سوره شوری

«سوره شوری» چهل و دومین سوره از قرآن کریم است و دارای ۵۳ آیه می باشد.

نزول سوره

از حسن بصری نقل شده که این سوره مکی است، جز آیه «وَالَّذِینَ اسْتَجابُوا» (آیه ۳۸)، تا آیه «لایحِبُّ الظَّالِمِینَ» (آیه ۴۰).

و از ابن عباس و قتاده نیز نقل شده است که این سوره مکى است، بجز چهار آیه از آن که در مدینه نازل شده است و آن این آیات است: «قُلْ لاأَسْئَلُکمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى‌» (آیه ۲۳).

ابن عباس گوید: هنگامى که این آیه نازل شد، مردى گفت: بخدا که این آیه را خداوند نازل نکرده است، بدنبال این سخن بود که خداوند این آیه را نازل کرد: «أَمْ یقُولُونَ افْتَرى‌ عَلَى اللَّهِ کذِباً» (آیه ۲۴)؛ یعنى آیا می گویند بر خدا افتراء بسته است. سپس آن مرد توبه کرده پشیمان شد آنگاه این آیه نازل شد: «وَ هُوَ الَّذِی یقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ» (آیه ۲۵).

این سوره در ترتیب مصحف، چهل و دومین سوره و در ترتیب نزول، شصت و دومین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره فصلت و پس از آن سوره زخرف نازل شده است.

تعداد آیات

این سوره داراى پنجاه و سه آیه است از نظر کوفى و از نظر بقیه پنجاه آیه می باشد.

محتوای سوره

این سوره پیرامون مسأله وحى سخن مى‌گوید که خود نوعى تکلم از ناحیه خداى سبحان با انبیاء و رسل او است. هم چنان که مى‌بینیم در آغاز مى‌فرماید: «کذلِک یوحِی إِلَیک وَ إِلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِک اللَّهُ ...» و در آخر هم مى‌فرماید: «وَ ما کانَ لِبَشَرٍ أَنْ یکلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْیاً» تا آخر سوره. و نیز در بین سوره هم چند نوبت سخن از وحى مى‌آورد، یک جا مى‌فرماید: «وَ کذلِک أَوْحَینا إِلَیک قُرْآناً عَرَبِیا ...» و جایى دیگر مى‌فرماید: «شَرَعَ لَکمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً ...» و نیز مى‌فرماید: «اللَّهُ الَّذِی أَنْزَلَ الْکتابَ بِالْحَقِّ وَ الْمِیزانَ ...» و همچنین چند نوبت در سوره سخن از رزق به میان آورده، چون وحى خود رزقى است براى انبیاء. بنابراین، مسأله وحى موضوعى است که در این سوره محور کلام قرار گرفته.

و اما مطالب دیگر از قبیل آیات توحید و صفات مؤمنین و کفار، و سرانجامى که هر یک از این دو فریق دارند، و بازگشتشان به خداى سبحان در روز قیامت، از باب "الکلام یجر الکلام؛ حرف، حرف مى‌آورد" مى‌باشد، و منظور اولى سوره نیست.

فضیلت سوره

ابى بن کعب از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده است: هر کس سوره «حم عسق» را بخواند، از کسانى است که فرشتگان بر او درود می فرستند و برایش آمرزش و رحمت می خواهند.

سیف بن عمیره از امام صادق علیه السلام روایت می کند که فرمودند: هر کس سوره «حم عسق» را بخواند، خداوند او را روز قیامت بر خواهد انگیخت در حالى که صورتش مانند ماه شب چهارده می درخشد تا این که در پیشگاه پروردگار مى‌ایستد، خداوند می فرماید: بنده‌ام سوره «حم عسق» را بسیار خواندى و ندانستى چقدر ثواب دارد، ولى اگر می دانستى این سوره چه ثوابى دارد از خواندنش خسته نمی شدى، ولى بزودى تو را پاداش نیک خواهم داد، او را بهشت بفرستید... .

پانویس

منابع

• فضل بن حسن طبرسی، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۲۲، ص۸۹.
• محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج‌۱۸، ص۵، قم ۱۳۷۴.
• ترتیب نزول سوره ها، در همین دانشنامه.

پیوست

سوره شوری/متن و ترجمه