ابومحمد هارون بن موسی تلعکبریتلعکبری از محدّثان نامور امامیه در قرن چهارم است. فهرست مندرجات۲ - زندگی و مشایخ تلعکبری ۲.۱ - محمدبن جعفر اسدی استاد تلعکبری ۲.۲ - اجازه روایت تلعکبری ۲.۳ - اجازه روایت دیگر ازخثعمی ۲.۴ - سماع حدیث و اجازه روایت ۲.۵ - مهمترین استاد تلعکبری ۲.۶ - ابن عقده دیگر استاد مهم تلعکبری ۲.۷ - دیگر مشایخ تلعکبری ۲.۸ - تلعکبری یکی از راویان کتاب کافی ۲.۹ - احمدبن محمد از مشایخ تلعکبری ۲.۱۰ - فاطمه دختر هارون از مشایخ تلعکبری ۲.۱۱ - روایت تلعکبری از شیخ صدوق ۲.۱۲ - شیخ طوسی ذکر مشیخه تلعکبری ۲.۱۳ - روایت طرفینی ۲.۱۴ - وصف تلعکبری در کتب رجال ۲.۱۵ - آثار تلعکبری ۲.۱۵.۱ - الجوامع فی علوم الدین ۲.۱۵.۲ - مشیخه ۲.۱۵.۳ - کتابی در ادعیه و مستحبات ۲.۱۶ - روایات تلعکبری در کتب حدیث ۲.۱۷ - شاگردان تلعکبری ۲.۱۸ - روایت شیخ طوسی از تلعکبری ۲.۱۹ - روایات مفید از تلعکبری ۲.۲۰ - روایات محمدبن هارون از تلعکبری ۲.۲۱ - سلامه بن ذکاء حرانی شاگرد ویژه ۲.۲۲ - شاگردان دیگر تلعکبری ۲.۲۳ - آرای تلعکبری ۲.۲۴ - خاندان تلعکبری ۲.۲۵ - ابوالحسین فرزند تلعکبری ۲.۲۶ - هارون بن موسی را استاد شیخ مفید ۲.۲۷ - روایات از محمدبن هارون ۳ - فهرست منابع ۴ - پانویس ۵ - منبع ۱ - معرفی تلعکبریتَلَّعُکْبَری، ابومحمدهارون بن موسی بن احمد، از محدّثان نامور امامیه در قرن چهارم (متوفی ۳۸۵). وی از قبیله بنی شیبان و به مکانی به نام تَلّ، در شهرک عُکْبَرا، در ده فرسخی شمال بغداد ، منسوب است. [۱]
سمعانی، ج۱، ص۴۷۴.
[۲]
سمعانی، ج۴، ص۲۲۱.
[۳]
یاقوت حموی، ج۱، ص۸۶۸.
[۴]
یاقوت حموی، ج۳، ص۷۰۵.
[۵]
حسن بن یوسف علامه حلّی، ایضاح الاشتباه، ج۱، ص۳۱۵، چاپ محمد حسون، قم ۱۴۱۵.
نام وی را گاه بدون تشدید «ل» و معمولاً با تشدید ضبط کرده‌اند. [۶]
زین الدین بن علی شهیدثانی، رسائل الشهیدالثانی، رسالة ۳۳: حاشیة خلاصة الاقوال، ، ج ۲، ص ۱۰۶۸ ،قم ۱۳۷۹ـ۱۳۸۰ ش
نام اجداد وی، پیش از احمد، دو گونه ثبت شده است. [۷]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۴۳۹، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
[۸]
حسن بن یوسف علامه حلّی، رجال العلامة الحلّی، ج۱، ص۱۸۰، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، نجف ۱۳۸۱/۱۹۶۱، چاپ افست قم ۱۴۰۲.
[۹]
حسن بن یوسف علامه حلّی، ایضاح الاشتباه، ج۱، ص۳۱۴، چاپ محمد حسون، قم ۱۴۱۵.
[۱۰]
عبدالنبی جزائری، حاوی الاقوال فی معرفة الرجال، ج۲، ص۳۳۲، قم ۱۴۱۸.
