- ↑ امیدعلی شهنی کرم‌زاده، «آهسته و پیوسته در راهی دشوار»، سالنامه شرق ۱۳۹۳، روزنامه شرق، ص. ۲۰۷
- ↑ Andrew Myers, Bjorn Carey. «Maryam Mirzakhani, Stanford mathematician and Fields Medal winner, dies». Stanford News Service. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۷.
- ↑ «مریم میرزاخانی، نخستین زن برنده معتبرترین جایزه ریاضیات جهان درگذشت».
- ↑ «PopSci's Fourth Annual Brilliant 10». Popular Science (به انگلیسی). ۲۰۰۶-۰۷-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۱۳.
- ↑ «Department Mourns Maryam Mirzakhani, 1977—2017». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۱۷.
- ↑ وبگاه جامعه ریاضی آمریکا، Maryam Mirzakhani Receives 2009 Blumenthal Award
- ↑ "Maryam Mirzakhani Receives 2009 Blumenthal Award". American Mathematical Society (به انگلیسی). وبگاه جامعه ریاضی آمریکا. Retrieved 2017-07-18.
- ↑ Mirzakhani, M. (July 2010). "Ergodic Theory of the Earthquake Flow". International Mathematics Research Notices.
- ↑ Isolation, equidistribution, and orbit closures for the SL(2,R) action on Moduli space
- ↑ "The Work of Maryam Mirzakhani بایگانی‌شده در ۳ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine"International Mathematics Union. Retrieved 15 August 2014.
- ↑ "Paths to Erdös - The Erdös Number Project". Oakland University (به انگلیسی). Retrieved 2017-07-18.
- ↑ «مریم میرزاخانی در بین ۷ زنی که دنیا را تغییر دادند». خبرگذاری دانشجویان ایران «ایسنا». دریافت‌شده در ۴ فروردین ۱۳۹۹.
- ↑ "Devoted to discovery: seven women scientists who have shaped our world". UN WOMEN (به انگلیسی). 2020-02-07. Retrieved 2020-03-23.
- ↑ «یک ایرانی اولین برنده زن معتبرترین جایزه جهانی ریاضیات». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۱ مرداد ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
- ↑ «یک زن ایرانی اولین زن برنده معتبرترین جایزه جهانی ریاضی». دویچه‌وله فارسی. ۱۳ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
- ↑ میرزاخانی به ایران می‌آید
- ↑ «(تصاویر) اهدای نوبل ریاضیات به بانوی ایرانی». فرارو. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
- ↑ «ماجراهای عکس خانم میرزاخانی: انتشار عکس فتوشاپی در روزنامهٔ ایران تا عکس بی‌حجاب در توییتر روحانی». RFI - ناظران. ۲۰۱۴-۰۸-۱۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۰۸-۱۵.
- ↑ «مریم میرزاخانی: زیبایی ریاضیات را به صبر درمی‌یابید». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۳ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
- ↑ «پیام تبریک رئیس‌جمهوری به خانم میرزاخانی برنده برترین جایزه ریاضیات در جهان». وب سایت حسن روحانی (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
- ↑ پیام تبریک وزیر علوم به دکتر مریم میرزاخانی خبرگزاری ایسنا
- ↑ «پیام تبریک رئیس سازمان انرژی اتمی به نخبه ریاضی ایران». خبرگزاری تسنیم. حوزه سیاست خارجی. ۲۴ مرداد ۱۳۹۳.
- ↑ «پیام تبریک عارف به میرزاخانی». دنیای اقتصاد. ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۵.
- ↑ Math in the Media
- ↑ Dawkins, Richard (2014-08-12). "Maryam Mirzakhani triumphantly won the Fields, though born into a culture that was more-or-less designed to hold women back. Congratulations" (به انگلیسی). Retrieved 2017-07-18.
- ↑ واکنش رسانه‌های آلمان به دریافت جایزهٔ معتبر دنیای ریاضی توسط «مریم میرزاخانی» خبرگزاری انتخاب
- ↑ "May 3, 2016: NAS Members and Foreign Associates Elected". National Academy of Sciences (به انگلیسی). 2016-05-09. Archived from the original on 4 June 2016. Retrieved 2016-05-13.
