دیوان انشا
اين ديوان در نقاط مختلف سرزمين هاى اسلامى به نام هاى «ديوان رسائل»، «ديوان ترسل» نيز ناميده مى‌شد. مهم‌ترين وظيفه اين ديوان، تنظيم و ارسال نامه‌هاى دولتى به ويژه فرمان هاى خليفه مسلمين به سراسر نقاط قلمرو عالم اسلام بود. اما به مرور زمان بر وظايف اين ديوان نيز افزوده شد.
از نظر تاريخى، چنين به نظر مى‌رسد اين ديوان نخستين ديوانى باشد كه در صدر اسلام و در طول حيات پيامبر صلى الله عليه و آله، پديد آمده است.
روش ايشان در برپايى دستگاهى براى تهيه و ارسال نامه‌هايى به سران و بزرگان تمدنهاى همسايه شبه‌جزيره عربستان به عنوان الگويى براى برپايى اين ديوان، شاهد و سندى است كه قائلان به نخستين ديوان اسلامى، در اين زمينه مطرح مى‌كنند.
منابع
- علی اکبر ولایتی، فرهنگ و تمدن اسلامى، ص۹۷.