[۱۱]
عنایة الله قهپائی، مجمع الرجال، ج۶، ص۲۱۰، چاپ ضیاءالدین علامه اصفهانی، اصفهان ۱۳۸۴ـ۱۳۸۷، چاپ افست قم.
[۱۳]
محمدبن اسماعیل مازندرانی حائری، منتهی المقال فی احوال الرجال، ج۶، ص۴۱۰، قم ۱۴۱۶.
تاریخ ولادت وی معلوم نیست، ولی با توجه به این‌که از احمدبن ادریس اشعری (متوفی ۳۰۶)، محدّث معروف قمی، حدیث شنیده ظاهراً در اواخرقرن سوم به دنیا آمده است. ۲ - زندگی و مشایخ تلعکبریاز زندگی تلعکبری اطلاعات چندانی در دست نیست. بیشتر آگاهیهای ما در این زمینه، گزارشهایی است که به استادان وی و اخذ حدیث وی از ایشان اشاره دارد. وی در خانه محمد بن هَمّام (متوفی ۳۳۶) از احمدبن ادریس اشعری روایاتی شنیده بوده است. محمدبن همّام رئیس محدّثان شیعه در بغداد بود و احمدبن ادریس، احتمالاً در راه حج ، که با مرگش در میانه راه به انجام نرسید، در بغداد مهمان وی شده بود. [۱۶]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۹۲، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
[۱۷]
ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ج۱، ص۲۰۲، چاپ محمد عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۱۷.
در دلائل الامامه ، روایتی از حضرت علی علیه‌السلام در بصره ، و ظاهراً در باره جنگ جمل ، آمده که تلعکبری آن را از محمدبن جریر طبری روایت کرده است. مقایسه این سند با دو سند مشابه در تاریخ طبری [۱۹]
ابن جریر طبری، تاریخ طبری ، ج۴، ص ۵۳۳ ،(بیروت ).
درباره وقایع جنگ جمل نشان می‌دهد که استاد تلعکبری، مؤلف تاریخ طبری است، نه محمدبن جریر طبری صاحب کتاب المسترشد فی الامامه .از دیگر استادان اوائل عمر تلعکبری، ابوبکر محمدبن محمدبن سلیمان باغَنْدی (متوفی ۳۱۲) است [۲۰]
خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۳، ص۲۱۳.
[۲۱]
محمدبن احمد ذهبی، میزان الاعتدال فی نقدالرجال، ج ۴، ص ۲۸۷ ،چاپ علی محمد بجاوی، قاهره ۱۹۶۳ـ۱۹۶۴، چاپ افست بیروت .
[۲۲]
علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۱۴۶، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
وی نیز ساکن بغداد و پیرو مذهب اهل سنت بود. [۲۳]
خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۳، ص۲۱۳.
بیشتر استادان اوایل عمر تلعکبری در بغداد بوده‌اند و ظاهراً تلعکبری در دهه‌های نخستین عمر در بغداد می‌زیسته است [۲۵]
محمد جواد شبیری، «نعمانی و مصادر غیبت »، ص ۲۵۲ـ۲۵۴ انتظار، ش ۲ (زمستان ۱۳۸۰)، ش ۳ (بهار ۱۳۸۱).
۲.۱ - محمدبن جعفر اسدی استاد تلعکبریاستاد دیگر وی محمدبن جعفر اسدی (متوفی ۳۱۲) است که تلعکبری کتاب وی را روایت کرده است. [۲۶]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۴۲۶، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۲۷]
محمدبن حسن طوسی، کتاب الغیبة، ج۱، ص۱۴۱، چاپ عبادالله طهرانی و علی احمد ناصح، قم ۱۴۱۱ الف.
اسدی هر چند ساکن ری بوده [۲۸]
ابن بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، ص ۴۴۲ ،چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۳ ش .
[۲۹]
ابن بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، ص ۴۸۸ ،چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۳ ش
[۳۰]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۳۷۳، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
[۳۱]
محمدبن حسن طوسی، کتاب الغیبة، ج۱، ص۴۱۵ـ۴۱۷، چاپ عبادالله طهرانی و علی احمد ناصح، قم ۱۴۱۱ الف.