- ↑ Nine Stanford faculty to join National Academy of Sciences, The Standford Daily
- ↑ انتخاب ریاضیدان زن ایرانی به عضویت آکادمی ملی علوم آمریکا، دویچه وله فارسی
- ↑ "Maryam Mirzakhani, First Iranian Woman to be Elected to the National Academy of Sciences" (به انگلیسی). 2016-05-09.
- ↑ ایسنا، ۶ اردیبهشت ۱۳۹۶
- ↑ «واکنش بچه‌محلهای میرزاخانی در تهران به درگذشت او». ایسنا. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۷.
- ↑ http://theory.stanford.edu/~jvondrak/data/cv.pdf
- ↑ MYERS, ANDREW; CAREY, BJORN (2017-07-15). "Maryam Mirzakhani, Stanford mathematician and Fields Medal winner, dies". Stanford University (به انگلیسی). Retrieved 2017-07-18.
- ↑ Klarreich, Erica; Magazine, Quanta (2014-08-13). "Meet the First Woman to Win Math's Most Prestigious Prize". WIRED (به انگلیسی). Retrieved 2016-06-08.
- ↑ «بیوگرافی مریم میرزاخانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۲۱.
- ↑ «بازخوانی یک پرونده کهنه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۴ اوت ۲۰۱۴.
- ↑ «برترین جایزه ریاضی دنیا در دست بانوی ایرانی». جام جم آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۴ اوت ۲۰۱۴.
- ↑ ««مریم میرزاخانی» به سرطان مبتلا شد/آخرین وضعیت سلامت نابغه ایرانی - خبرگزاری مهر - اخبار ایران و جهان». خبرگزاری مهر. ۲۰۱۷-۰۷-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۲.
- ↑ Iranian math genius battles cancer recurrence at US hospital
- ↑ «خبر تلخ برای ایرانیان/ دختر نابغه ریاضی به سرطان مبتلا است». ۲۱ تیر ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۴ تیر ۱۳۹۶.
- ↑ «مریم میرزاخانی، ریاضیدان برجسته ایرانی درگذشت». بی‌بی‌سی. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۷.
- ↑ «خبر فوت نابغهٔ ریاضی ایرانی تأیید شد». ایسنا. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئیهٔ ۲۰۱۷.
- ↑ "مریم میرزاخانی درگذشت". خبرگزاری مهر. 15 July 2017.
- ↑ "فیروز نادری از درگذشت «مریم میرزاخانی» خبر داد / امروز چراغی خاموش شد…". خبر آنلاین.
- ↑ «مریم میرزاخانی، نابغهٔ ریاضی جهان، درگذشت». ایرنا. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئیهٔ ۲۰۱۷.
- ↑ «مریم میرزاخانی، ملکه ریاضی دنیا درگذشت». روزنامه ایران. ۲۵ تیر ۱۳۹۶: یک. دریافت‌شده در ۲۶ تیر ۱۳۹۶.
- ↑ «Breakthrough Prize – Breakthrough Prize Foundation Announces Maryam Mirzakhani New Frontiers Prize for Women Mathematicians». breakthroughprize.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۰۸.
- ↑ Powers, Anna. "The Breakthrough Prize In Mathematics Named After Maryam Mirzakhani, A Famed Female Mathematician". Forbes (به انگلیسی). Retrieved 2019-11-08.
- ↑ «راه اندازی جایزه پروفسور مریم میرزاخانی در انجمن ریاضی استرالیا». دیده‌بان علم ایران. دریافت‌شده در ۲۳ تیر ۱۳۹۸.
- ↑ [۱]
- ↑ https://newsi.icu/science/the-name-maryam-mirzakhani-was-placed-on-one-of-the-streets-of-berlin/
- ↑ «نام "مریم میرزاخانی" بر یکی از خیابان‌های برلین». عصر ایران. دریافت‌شده در ۴ فروردین ۱۳۹۹.
- ↑ «نام "مریم میرزاخانی" بر یکی از خیابان‌های برلین گذاشته شد». دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۴ فروردین ۱۳۹۹.
- ↑ «نام "مریم میرزاخانی" بر یکی از خیابان‌های برلین گذاشته شد». خبرگذاری دانشجویان ایران «ایسنا». دریافت‌شده در ۴ فروردین ۱۳۹۹.
- ↑ «Rue Maryam Mirzakhani à Montpellier». nouvelles routes. دریافت‌شده در ۴ دی ۱۴۰۰.
- ↑ «نام مریم میرزاخانی بر خیابانی در مون‌پُلیه/ اختصاصی+ عکس». دیدار. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۹.
