مسجد جامع دهلی

مسجد جامع دهلی دارای دو محراب باشکوه و حیاط وسیعی است که تحسین هر بیننده‌ای را برمی‌انگیزد. مسجد رو به سمت غرب دارد و هر سه طرف آن با ایوانهای طاقدار قوسی شکل پوشانده شده که درگاه برج مانند آن رو به مرکز مسجد قرار دارد. این مسجد حدود ۸۰ متر طول و ۲۷ متر عرض دارد و سقف آن با سه گنبد پوشانده شده‌است. هر کدام از گنبدهای این مسجد با مرمرهای سیاه و سفید کار شده اما گنبد بالایی آن با طلا پوشانده شده‌است. برای ساخت این مسجد ۵۰۰۰ کارگر به مدت بیش از ۶ سال کار کرده‌اند.

دو مناره این مسجد دارای ۴۰ متر ارتفاع هستند که ۱۳۰ پله دارند و با مرمر سفید و سنگ ماسه قرمز فرش شده‌اند. در محوطه پشتی این مسجد نیز چهار مناره کوچک که به مناره‌های جلویی شباهت دارد قرار گرفته‌است.

محوطه خارجی این مسجد می‌تواند بیش از ۲۵ هزار نمازگزار را در خود جای دهد این محوطه از طرف شرق، شمال و جنوب به سه ردیف پلکان منتهی می‌شود که همگی با ماسه سنگ‌های قرمز ساخته شده‌اند. در شمالی مسجد ۳۹ پله، در جنوبی ۳۳ پله و در شرقی که محل ورود خانواده سلطنتی بوده ۳۵ پله دارد. غیر از این سالن نیز، شبستان اقامه نماز دیگری در مسجد قرار دارد که حدود ۶۱ در ۲۷ متر مربع است و هفت ورودی قوس دار دارد. زیر گنبدهای مسجد سالنی قرار گرفته که ۱۰ ورودی قوس‌دار آن رو به سمت غرب است و دیوارهای مسجد تا ارتفاع کمر با مرمر پوشانده شده‌اند. کف مسجد با مرمر سیاه و سفید فرش شده و قسمتی که قرار است سجاده هر نمازگزار باشد با سنگ‌های مرمر مشخص شده‌است. این سجاده‌های مرمرین از نظر اندازه ۴۴/۹۱ سانتی‌متر در ۵۰ سانتی‌متر بوده و در در مجموع گویی ۸۹۹ سجاده سیاه مرمرین در کف مسجد جایگذاری شده‌است.

ازجمله اشیاء باستانی که در این مسجد نگهداری می‌شود، قرآنی قدیمی است که روی پوست آهو نوشته شده‌است.

در مسجد جامع دهلی مانند سایر مسجدهای شبه قاره سنگ نوشته‌های فارسی وجود دارد 10 کتبیه فارسی بالای ایوان‌های ورودی مسجد جامع دهلی این سنگ نوشته ها، به زبان فارسی فصیح به خطّ نسخ نوشته شده و شامل ده خانه مربع مستطیل است. زبان نگارش فارسی دوره صفوی است که جملات با آیات قرانی در هم آمیخته است. و هر خانه 4 سطر است. در بالای ورودی‌های قوسی شکل کتیبه‌هایی از مرمر سفید قرار داد که ۲/۱ متر طول و ۷۶ سانتی‌متر عرض دارد که روی آن با مرمر سیاه حکاکی شده‌است. روی این کتیبه‌ها تاریخ ساخت مسجد حک و از فضائل و سلطنت شاه‌جهان نقل شده‌است. این کتیبه‌ها به زبان فارسی و خط ثلث نورالله احمد است که در سال ۱۰۶۰ ه‍.ق به روش معرق سنگ اجرا شده‌است. سبک نگارش آن‌ها همانند سنگ نوشته‌های تاج محل است. ..

، نقش پارسی بر احجار هند

• مسجد جامع دهلی
• مقبره بی‌بی
• آرامگاه همایون
• تاج‌محل
• سرای نورمحل
• سیکندرا
• فاتح پور سیکری
• قلعه آگره
• معین الدین چشتی
• لال قلعه (دهلی)
• مسجد بابری
• مسجد بادشاهی
• فاتح پور سیکری

• دکتر سید محمود اختریان (۱۳۸۱)، اطلاعات عمومی پیام، تهران: نشر محمد، شابک ۹۶۴-۹۳۶۰۸-۹-۱
• «مسجد جامع دهلی بزرگترین عبادتگاه مسلمین در سرزمین ۷۲ ملت». خبرگزاری مهر. ۴ شهریور ۱۳۸۵. دریافت‌شده در ۴ آبان ۱۳۸۹.
• قلیچ خانی، حمید رضا (۲۰ شهریور ۱۳۸۹). «روز عید فطر در مسجد جامع دهلی». دریافت‌شده در ۴ آبان ۱۳۸۹.
• Heaven on Earth: Islam", November 23, 2004 video documentary, History Channel. Producer/director, Stephen Rooke. Scriptwriter/host: Christy Kenneally
• فرهنگ دهخدا - دهلی

• مسجد جامع دهلی و سنگ نوشته‌های زیبای فارسی آن [۲]

نظری، فرهاد - نیک زاد، ذات الله (تابستان ۱۳۸۸). «کتابه مسجد جامع دهلی». فصل‌نامه گلستان هنر - شماره ۱۶.