ولی باتوجه به منصب وکالت امام عصر عجل الله تعالی فرجه، احتمال حضورش در بغداد برای ملاقات با حسین بن روح نوبختی ، وکیل اصلی و نایب سوم امام عصر، بسیار است.۲.۲ - اجازه روایت تلعکبریبه نوشته شیخ طوسی در ۳۱۳، محمدبن محمدبن اشعث محدّث معروف و مؤلف کتاب اشعثیات که در مصر می‌زیسته، به تلعکبری و پدر و برادر وی اجازه روایت داده و این اجازه را محمدبن داودبن سلیمان به تلعکبری رسانده است و تلعکبری از محمدبن داود روایات الاشعثیات را که به پیامبر اکرم می‌رسد، شنیده و نقل کرده، ولی دیگر روایات این کتاب را ــ که اندک می‌باشد ــ نقل نکرده است. ۲.۳ - اجازه روایت دیگر ازخثعمیبه گزارش ابن نجّار ، [۳۴]
ابن نجّار، ذیل تاریخ بغداد، ج۱۷، ص۳۱، در احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، او، مدینة السلام، چاپ مصطفی عبدالقادر عطا، ج ۱۶ـ۲۰، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
ابومحمدهارون بن موسی عکبری (ظاهراً مصحّف تلعکبری)، از عبیدالله بن حسین بن علویة بزاز ، در ۳۱۵ حدیث شنید.محمدبن حسین بن حفص خَثْعَمی (متوفی ۳۱۷)، دومین استاد تلعکبری است که به او اجازه روایت داد. [۳۵]
ابن رازی، جامع الاحادیث ویلیه العروس، ج۱، ص۲۴۳ـ۲۴۴، الغایات، المسلسلات، الاعمال المانعة من الجنة و نوادر الاثر فی علی خیرالبشر، چاپ محمد حسینی نیشابوری، مشهد ۱۴۱۳.
[۳۶]
ابن شاذان، مائة منقبة من مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و الائمة من ولده علیهم‌السلام، ج۱، ص۱۱۲، چاپ نبیل رضا علوان، بیروت ۱۴۰۹.
[۳۸]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۳۰۸، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۳۹]
خطیب بغدادی، ج۲، ص۲۳۵.
۲.۴ - سماع حدیث و اجازه روایتتلعکبری از ابوالقاسم بَغوی (متوفی ۳۱۷) روایت کرده [۴۰]
محمدبن احمد ذهبی، میزان الاعتدال فی نقدالرجال، ج۴، ص۲۸۷، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره ۱۹۶۳ـ۱۹۶۴، چاپ افست بیروت.
و از احمدبن موسی بن العباس بن مجاهد در ۳۱۸ اخذ حدیث کرده است. [۴۱]
علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۱۴۶، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
به گزارش شیخ طوسی در رجال، در همین سال تلعکبری یحیی بن زکریا کتنجی را، که بیش از ۱۲۰ سال داشته، دیده و از وی حدیث شنیده بوده است. [۴۳]
محمدبن حسن طوسی، الامالی، ج۱، ص۲۴۵، قم ۱۴۱۴.
در ۳۲۲ از احمدبن محمدبن ابی الغریب (یا العریب) حدیث شنیده وی در همین سال تا هنگام وفات ابن ابی الثلج در سال ۳۲۵ از وی حدیث شنیده و به گزارش رجال طوسی، وی از علی بن حسین بن بابویه قمی ، در ۳۲۳ هنگامی که ابن بابویه وارد بغداد شد حدیث شنید و اجازه تمام روایاتش را دریافت داشت. [۴۸]
ابن طاووس، جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، ج۱، ص۱۸۲، چاپ جواد قیومی اصفهانی، ۱۳۷۱ ش.