- ↑ https://www.ruesdelyon.net/accueil/2266-allee-maryam-mirzakhani.html
- ↑ «اقدام عجیب دانشگاه زابل: نامگذاری یک «زنبور» به اسم «مریم میرزاخانی» !». خبرگزاری کیهان لندن.
- ↑ «نامگذاری گونه جدید زنبور به افتخار "مریم میرزاخانی"». خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا».
- ↑ "China lofts earthquake research craft with cluster of smaller satellites – Spaceflight Now". spaceflightnow.com (به انگلیسی). Retrieved 2018-02-04.
- ↑ "321357 Mirzakhani (2009 MM)". Minor Planet Center. Retrieved 6 February 2018.
- ↑ "MPC/MPO/MPS Archive". Minor Planet Center. Retrieved 6 February 2018.
- ↑ «گفتگوی اختصاصی با جرج سیسری کارگردان فیلم مستند «رازهای سطح»: مریم میرزاخانی بر سکوی پرتاب ایستاده بود». دریافت‌شده در ۲۴ اسفند ۱۴۰۰.
- ↑ International Math Olympiad 1994 Results بایگانی‌شده در ۶ مارس ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine, Retrieved 2007-05-05.
- ↑ International Math Olympiad 1995 Results, Retrieved 2007-05-05.
- ↑ Mirzakhani, Maryam. "CurriculumVitae" (PDF). Archived from the original (PDF) on 24 November 2005. Retrieved 13 August 2014.
- ↑ http://www.ams.org/notices/200904/rtx090400504p.pdf
- ↑ "ICM Plenary and Invited Speakers since 1897". International Congress of Mathematicians. Archived from the original on 8 November 2017. Retrieved 13 August 2014.
- ↑ ریاضیدان زن ایرانی، برنده جایزه جهانی انجمن ریاضی آمریکا شد
- ↑ http://www.ams.org/notices/201304/rnoti-p490.pdf
- ↑ Gibney, E.; Leford, H.; Lok, C.; Hayden, E.C.; Cowen, R.; Klarreich, E.; Reardon, S.; Padma, T.V.; Cyranoski, D.; Callaway, E. (18 December 2014). "Nature's 10 Ten people who mattered this year". Nature. 516: 311–319. doi:10.1038/516311a. PMID 25519114.
- ↑ "2014 Clay Research Awards - Clay Mathematics Institute". Claymath.org. Retrieved 21 October 2017.
- ↑ Fields Medals, retrieved 2015-08-28
- ↑ "Quinze nouveaux associés étrangers à l'Académie des sciences" (PDF). Institute de France Académie des Sciences. Retrieved 16 July 2017.
- ↑ Newly Elected, American Philosophical Society, April 2015, archived from the original on 13 June 2015, retrieved 2015-08-28
- ↑ "National Academy of Sciences Members and Foreign Associates Elected". Archived from the original on 6 May 2016. Retrieved 2016-05-05.
- ↑ Maryam Mirzakhani elected to American Academy of Arts and Sciences, Department of Mathematics, Stanford University, May 2017, archived from the original on 11 June 2017, retrieved 2017-05-06
- ↑ "Breakthrough Prize – Winners Of The 2020 Breakthrough Prize In Life Sciences, Fundamental Physics And Mathematics Announced". breakthroughprize.org.
پیوند به بیرون
- نشریات مریم میرزاخانی فهرست‌شده توسط گوگل اسکالر
- «ریاضی به درست فکرکردن کمک می‌کند؛ مصاحبه با دنیای اقتصاد». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۸-۰۴.
- «مریم میرزاخانی، اولین زن برنده 'نوبل ریاضیات'». بی‌بی‌سی فارسی.
- مریم میرزاخانی: زیبایی ریاضیات را به صبر درمی‌یابید (بی‌بی‌سی فارسی)
- مریم میرزاخانی؛ زنی که دوباره اول شد (بی‌بی‌سی فارسی)
- حاشیه‌های یک جایزه علمی در شبکه‌های اجتماعی (بی‌بی‌سی فارسی)
- مدال فیلدز برای زن ریاضیدان ایرانی (بی‌بی‌سی فارسی)
- مریم میرزاخانی و، شهود هندسی قوی
- صحبت‌های مریم میرزاخانی در مورد خودش و ریاضیات + فیلم با زیرنویس فارسی