آخرالزمان

در یهودیت تصور آخرالزمان به معنی پایان دوره جهان و پیوستن آن به قیامت کبری، از سده‌های دوم و سوم قبل از میلاد پیدا شده، پیش از این زمان بنی اسرائیل که خود را قوم برگزیده خداوند می‌دانستند، در انتظار روزی بودند که در آن وعده الهی تحقق یابد و خداوند قوم برگزیده خود را در سرزمین موعود مستقر، و دشمنان آن را نابود کند، و عدل و احسان خود را بر سراسر جهان بگستراند. در دوره‌های بعد از حکومت داوود و سلیمان که این قوم از لحاظ دینی و اخلاقی گرفتار فساد و انحطاط شده و گرایش به شرک و الحاد در میان آنان شدت گرفته بود، غایت این آرزو و انتظار بازگشت قدرت و وحدت و خلوص دوران گذشته بود و انتظار زمانی می‌رفت که خداوند بار دیگر پیشوائی بفرستد و قوم را از تیره بختی نجات دهد.

در مسیحیت نظریاتی که دربارهٔ آخرالزمان در چهار انجیل آمده‌است یکسان نیست. ولی به‌طور کلی وقوع آخرالزمان به صورت‌های زیر بیان شده‌است:

1. الیاس باید پیش از آمدن مسیح بیاید و ظهور وی وقوع داوری بزرگ را اعلام کند.
2. بعد از مرگ مسیح و رستاخیز و صعود او، در هنگام رجعت او این واقعه محقق می‌گردد.
3. رجعت عیسی و آغاز روز بزرگ و داوری نهائی، ناگهانی است و هیچ علامتی ندارد.
4. حوادثی پیش از رجعت مسیح در جهان روی می‌دهد که از آن جمله جنگ‌ها و بلاهایی سخت و زلزله‌است.

در مزدیسنا (دین زرتشتی) در گاهان (گاتها) که سروده‌های خود زرتشت است و در آن‌ها می‌توان عقاید وی را یافت اشاره چندانی به پایان جهان نشده‌است، اما چنین می‌نماید که در بندی از گاهان (یسن ۴۳ بند ۳) سخن از مردی است که در آینده می‌آید و راه نجات را می‌یابد، همچنین در گاهان چند بار به واژه سوشینت برمی‌خوریم که در ادبیات بعدی زرتشت به صورت سوشیانس درآمده و منجی نهائی زرتشتی به‌شمار می‌آید. علاوه بر این‌ها در گاهان زرتشت سخن از «داوری واپسین» برای درست کاران و بدکاران به میان می‌آید. در دین زرتشتی وقایع آخرالزمان را فرشگرد می‌گویند که به معنی بازسازی جهان است. در عقاید زرتشتی این پدیده به معنی پایان جهان نیست بلکه تسویه جهان از بدی و بازگشت به دوران پیش از آمیزش اهریمن است. در روز رستاخیز روان درگذشتگان از پل چینوت عبور کرده و در آن‌سوی توسط مهر، رشن و سروش اعمالشان سنجیده می‌شود.

در دیدگاه مسلمانان آخرالزمان دوره نبوت پیامبر اسلام تا ظهور امام زمان است و شیعیان به‌خصوص دوران غیبت کبری را آخرالزمان می‌خوانند. اعتقادات مربوط به منجی آخرالزمان از مواردی ست که کمترین اختلافات بین مذاهب مختلف اسلامی در مورد آن وجود دارد.

دجال در روایات اهل سنت

قسمت عمده روایات در مورد دجال را «احمد حنبل» در کتاب «مسند» و «ترمذی» در «صحیح» خود و «ابن ماجه» در «سنن» و «مسلم» در «صحیح» و «ابن اثیر» در «نهایه» از عبدالله بن عمر و ابوسعید حذری و جابر ابن عبدالله انصاری نقل کرده‌اند.

«صائد بن صید» در زمان پیامبر اسلام می‌زیسته و پیامبر او را از مصادیق دجال معرفی کرده‌است و چون بعداً وی از خروج دجال در آخرالزمان نیز خبر داده بعضی‌ها گمان کرده‌اند دجال موعود همان «صائد بن صید» است و در نتیجه به زنده‌ماندن و طول عمر او قائل شدند.

