شاذلیه

شاذلیه از طریقت شعیب ابومدین که در الجزیره درگذشت، منشعب شده‌است. عبدالسلام بن مشیش از شاگردان ابومدین بود که آموزه‌های وی را نوشت و به ابوالحسن شاذلی منتقل کرد. ابوالحسن شاذلی در روستای عماره در مراکش به دنیا آمد و برای رواج دادن آموزه‌های خود به تونس کوچید. وی در سر راه سفر به حج در بیابان عیذاب مصر وفات یافت.

ابوالعباس المرسی از دیگر شخصیت‌های بارز طریقت شاذلیه است، که اصلاً از مرسیه در اندلس بود اما در اسکندریه مصر می‌زیست؛ وی قطب طریقت و خلیفه ابوالحسن شاذلی پس از وی است. در دوران معاصر، از شیوخ بزرگ طریقت شاذلیه شیخ احمد علوی است که مارتین لینگز در کتاب عارفی از الجزایر به باورها و دیدگاه‌های او پرداخته‌است.

دو انشعاب بزرگ طریقت شاذلیه، دروقیه و مریمیه است. دروقیه در اواخر قرن هجدهم میلادی بنیان نهاده شد و به نام محمد عربی دروقی شناخته می‌شود. انشعاب دیگر، مریمیه است که شیخ عیسی نورالدین احمد یا فریتهوف شوئون، شاگرد اروپایی شیخ احمد علوی آن را بنیان نهاد. انشعاب مریمیه بیشترین پیروان را در اروپا و آمریکای شمالی دارد؛ مارتین لینگز، تیتوس بورکهارت و سید حسین نصر از پیروان طریقت شاذلیه مریمیه هستند.

دربارهٔ شاذلیه گفته‌اند که این طریقت آسان‌ترین طریقت‌هاست؛ چرا که نیازی به مجاهدت‌های پیچیده و طاقت‌فرسا ندارد. در طریقت شاذلیه از سازهای موسیقی خبری نیست، و تنها به آهنگ‌های موزون، دعا، یا اشعار عرفانی اکتفا می‌شود؛ که هنگام تلاوت، روندی تصاعدی و شتابدار دارند.

اصول پنج‌گانهٔ طریقهٔ ابوالحسن شاذلی عبارتند از:

1. خداترسی ظاهری و باطنی
2. پیروی از سنت در گفتار و کردار
3. عدم اعتنای به خلق؛ چه در روزگار خوشی و چه به هنگام بدی روزگار
4. تسلیم و رضا در امور جزئی و کلی
5. توکل در شادی و اندوه

او از مریدانش می‌خواست که در عین اشتغال به کارهای خود، به نیایش بپردازند. شواهدی وجود دارد که وی پیروان خویش را از ترک اشتغالات و امور عادی بازمی‌داشت؛ با گدایی مخالفت می‌کرد، و از پذیرش اعاناتی که حکومت وقت برای اعطا به خانقاه فقرا اختصاص داده بود، خودداری می‌کرد. آماج فرجامین شاذلی، رسیدن به مقام فنا بود و برای این منظور، از روش وردخوانی پیروی می‌کرد.از جمله نوادگان ابوالحسن شاذلی در کردستان می‌توان به شیخ عثمان سراج‌الدین ته‌ویلی اشاره کرد؛ که خاندانش، مروج اصلی طریقت نقشبندیه در قرن سیزدهم در بلاد عثمانی بودند.

• حائری، محمدحسن، «عرفان و تصوف؛ کلیاتی در اصول و مبانی عرفان»، چاپ اول، انتشارات بین‌المللی الهدی، ۱۳۸۲.
• ویکی‌پدیای انگلیسی