سید عبدالکریم رضوی کشمیری

آیت الله سید عبدالکریم رضوی کشمیری (۱۳۴۳-۱۴۱۹ ق)، عالم ربانی و عارف بزرگ شیعه در دوره معاصر و از شاگردان سید علی آقا قاضی بود. آیت الله کشمیری در اثر مجاهدت‌، عبادت، تهجد و اشتغال به ذکر و فکر، از الهامات قلبی و مکاشفات غیبی برخوردار بود. شرح کفایة الاصول و جزوه‌ای در مورد اذکار و اوراد عرفانی از جمله آثار اوست.

نام کامل	سیدعبدالکریم رضوی کشمیری
زادروز	۱۳۴۳ قمری
زادگاه	نجف
وفات	۱۴۱۹ قمری
مدفن	قم، حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
اساتید	شیخ مرتضی طالقانی، سید علی آقا قاضی، سید ابوالقاسم خویی، شیخ محمدتقی بهجت،...
شاگردان	سید علی اکبر صداقت و جعفر ناصری
آثار	شرح کفایة الاصول، مجموعه اشعار عربی، جزوه‌ای در مورد اذکار و اوراد عرفانی،...

ولادت و خاندان

سیدعبدالکریم رضوی کشمیری، سال ۱۳۴۳ ق. در نجف اشرف دیده به جهان گشود. پدرش سید محمدعلی کشمیری کسوت روحانی داشت، و مادرش دختر آیت الله سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (صاحب عروة الوثقی) بود.

عارف کشمیری درباره پدرش می گوید: «پدرم عالم فاضلی بود؛ اما در حد اجتهاد نبود و به من علاقه وافر داشت. وی به رعایت آداب و اخلاق شرعی و قرائت برخی ادعیه اهمیت خاصی قائل بود و مرا هم سفارش می نمود. پدرم به خاطر علاقه شدید به استادش شیخ عبدالکریم حائری یزدی، نام مرا «عبدالکریم» گذاشت».

آیت الله کشمیری درباره سلسله اجداد خویش می گوید: «ما اصالتاً قمی و از سادات رضوی هستیم و ریشه سیادت ما به حضرت موسی مبرقع فرزند بلافصل امام جواد علیه السلام می رسد که در قم مدفون است.

تحصیلات و استادان

سید عبدالکریم از همان دوران کودکی و نوجوانی استعداد فوق العاده در هنر، از جمله خوش نویسی، نقاشی و شعر، داشت. وی با اشاره استاد اخلاق و عرفان آیت الله شیخ مرتضی طالقانی - که آثار بزرگی و معنویت را در سیمای این کودک مشاهده کرده بود - تحول درونی یافت و از دوران کودکی و با نظر پدر گرامی اش به تحصیل علوم دینی همت گماشت و دروس ادبیات، معانی، بیان، منطق، فقه، اصول و... را در کوتاهترین مدت فراگرفت و به تدریس و تعلیم آن ها پرداخت.

کشمیری درس های لمعه، رسائل، مکاسب، کفایة الاصول و اسفار و درس خارج فقه و اصول را نزد اساتید برجسته حوزه نجف آموخت. سرانجام در اثر تلاش های فراوان به اخذ اجازه اجتهاد از برخی مراجع نجف - از جمله آیت الله خویی - نایل آمد.

آقا سید عبدالکریم علاوه بر دروس متعارف حوزه، به آموختن علوم و فنون دیگری نیز علاقه نشان می داد و در اوقات فراغت فنون جفر، علم اعداد، علم حروف و اسماءالله را فرامی گرفت؛ تا این که در این رشته‌ها متبحر گردید. او همچنین به تهذیب نفس نیز پرداخت؛ به طوری که در اثر مجاهدت‌ها، ریاضت‌های عرفانی، عبادات، شب زنده داری و اشتغال به ذکر و فکر در کنار مرقد مطهر امیرمؤمنان علیه السلام مورد عنایت حضرتش قرار گرفت و از الهامات قلبی و مکاشفات غیبی برخوردار شد.

