مردمان هندوایرانی
مردمان هندوایرانی یا مردمان آریانیک (مردمان آریایی) (Indo-Iranian peoples or Indo-Iranic peoples or Aryanic peoples) (که گاه با آریایی‌ها یکی گرفته می‌شود)، نام یک گروه قومی بوده که هندوآریایی‌ها، ایرانیها و نورستانی‌ها از آن‌ها منشعب شده‌اند و به زبان‌های هندوایرانی صحبت می‌کنند. ایرانیها شامل شاخهٔ شرقی یعنی سکاها، خوارزمیان، سغدیان، تخاریان و شاخهٔ غربی شامل مادها، پارس‌ها، پارت‌ها و داردها بودند. اینان گویشور زبان‌های هندوایرانی بودند که شاخه‌ای بزرگ از زبان‌های هندواروپایی است. نیاکان هندوایرانی‌ها، نیاهندواروپاییان بودند. جمعیت هندوایرانی‌ها بیش از یک و نیم میلیارد نفر است.
پراکندگی جغرافیایی اصلی زبان‌های هندوایرانی
مردمان هندوایرانی | |
| کل جمعیت | |
|---|---|
| در حدود ۱٫۶۵ میلیارد نفر در ۲۲ کشور بومی (۲۰۱۹) | |
| مناطق با جمعیت چشمگیر | |
 هند | بیش از ۹۸۰ میلیون |
 پاکستان | بیش از ۲۱۵ میلیون |
 بنگلادش | بیش از ۱۶۰ میلیون |
 ایران | بیش از ۸۰ میلیون |
 افغانستان | بیش از ۳۰ میلیون |
 ترکیه | بیش از ۲۵ میلیون |
 نپال | بیش از ۲۳ میلیون |
 سری‌لانکا | بیش از ۱۶ میلیون |
 ازبکستان | بیش از ۱۰ میلیون |
 تاجیکستان | بیش از ۸ میلیون |
 عراق | بیش از ۶ میلیون |
 سوریه | بیش از ۳ میلیون |
 آذربایجان | بیش از ۱ میلیون |
 برمه | بیش از ۱ میلیون |
 روسیه | بیش از ۵۰۰ هزار |
 مالدیو | بیش از ۳۰۰ هزار |
 بوتان | بیش از ۲۰۰ هزار |
 بحرین | بیش از ۱۰۰ هزار |
 چین | بیش از ۵۰ هزار |
 قرقیزستان | بیش از ۵۰ هزار |
 گرجستان | بیش از ۵۰ هزار |
 عمان | بیش از ۵ هزار |
| جوامع دور از وطن | بیش از ۶۵ میلیون |
| زبان‌ها | |
| زبان‌های هندوایرانی | |
| دین | |
| دین ایرانی زرتشت، دین‌های هندی (اغلب هندو به همراه آیین بودایی، سیک و جین)، ادیان ابراهیمی اسلام و مسیحیت | |
تاریخچه
متاخرترین زمانی که می‌توان برای گسترش هندوایرانی‌ها به نواحی مختلف تعیین کرد، حدود سدهٔ ۱۴ قبل از میلاد است. بر طبق شواهدی از این دست، پژوهشگران، آغاز پراکندگی هندوایرانیان را نیمه نخست هزارهٔ دوم پیش از میلاد در نظر می‌گیرند. در طی هزاره دوم و اوایل هزارهٔ نخست پیش از میلاد، گروه‌های مختلفی از هندوایرانی‌ها به تدریج به نقاطی در آسیای مرکزی و شمال افغانستان پراکنده شدند. در واقع به تدریج از استپ‌ها به سرزمین‌های جنوبی نقل مکان کردند. از این رو در شمال باختر (Bactria) سه فرهنگ مختلف پدید آمد:
- فرهنگ باختر-مرو
- فرهنگ آندرونو
- فرهنگ بیشکنت (Bishkent).