در ۳۲۳ و پس از آن، تلعکبری از حسن بن محمدبن احمد زیدی ــ ساکن رُمَیْلَه بغداد ــ حدیث شنید و از وی اجازه روایت گرفت. ۲.۵ - مهمترین استاد تلعکبریمهمترین استاد تلعکبری محمدبن هَمّام بغدادی است که نخستین بار در ۳۲۳ از او حدیث شنید. [۵۰]
محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی، ج۱، ص۴۳۹، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵.
نکته شایان تأمل آن است که تلعکبری هفده سال قبل از آن، در خانه ابن همّام، از احمدبن ادریس حدیث شنیده بوده است. شاید علت این تأخیر هفده ساله بحران شلمغانی در جامعه شیعه بغداد بوده و برای ابن همّام که ریاست شیعه بغداد را برعهده داشته، مجال روایت حدیث وجود نداشته است. تلعکبری در دهلیز منزل محمدبن همّام، به پیشنهاد ابن همّام با خدمتکار امام حسن عسکری علیه‌السلام هم صحبت شد و ماجراهایی از زندگی آن حضرت را از وی شنید. این ماجرا نشان دهنده نزدیکی تلعکبری به ابن همّام است. وی بیش از همه از این استادش روایت نقل کرد، این مطلب در ۲۲ طریق شیخ طوسی به مؤلفان کتب دیده می‌شود. [۵۴]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۲۱، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۵۵]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۱۱۱، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۵۶]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۱۱۶، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۵۷]
زید زراد، اصل زید الزراد، ج۱، ص۲، در کتاب الاصول الستة عشر.
[۵۸]
ابوسعید عباد عصفری، اصل ابی سعید عبادالعصفری، ج۱، ص۱۵، در کتاب الاصول الستة عشر.
[۵۹]
عاصم بن حمید، اصل عاصم بن حمیدالحناط، ج۱، ص۲۱، در کتاب الاصول الستة عشر.
[۶۰]
محمدبن مثنی حضرمی، اصل محمدبن المثنی الحضرمی،ص۶۰.
[۶۱]
جعفربن محمد حضرمی، اصل جعفربن محمدالحضرمی، ج۱، ص۸۳.
[۶۲]
جعفربن محمد حضرمی، اصل جعفربن محمدالحضرمی، ج۱، ص۹۳.
در اسناد فراوانی نیز روایت تلعکبری از محمدبن همّام مشهود است. [۶۳]
ابن قولویه، کامل الزیارات، ج۱، ص۱۸۵، چاپ عبدالحسین امینی، نجف ۱۳۵۶.
[۶۴]
علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۶۹، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
[۶۵]
علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۲۲۴، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
[۶۶]
محمدبن علی کراجکی، کنزالفوائد، ج۱، ص۱۸۲، چاپ عبدالله نعمه، قم ۱۴۱۰.
[۶۷]
محمدبن علی کراجکی، کنزالفوائد، ج۱، ص۱۸۴، چاپ عبدالله نعمه، قم ۱۴۱۰.
[۶۸]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۷۹، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
[۷۰]
محمدبن حسن طوسی، الرسائل العشر، ج۱، ص۲۶۵، چاپ محمد واعظ زاده خراسانی، رسالة ۹:رسالة فی تحریم الفقاع، قم ۱۴۰۴.
[۷۲]
محمدبن حسن طوسی، کتاب الغیبة، ج۱، ص۲۶۱، چاپ عبادالله طهرانی و علی احمد ناصح، قم ۱۴۱۱ الف.
[۷۳]
محمدبن حسن طوسی، مصباح المتهجد،ص۴۱۱، بیروت ۱۴۱۱ ب.
[۷۴]
محمدبن حسن طوسی، ج۱، ص۳۰۰، الامالی، قم ۱۴۱۴.
[۷۵]
محمدبن حسن طوسی، الامالی، ج۱، ص۶۴۳، قم ۱۴۱۴.
[۷۶]
محمدبن حسن طوسی، الامالی، ج۱، ص۶۹۷، قم ۱۴۱۴.
[۷۸]
ابن طاووس، جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، ص۳۱۵،چاپ جواد قیومی اصفهانی، ۱۳۷۱ ش.
[۷۹]
ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة، چاپ فضل الله نوری، ص۱۱،چاپ سنگی تهران ۱۳۱۲، چاپ افست ۱۳۶۷ش.