اساتید:

الف) استادان سطح:

• ۱. آیت الله شیخ مجتبی لنکرانی (تتمه رسائل)؛

• ۲. شیخ راضی تبریزی (مکاسب)؛

• ۳. آیت الله شیخ محمدتقی بهجت فومنی (رسائل)؛

• ۴. شیخ محمدحسین طهرانی از شاگردان مبرز آخوند خراسانی (کفایه)؛

• ۵. حاج فیض خراسانی (منظومه سبزواری)؛

• ۶. شیخ صدرا بادکوبه‌ای (متون فلسفی)؛

• ۷. شیخ عبدالحسین رشتی (اسفار)؛

• ۸. سید عبدالهادی شیرازی؛

• ۹. شیخ کاظم شیرازی؛

• ۱۰. آقا بزرگ تهرانی (صاحب الذریعه). آیت الله کشمیری از ایشان اجازه روایت هم داشت.

ب) استادان خارج فقه و اصول:

• ۱. آیت الله سید ابوالقاسم خویی. ایشان نقش بیشتری در رشد علمی مرحوم کشمیری داشت و ضمن صدور اجازه اجتهاد به وی، تصریح کرده بود که: «تقلید بر تو حرام است».

• ۲. آیت الله سید عبدالأعلی سبزواری؛

• ۳. شیخ علی محمد بروجردی؛

• ۴. میرزا سید حسن بجنوردی، صاحب القواعد الفقهیه (۱۳۱۶-۱۳۹۶ ق).

ج) استادان عرفان و اخلاق:

• ۱. شیخ مرتضی طالقانی: شیخ مرتضی دارای علم ضمیر، قدرت تصرف و تسخیر و صاحب کرامات فراوانی بود. وی به مرحوم کشمیری اجازه ذکر داده بود و اولین استاد اخلاقی او بشمار می رود. ایشان از دوران نوجوانی سید عبدالکریم، وی را به سیر و سلوک عرفانی هدایت کرد. بعدها آیت الله کشمیری دروس اخلاق این استاد عارف را به رشته تحریر درآورد.
• ۲. سید علی قاضی طباطبایی. ایشان در حدود پنج سال استاد معنوی آیت الله کشمیری بود. او در این باره می گوید: «علاقه آقای قاضی نسبت به من، مثل علاقه پدر به فرزند بود. گاهی در منزلشان که روضه بود، می رفتم و بعد از این که منزلشان خلوت می شد، پشت سرش نماز می خواندم. او مردی الهی و ملکوتی بود. ما هرگونه غم و همی از امور دنیا و آخرت را پیش ایشان حل می کردیم».
• ۳. سید هاشم حداد. او عالمی عارف و هندی الاصل بود که در شهر مقدس کربلا به نعل سازی و آهنگری اشتغال داشت و از زبده‌ترین تربیت یافتگان مکتب آقا سید علی قاضی بود. کشمیری پس از رحلت آقا سید علی قاضی در سال ۱۳۶۶ ق. به تربیت شاگردان وی و سالکان طریق همت گماشت.
• ۴. مستور آقا شیرازی. این عارف گمنام و استاد بزرگ اخلاق در ذکر و فکر بسیار قوی و دید باطنی وسیع داشت و طی الارض می کرد. آیت الله کشمیری که از این عالم الهی بهره فراوان برده بود، می گوید: «روزی به ایشان عرض کردم: دستوری بدهید تا عمل کرده و محتاج خلق نشوم. ایشان این آیه «الیس الله بکافٍ عبده» را با عدد خاصی توصیه کرد و فرمودند: به شرط آن که ملازم آن باشی. و من هم مدت ها به آن ملزم بودم و اثر می دیدم».
• ۵. آقا سید افضل حسین هندی. وی یکی دیگر از اساتید معنوی مرحوم کشمیری بشمار می رود. او که ساکن هندوستان بود، در اوقات ویژه ای برای زیارت به نجف اشرف می آمد. مرحوم کشمیری در همین اوقات از حضور وی بهره می برد و اذکار و اوراد خاصی را با اجازه او دریافت کرد. آقا سید افضل دارای ایمان و اعتقادی قوی و محکم بود و بر ذکر «بسم الله الرحمن الرحیم» (دوازده هزار بار) مداومت داشت و به دیگران هم سفارش می کرد. او همچنین باطن شناس زبده و نیرومندی بود؛ حتی اگر عکس دو نفر را نزد او می آوردند با یک نگاه می فرمود: این یکی اهل نجات است و آن دیگری اهل آتش. و هیچ شکی در تشخیص نداشت.
• ۶. شیخ علی اکبر اراکی. این استاد عارف یکی از اوتاد عصر و رجال غیبی بود. آیت الله رضوی کشمیری درباره‌اش می گوید: «او عالمی عارف و فاضل بود و فقط اهل معرفت او را می شناختند. شخصی قوی، صاحب تزکیه و دائم الذکر بود. بسیاری از علما به درجات و مقامات عرفانی وی واقف نبودند...».

