محمد بن مسعود عیاشی
| فقیه، محدث و مفسر شیعی | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن مسعود بن محمد عیاشی سلمی سمرقندی |
| زادگاه | سمرقند |
| تاریخ وفات | سال ۳۲۰ هجری قمری |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | علی بن حسن بن علی بن فضال • عبدالله بن محمد بن خالد طیالسی |
| شاگردان | محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشی • جعفر بن محمد بن مسعود عیاشی |
| محل تحصیل | سمرقند • کوفه • بغداد • قم |
| تألیفات | تفسیر عیاشی |
محمد بن مسعود عیاشی سمرقندی از فقیهان و مفسران شیعه در قرن چهارم هجری است. وی سنی مذهب بود اما با تحقیق در آثار شیعی تغییر مذهب داد. عیاشی صاحب آثار فراوانی در زمینه تفسیر، فقه، ادب و حدیث بود. تفسیر عیاشی مشهورترین اثر اوست.
معرفی
محمد بن مسعود بن محمد عیاشی سلمی سمرقندی با کنیه ابوالنضر از دانشمندان شیعی بود. براساس نظر مشهور وی متولد سمرقند بوده است گرچه نقلی درباره تمیمی بودن نیز مطرح است. عیاشی به سبب تولد در منطقه‌ای که غالب آن از اهل سنت بودند در ابتدا سنی بوده است اما پس از تحقیق در آثار شیعی تغییر مذهب داد و شیعه شد. وی سپس برای تحصیل به کوفه و بغداد و قم سفر کرد.او از شدت علاقه به تعلیم و ترویج دین پس از بازگشت به سمرقند، تمام میراث پدری خود را صرف نشر دانش و حدیث کرد.
عیاشی معاصر با شیخ کلینی بود. زرکلی وفات عیاشی را در سال ۳۲۰قمری دانسته است.
برپایی مجالس علمی
عیاشی پس از تحصیل در حوزه‌های علمی کوفه، بغداد و قم به سمرقند بازگشت و در منزل خود به آموزش و ترویج معارف دینی و شیعی پرداخت. خانه وی هر روزه شاهد مراجعه تعداد بسیاری از قاریان و کاتبان و اهل علم بود.
وی دو جلسه برگزار می‌کرد؛ یک جلسه علمی برای عموم مردم و مجلس دیگری برای خواص شاگردان برپا می‌نمود.
تالیفات
برای عیاشی دویست و هشت اثر در حوزه‌های مختلف علمی از جمله تاریخ و فقه و ادبیات و تفسیر و نجوم ذکر شده است. از جمله تالیفات وی کتاب‌های مختلف فقهی در موضوعات نماز و حج و روزه و... است. بیشتر تالیفات وی نابود شده است و از بین این آثار تنها یک اثر تفسیری با نام تفسیر عیاشی باقی مانده است.
اساتید
عیاشی در حوزه‌های علمی کوفه، بغداد، قم از اساتید مختلفی کسب دانش نمود. از جمله آنان می‌توان به علی بن حسن بن علی بن فضال و عبدالله بن محمد بن خالد طیالسی اشاره کرد.
شاگردان
عیاشی شاگردان فراوانی تربیت کرد که در آثار رجالی ذکر شده است. از مشهورترین شاگردان وی محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشی است. شاگرد دیگر صاحب نام وی فرزند خود او جعفر بن محمد بن مسعود عیاشی است که در طبقات روایات عیاشی و اکثر آثار عیاشی نام جعفر ذکر شده است.
پانویس
- ↑ ابن الندیم، الفهرست، دارالمعرفه، ص۲۷۴؛ نجاشی، رجال النجاشی، موسسه نشر اسلامی، ج۱، ص۳۵۰.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، موسسه نشر اسلامی، ج۱، ص۳۵۰
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، موسسه نشر اسلامی، ج۱، ص۳۵۱
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۵
- ↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۹۵.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۵۱.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، موسسه نشر اسلامی،ج۱، ص۴۴۰.
- ↑ ابن الندیم، الفهرست لابن الندیم، دارالمعرفه، ص۲۷۷.
- ↑ تفرشی، نقد الرجال، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۸۲؛ طوسی، رجال الکشی، مرکز تحقیقات و مطالعات دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ج۱، ص۳۶۲.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، دارالمعرفه، ج۱، ص۳۷۲؛ طوسی، رجال الطوسی، موسسه نشر اسلامی، ج۱، ص۴۴۰
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی التصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
- ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست لابن الندیم، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.
- اردبیلی، محمد بن علی، جامع الروات، بیروت، دارالاضواء، بی‌تا.
- تفرشی، مصطفی بن حسین، نقد الرجال، قم، موسسه آل البیت، ۱۳۷۷ش.
- زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، دارالعلم، ۱۹۸۹م.
- طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، به تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، موسسه نشر اسلامی، بی‌تا.
- طوسی، محمد بن حسن، رجال الکشی، به تحقیق سیدمهدی رجائی، مشهد، مرکز تحقیقات و مطالعات دانشکده الهیات و معارف اسلامی، بی‌تا.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، به تحقیق سیدموسی شبیری زنجانی، موسسه نشر اسلامی، بی‌تا.
ّ