کبریت احمر فی شرائط المنبر (کتاب)

کِبْریت اَحْمَر فی شَرائط الْمَنْبَر کتابی به زبان فارسی تألیف شیخ محمدباقر بیرجندی (متوفای ۱۳۵۲ق) فقیه، رجالی و متکلم شیعه در قرن چهاردهم قمری است که برای وعاظ و اهل منبر نوشته شده و در آن، شرایط و آداب منبر را بیان می‌کند. کتاب کبریت احمر از دو بخش تشکیل شده و هر بخش، دارای فصل‌های متعدد است. مؤلف در این کتاب به بررسی مقاتل نیز پرداخته و برخی از تحریفات عاشورا را نقد کرده است.

مؤلف

شیخ محمدباقر قائنی بیرجَندی معروف به محدث بیرجندی از عالمان شیعه در قرن ۱۴ قمری است. وی تحصیلات اولیه را در بیرجند گذراند و سپس برای ادامه تحصیلات به شهرهای مشهد، نجف و سامرا هجرت کرد. از بیرجندی، نزدیک به ۷۰ اثر نام برده شده است. او در سال ۱۳۵۲ق درگذشت و در بیرجند به خاک سپرده شد.

موضوع

بیرجندی در این کتاب، راه استاد خویش میرزا حسین نوری را در مبارزه با تحریفات عاشورا پیموده و برخی از تحریفات را رد می‌کند. کبریت احمر، جامع‌تر از کتاب لؤلؤ و مرجان نوشته محدث نوری بوده و در آن به تمامی آداب منبر و مجالس وعظ، اعم از منبری، شنونده، بانی و موارد دیگری از این دست، پرداخته است.

کبریت احمر در سال ۱۳۳۰ق نوشته شده و بعدها به کوشش علیرضا اباذری منتشر شده است.

محتوا

کبریت احمر در دو بخش تنظیم شده است:

بخش اول به طرح شرایط وعظ و واعظ و منبر و مستمع پرداخته که خود، از یک مقدمه و چهار فصل تشکیل شده است.

• مقدمه شامل فوائد و شأن و جایگاه منبر است که نویسنده به‌طور خلاصه و کوتاه اشاره می‌کند.
• فصل اول به فضیلت موعظه می‌پردازد و مطلب را با آیۀ ۵۷ سوره یونس آغاز می‌کند.
• فصل دوم به طرح شرایط بالا رفتن از منبر و وعظ کردن و این که چه کسی حق نشستن بر منبر و استفاده از آن را دارد، می‌پردازد و بیست ویژگی برای منبر رفتن ذکر می‌شود.
• فصل سوم درباره شرایط مستمعین، ثواب حضور در مجلس و گریه کردن بر مصائب اهل بیت(ع) مطرح می‌شود.
• فصل چهارم به بیان شرایط منبر که شامل ۶ شرط می‌باشد، پرداخته است.

بخش دوم هم شامل ۳۰ موضوع تبلیغی و یک خاتمه است که برای روضه‌خوانی، هدایت، مدیریت و گردانندگی مجلس نوشته شده است.

جستارهای وابسته

• لؤلؤ و مرجان
• نفثة المصدور

پانویس

منابع

• بیرجندی، محمد باقر، کبریت احمر در شرائط منبر، قم، نغمه قرآن، ۱۳۹۴ش.
• قاینی بیرجندی، محمدباقر، الفوائد الرجالیة، معرف: رحمان‌ستایش، محمدکاظم، میراث حدیث شیعه، دفتر سیزدهم.
• ، مجله پگاه حوزه، ۲۹ فروردین ۱۳۸۶،ش شماره ۱۲۷.
• کبریت احمر فی شرایط منبر به‌اهتمام علیرضا ابذری، وب‌سایت آدینه‌بوک، تاریخ بازدید: ۲۴ آبان ۱۳۹۹ش.