مرحوم کشمیری از بزرگان دیگری نیز بهره برد و اجازاتی دریافت داشت؛ از جمله: دریافت کیفیت تلاوت قرآن و ذکر سجده از شیخ علی زاهد قمی (از شاگردان ملا حسینقلی همدانی)، آموختن ذکر یونسیه از سید عبدالغفار مازندرانی، اخذ دستور قرائت سوره قدر از شیخ محمدحسین کمپانی اصفهانی و اجازه زیارت و ذکر مخصوص وادی السلام از آقا شیخ ذبیح الله قوچانی.

آثار و تألیفات

آیت الله کشمیری علاوه بر تربیت نفوس مستعد و ارائه دستورالعمل های راهگشا برای عده‌ای از افراد شایسته، به تألیف هم اهتمام داشت و آثاری ارزنده به یادگار گذاشت که از جمله می توان به کتاب های زیر اشاره نمود:

• ۱. شرح کفایة الاصول آخوند خراسانی با تقریظ هایی از آیت الله خویی و آیت الله میلانی. دانشمند محقق آقا شیخ عبدالهادی فضلی در کتاب دروس فی اصول فقه الامامیه از این کتاب به عنوان نود و چهارمین شرح از شروح کفایة الاصول نام برده است؛

• ۲. مجموعه اشعار عربی؛

• ۳. مجموعه درس های اخلاق شیخ مرتضی طالقانی؛

• ۴. جزوه‌ای در مورد اذکار و اوراد عرفانی؛

• ۵. رساله در مبحث قطع؛

• ۶. رساله در طلب و اراده؛

• ۷. تقریرات درس اصول آیت الله خویی.

فعالیت‌های اجتماعی

ایشان بعد از نیل به مراحل عالی اجتهاد و اخلاق و معنویت، ابتدا در مسجد «جمال» نجف به اقامه نماز جماعت پرداخت و پس از درگذشت آیت الله مظفر در مسجد «مسابک» به اقامه جماعت اشتغال ورزید و همچنین در آخرین سال های اقامت در عراق، روزهای پنجشنبه و جمعه هر هفته، در صحن مطهر حضرت سیدالشهداء علیه السلام اقامه جماعت می نمود.

در آن جا این استاد برجسته، مخالفت خود را با حکومت بعث عراق ابراز می کرد، مدتی تحت نظر قرار گرفت و سرانجام در روز جمعه ۱۳۵۹/۱/۲۱ ش. به همراه خانواده به ایران هجرت کرد و در شهر مقدس قم سکنا گزید.

ویژگی‌های اخلاقی

آیت الله سید عبدالکریم کشمیری ویژگی‌های اخلاقی برجسته‌ای داشت که این ویژگی ها می توانند راهنمای سالکان الهی به سوی رشد و تعالی باشند. در این جا به برخی خصوصیات وی اشاره می کنیم:

شیدای اهل بیت علیهم السلام:

این عالم ربانی، به زیارت قبور ائمه اطهار علیهم السلام و حضرت ابوالفضل علیه السلام و برخی امام زاده ها اهمیت خاص می داد. او از این زیارت‌ها بهره‌ها برد و به درجات و مقاماتی دست یافت و مشکلات متعددی را حل نمود.