داده‌های باستان‌شناختی
فرهنگی باستان‌شناختیک ذیل در پیوند با مردمان هندوایرانی هستند:
- در اروپا:
- فرهنگ پولتافکا مربوط به ۲۷۰۰ تا ۲۱۰۰ پیش از میلاد
- در آسیای میانه:
- فرهنگ آندرونوو
- سینتاشا-پتروفکا-آرکایم
- آلاکول
- فدروو
- آلکسیفکا
- تمدن آمودریا
- فرهنگ گورالواری
- فرهنگ آباشه‌وو
- فرهنگ یاز
- هندوستان (فلات میانی گنگ)
- فرهنگ کالاهای رنگ‌شده خاکستری (۱۱۰ تا ۳۵۰ پیش از میلاد)
- ایران
- فرهنگ کالای خاکستری غرب نزدیک (۱۵۰۰ تا ۱۰۰۰ پیش از میلاد)
- فرهنگ کالای چرمی غرب دور (۹۰۰ تا ۷۰۰ پیش از میلاد)
- شبه‌قاره هند
جمعیت بر پایه کشور
جمعیت به میلیون نفر می‌باشد و آمار پایان سال ۲۰۱۹ میلادی برای ۲۲ کشور زیر لحاظ شده‌است:
| ردیف | نام کشور | جمعیت هندوایرانی (۲۰۱۹) | اقوام مرتبط | درصد هندوایرانی |
|---|---|---|---|---|
| شاخه ایندیک | ||||
| ۱ | هند | ۹۸۰ | تمام مردم هند به جز مردمان دراویدی و اقلیت‌های نژاد زرد | ۷۲ درصد |
| ۲ | پاکستان | ۱۷۵ | تمام مردم پاکستان به جز پشتوها و بلوچ‌ها و براهویی و بلتی و بروشو و سایر اقلیت‌ها | ۷۵ درصد |
| ۳ | بنگلادش | ۱۶۰ | تمام مردم بنگلادش به جز اقلیت‌های نژاد زرد | ۹۹ درصد |
| ۴ | نپال | ۲۳ | تمام مردم نپال به جز تبتی تبارها و آستروآسیایی‌ها و سایر اقلیت‌ها | ۸۲ درصد |
| ۵ | سری‌لانکا | ۱۶ | تمام مردم سری‌لانکا به جز قوم تامیل و سایر اقلیت‌ها | ۷۵ درصد |
| ۶ | برمه | ۱٫۵ | مردم روهینگیا | ۲ درصد |
| ۷ | مالدیو | ۰٫۳ | تمام مردم مالدیو به جز اقلیت‌ها | ۷۵ درصد |
| ۸ | بوتان | ۰٫۲ | مردم لوتشامپا | ۲۵ درصد |
| - | جوامع دور از وطن | ۵۰ | هندی‌ها، پاکستانی‌ها، بنگلادشی‌ها و سایر جوامع دور از وطن | - |
| کل | مردمان هندوآریایی | ۱۴۵۰ | مردمان هندوآریایی | - |
| شاخه ایرانیک | ||||
| ۹ | ایران | ۷۴/۵ | تمام مردم ایران به جز ترکمن های ایرانی، عرب‌های ایرانی و سایر اقلیت‌ها | ۸۱ درصد |
| - | پاکستان | ۴۰ | پشتوها و بلوچ‌ها و تاجیک‌های پاکستان | ۲۰ درصد |
| ۱۰ | افغانستان | ۳۰ | تمام مردم افغانستان به جز ترکمن‌ها، ازبک‌ها و سایر اقلیت‌ها | ۹۰ درصد |
| ۱۱ | ترکیه | ۲۵ | کردهای ترکیه و زازاهای ترکیه | ۳۰ درصد |
| ۱۲ | ازبکستان | ۱۰ | تاجیک‌های ازبکستان | ۲۵ درصد |
| ۱۳ | تاجیکستان | ۸ | تمام مردم تاجیکستان به جز ازبک‌ها، قرقیزها و سایر اقلیت‌ها | ۸۵ درصد |
| ۱۴ | عراق | ۶ | کردهای عراق و لرهای عراق | ۱۵ درصد |
| ۱۵ | سوریه | ۳ | کردهای سوریه | ۱۵ درصد |
| ۱۶ | آذربایجان | ۹ | تمام مردم آذربایجان به جز روس ها و عقلیت های دیگر | ۹۶ درصد |
| ۱۷ | روسیه | ۰٫۵ | مردم آسی و مردم تات و مردم آذری | ۱ درصد |
| ۱۸ | بحرین | ۰٫۱ | ایرانیان بحرین و مردم اچمی | ۵ درصد |
| ۱۹ | چین | ۰٫۰۵ | تاجیک‌های چین و مردم پامیری | ناچیز |
| ۲۰ | قرقیزستان | ۰٫۰۵ | تاجیک‌های قرقیزستان | ۱ درصد |
| ۲۱ | گرجستان | ۰٫۰۵ | مردم آسی | ۲ درصد |
| ۲۲ | عمان | ۰٫۰۰۵ | مردم کمزاری | ناچیز |
| - | جوامع دور از وطن | ۱۵ | ایرانیها، افغان‌ها، کردها، بلوچ‌ها و سایر جوامع دور از وطن | - |
| کل | مردمان ایرانی | ۲۰۰ | مردمان ایرانی | - |
| کل تجمیعی | مردمان هندوایرانی | ۱۶۵۰ | مردمان هندوآریایی و مردمان ایرانی | - |
جستارهای وابسته
- گروه‌های قومی در هند
- گروه‌های قومی در پاکستان
- گروه‌های قومی در افغانستان
- گروه‌های قومی در ایران
- آریاییان بومی
- آریاورته
- مهاجرت هندوآریایی‌ها
- زبان نیاهندوایرانی
- مردمان ایرانی
- مردمان هندی
- دین‌های ایرانی
- دین‌های هندی
- ایران بزرگ
- هند بزرگ
منابع
- ↑ محمدرضا, عدلی، (2015-10-23). "سرچشمه‌های فرهنگ هندی: نگاهی به تمدن پیشاآریایی و آریایی نخستین". پژوهشنامه ادیان. 9 (1). ISSN 2008-0476.
- ↑ https://www.britannica.com/topic/Indo-Iranian-languages
Wikipedia contributors, "Indo-Iranians," Wikipedia, The Free Encyclopedia, https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Indo-Iranians&oldid=695469657 (accessed December 22, 2015).