بعضی از نویسندگان اسلامی نیز با توجه به ریشه لغت «دجال» آن را منحصر به یک فرد به خصوص نمی‌دانند بلکه آن را عنوانی می‌دانند کلی برای افراد پرتزویر، حیله‌گر و حقه‌باز که برای فریب مردم از هر وسیله‌ای استفاده می‌کنند. دجال شخصی است که حق را با باطل آمیخته و از حق برای راهبرد اهداف شیطانی خود استفاده می‌کند.

در مذهب شیعه

اگرچه اعتقاد به منجی در دیدگاه شیعه از اهمیّت بالایی برخوردار است؛ مثلاً علامه مجلسی یک جلد کامل از کتاب بحار الانوارش را به موضوع امامت اختصاص داده‌است. اما جزو کم اختلاف‌ترین مسائل با مذاهب دیگر است. کتاب نجم الثاقب نوشتهٔ حاج میرزا حسن طبرسی نوری مرجع کاملی در مورد اختلاف آراء در میان فرق مختلف اسلامی در موضوع اعتقادات مربوط به ظهور و آخر الزّمان است. این کتاب همچنین به‌طور جدا در پایان هر مبحث در رد آراء دیگر و اثبات آراء شیعه سخن گفته‌است. کم بودن موارد اختلافی بین فرق اسلامی موضوع مهمی ست که این کتاب نشان داده‌است. همچنین شیعیان معتقدند که فردی از نسل پیامبر اسلام، یعنی نهمین نسل از حسین بن علی به نام حجت بن حسن (مهدی) با پرچم پیامبر اسلام ظهور می‌کند و همراه با عیسی مسیح، دجال را نابود می‌کند و دنیا را پر از عدل و داد می‌کند.

اعتقاد در آخرالزمان

اصولاً در عصر ما که آخرالزمان است دعوی هر اعتقادی به مثابه کیمیاست. انسان مدرن جز دعوی پول و پلو و پته نمی کند. آخرالزمان دوره انحطاط و پایان اعتقاد است و این علت العلل همه جنون و جنایات بشر مدرن است. بشری که اگر از اعتقادی حمایت و پیروی کند فقط برای پول و پست و منافع شخصی و دنیوی است.

اعتقاد در نقطه مقابل لیبرالیزم و پراگماتیزم و نیهیلیزم است که مذهب انسان آخرالزمان است. زیرا اعتقاد آدمی را متعهد و محدود می کند. انسان به اصطلاح آزادیخواه ( بوالهوس ) خصم هر اعتقادی است الا اعتقاد به بی اعتقادی.

مشقات انسان در آخرالزمان

خدا، معاد، بهشت و جهنم برای هزاران سال گروههای بشری را تسکین می داد و قانع می کرد تا مشقات زندگی را تحمل کنند. ولی برای انسان آخرالزمان این مفاهیم سنتی پاسخگو نیستند زیرا تلاطم ها و سختی ها و بحرانها هم در وسعت و هم در شدت روزافزون هستند و لذا آن معانی و احساساتی که از الفاظ و باورهای مقدس کهن حاصل می آمد امروزه پاسخگو نیست.

برخی اعتقاد داشتند که جهان در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۲ پایان خواهد یافت یا پدیده‌ای بزرگ رخ خواهد داد. این تاریخی است که چرخه پنج هزار و ۱۲۵ ساله تقویم باستانی تمدن مایا به پایان می‌رسید.

آخرالزمان به این معنی در داستان‌های تخیلی و بازی‌های رایانه‌ای نیز استفاده شده‌است:

• در بازی رایانه‌ای سرزمین مادری داستان با این جمله شروع می‌شود: this is the story of the end time. یعنی این داستان آخرالزمان است. در انتهای بازی آخرین جنگ خونین کهکشان تمام می‌شود و مجاری ارتباط پر سرعت به کل کهکشان کشف می‌شود.