احترام به بزرگان:

وی به عنوان قدردانی از بزرگان و علمای گذشته، در فرصت‌های مناسب از آنان تجلیل می کرد؛ بزرگانی چون: ملا حسینقلی همدانی، سید احمد کربلایی، سید علی آقا قاضی، سید مرتضی کشمیری، شیخ مرتضی طالقانی، شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی و... . او همچنین علاقه خاصی به حضرت امام خمینی داشت؛ می گفت: «آیت الله خمینی قدس سره مردی مستقیم و بی نظیر بود و در مجالسی که برخی از بزرگان حزب بعث می آمدند، هیچ اعتنایی نمی کرد. وقتی در حرم سیدالشهداء علیه السلام از آیت الله خمینی سؤال کردم: به چه اعتباری در زیارت جامعه کبیره نسبت به امامان معصوم علیهم السلام آمده است که: «فَما اَحْلی اَسْماءکم؛ چقدر شیرین است نام های شما!» ایشان در جواب فرمود: به خاطر این که آنان فانی در خدایند و نامهایشان نیز همانند نام های خداوند شیرین است. روزی در کربلا من آیت الله خمینی را زیارت کردم و به او گفتم: به این امام حسین علیه السلام سوگند! من به شما علاقه‌مند هستم. و هنگامی که به ایران آمدم، آیت الله خمینی مرا به ملاقات دعوت کرد و من هم روزی به خدمت ایشان رفتم».

تقوای مالی:

از دیگر ویژگی های آیت الله کشمیری، احتیاط در مصرف بیت المال بود. یکی از نزدیکان ایشان می گوید: «در یکی از ایامی که او به خاطر تعطیلی حوزه نجف، به زیارت کربلا مشرف شد و ما شهریه وی را در کربلا تقدیمشان داشتیم، هنگامی که او متوجه شد شهریه است، چهره‌اش متغیر شد و فرمود: شهریه را برگردانید؛ چون ایام تعطیلی حوزه است و ما درس و بحث نداریم. عرض کردیم: آقا! شما به «تحقیق» مشغول هستید و اشکالی ندارد از شهریه استفاده کنید. فرمود: برگردانید! من نمی توانم فعلاً از آن استفاده کنم».

استخاره‌های شگفت انگیز:

آیت الله کشمیری به یمن ریاضت‌ها و مقام معنوی خویش، استخاره‌های راه‌گشا و غیب‌گونه ای انجام می داد و با اشکال مختلف استخاره (قرآن، تسبیح و الهامات قلبی) به مراجعین پاسخ می گفت. اعتماد مردم به استخاره های او بدان حد بود که مورد مراجعه مکرر مردم نجف و دیگر شهرها و رجال حکومت بود.

دستورالعمل های مشکل‌گشا:

از جمله دستورالعمل های این عارف فرزانه به حاجتمندان و اهل نیاز، خواندن برخی آیات و سوره‌های قرآن است. ایشان برای حل مشکلات و وصول به برخی فضایل، رهنمودهایی داشت که از باب نمونه به برخی اشاره می شود:

• خواندن هزار مرتبه سوره اخلاص (توحید) در هر روز جهت نورانیت، روحانیت قلب، آسان شدن امور و رزق. ایشان هنگام ورود به منزل این سوره را می خواند و می فرمود: «فقر را از خانه بیرون می برد».
• خواندن سوره قدر جهت اطلاع از آینده خود؛ به این ترتیب که از شب اول ماه رمضان، تا شب بیست و سوم، هر شبی هزار مرتبه این سوره را بخواند، در خواب یا بیداری آینده او را نشان می دهند. مرحوم آیت الله خویی هم به دستور مرحوم سید علی آقای قاضی آن را قبل از مرجعیت خویش انجام داده و آینده خود را مشاهده کرده بود. خواندن این سوره در عصر جمعه صد مرتبه، برای رزق حلال مفید است.

