پیر روشن

بایزید انصاری معروف به پیر روشن یک جنگجو، شاعر، صوفی از قوم اورمُر در منطقه پشتون‌نشین افغانستان بود. پیر روشن در سده شانزدهم میلادی جنبشی به نام روشنیه ایجاد کرد که در منطقه‌پشتون‌نشین پیروان زیادی داشت. زبان اول پیر روشن زبان اورمری بود اما وی بیشتر به پشتو، فارسی، و عربی می‌نوشت. اندیشه‌های او بیشتر در کتاب خیرالبیان که به پشتو نوشته شده انعکاس یافته است.

پیر روشن جنگجویان پشتون را گرد هم آورده و با سپاه اکبر کبیر، شاه گورکانی هند، مبارزه کرد. گورکانیان سرانجام پیر روشن را به قتل رساندند. در همین حال یک گروه مسلح از ایل یوسف‌زایی نیز که با گورکانیان همسو بود چهار پسر از پنج پسر پیر روشن را کشت. تنها پسر باقی‌مانده، یعنی پیر جلال، به نبرد با گورکانیان پرداخت و در بیشتر نبردهای خود هم موفق بود. شهر جلال‌آباد افغانستان نام خود را از پیر جلال گرفته است.