• خواندن چهار آیه آخر سوره حشر به این صورت که یک اربعین (روز اول یک مرتبه، روز دوم دو مرتبه، تا روز چهلم چهل مرتبه) و یک اربعین دیگر به عکس اول تا اربعین دوم تمام شود، برای استجابت دعا مفید است. البته این آیات حاوی اسم اعظم الهی هستند.

• این دستور از استاد وی مستور آقا شیرازی رسیده است که چون سوره العادیات به امیرالمومنین علیه السلام مربوط است، جهت رزق حلال و فراوان، روزی ۱۱۰ مرتبه خوانده شود.

• ذکر یونسیه: سلسله عرفای قرن اخیر از آیت الله سید علی شوشتری، ملا حسینقلی همدانی، سید احمد کربلایی و سید علی آقا قاضی تا آیت الله کشمیری، همگی اتفاق و تأکید بر «ذکر یونسیه» آن هم در سجده، داشته‌اند. چنانچه این ذکر چهارصد بار بعد از نماز عشاء در سجده گفته شود، آثار و برکات فراوانی دارد که مرحوم کشمیری برخی فوائد آن را چنین شمرده است: ۱. دیدن حالات برزخی؛ ۲. تقویت قلب و مکاشفات؛ ۳. پیشرفت در سلوک؛ ۴. نورانیت و رفع حجاب‌ها؛ ۵. استجابت دعا و نجات مؤمنین. آخوند ملا حسینقلی همدانی فرموده است: «هر وقت و هر قدر بتوانید این ذکر را بگویید». ایشان به خواندن دعاهای احتجاب، یستشیر، قاموس القدرة، دعای مشلول و توسل و زیارت ائمه اطهار علیهم السلام و به نماز شب تأکید بسیار داشت و به دیگران سفارش می کرد.

وفات

مرحوم آیت الله کشمیری، سرانجام در چهارشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۷۸ (۲۰ ذی الحجه ۱۴۱۹) در ۷۴ سالگی دار فانی را وداع گفت و روح بلندش به ملکوت اعلی پیوست. ایشان روزهای قبل از رحلت، این آیه را مکرر می خواند: «وَما جَعَلْنا لِبَشَرٍ مِنْ قَبْلِک الْخُلْد اَفَاِنْ مِتَّ فَهُمُ الخالِدُونَ * کلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْت»؛ ای پیامبر! قبل از تو برای هیچ بشری جاودانگی قرار نداده‌ایم. آیا اگر تو بمیری، آنان جاوید خواهند بود؟ مسلّماً هر کس طعم مرگ را خواهد چشید.

پیکر پاک این عارف وارسته بعد از اقامه نماز به وسیله آیت الله بهجت، در حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها، به خاک سپرده شد.

پانویس

منابع

• عبدالکریم پاک نیا، ستارگان حرم، جلد ۱۶، صفحه ۶۵-۸۰.

پیوندها

• سایت آیت الله سید عبدالکریم کشمیری

آرشیو عکس و تصویر

• سید عبدالکریم رضوی کشمیری در نوجوانی

• سید عبدالکریم رضوی کشمیری

• سید عبدالکریم رضوی کشمیری

• سید عبدالکریم رضوی کشمیری

• سید عبدالکریم رضوی کشمیری و حسن صافی اصفهانی

• سید عبدالکریم رضوی کشمیری و ناشناس

• سید عبدالکریم رضوی کشمیری و حسن حسن زاده آملی

• نشسته از راست: سید علی اکبر صداقت، سید عبدالکریم رضوی کشمیری و جعفر ناصری دولت آبادی

• سید عبدالکریم رضوی کشمیری

• از راست: محمود انصاری قمی، سید عبدالکریم رضوی کشمیری و سید رضا طباطبائی یزدی

• سید عبدالکریم رضوی کشمیری

• سید عبدالکریم رضوی کشمیری

• سید عبدالکریم رضوی کشمیری

• سید عبدالکریم رضوی کشمیری