[۸۰]
ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة، چاپ فضل الله نوری، ص۳۲۲،چاپ سنگی تهران ۱۳۱۲، چاپ افست ۱۳۶۷ش .
[۸۱]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ج۱، ص۵۲، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
[۸۲]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ج۱، ص۱۹۱، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
[۸۳]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ج۱، ص۲۴۱، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
[۸۴]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ج۱، ص۳۵۵، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
[۸۵]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ج۱، ص۳۸۵، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
۲.۶ - ابن عقده دیگر استاد مهم تلعکبریدیگر استاد مهم تلعکبری، ابوالعباس احمدبن محمدبن سعید معروف به ابن عُقْدَه (متوفی ۳۳۲) است که سه بار، از جمله در ۳۳۰، به بغداد آمد و علی القاعده در همان سال تلعکبری از وی حدیث شنید. [۸۹]
محمد جواد شبیری، «نعمانی و مصادر غیبت»، ج۱، ص۲۵۳، انتظار، ش ۲ (زمستان ۱۳۸۰)، ش ۳ (بهار ۱۳۸۱).
[۹۰]
خطیب بغدادی، ج۵، ص۱۹.
روایت تلعکبری از ابن عقده در دوازده طریق الفهرست شیخ طوسی دیده می‌شود. [۹۱]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۳۶، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۹۲]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۸۳، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۹۳]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۱۴۹، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۹۴]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۱۶۷، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۹۵]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۱۷۵، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۹۶]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۲۳۱، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۹۷]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۲۸۱، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۹۸]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۲۹۱، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۹۹]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۳۰۳، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۱۰۰]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۳۱۶، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۱۰۱]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۳۲۸، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۱۰۲]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۵۴۳، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۱۰۳]
محمدبن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، ج۱، ص۲۶، چاپ حسن موسوی خرسان، نجف ۱۳۷۸ـ۱۳۸۲.
[۱۰۴]
محمدبن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، ج۱، ص۱۲۲، چاپ حسن موسوی خرسان، نجف ۱۳۷۸ـ۱۳۸۲.
[۱۰۵]
ابن رازی، جامع الاحادیث ویلیه العروس، الغایات، المسلسلات، الاعمال المانعة من الجنة و نوادر الاثر فی علی خیرالبشر، ص۲۹۷، چاپ محمد حسینی نیشابوری، مشهد ۱۴۱۳ .
[۱۰۶]
ابن رازی، جامع الاحادیث ویلیه العروس، الغایات، المسلسلات، الاعمال المانعة من الجنة و نوادر الاثر فی علی خیرالبشر، ص۳۱۱، چاپ محمد حسینی نیشابوری، مشهد .۱۴۱۳
[۱۰۷]
علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۳۳، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
[۱۰۸]
علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۴۴، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
[۱۱۱]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة،ص۲۲۸، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
[۱۱۲]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ص۴۲۷، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
[۱۱۳]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ص۴۵۶، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
[۱۱۴]
خوئی، ج۱۹، ص۲۳۶.
[۱۱۵]
زید نرسی، اصل زیدالنرسی، ص۴۳.
[۱۱۶]
عبدالملک بن حکیم، اصل عبدالملک بن حکیم الخثعمی، ج۱، ص۹۸، در کتاب الاصول الستة عشر.
[۱۱۷]
مثنی بن ولید، اصل مثنی بن الولیدالحناط، ج۱، ص۱۰۲، در کتاب الاصول الستة عشر.
[۱۱۸]
خلاد سدّی، اصل خلاد السندی (السُدّی)، ج۱، ص۱۰۶، در کتاب الاصول الستة عشر.
[۱۱۹]
حسین بن عثمان، اصل حسین بن عثمان، ج۱، ص۱۰۸، در کتاب الاصول الستة عشر من الاصول الاولیة فی الروایات و احادیث اهل البیت علیهم‌السلام، قم: دارالشبستری للمطبوعات، ۱۳۶۳ ش.
[۱۲۰]
عبدالله بن یحیی کاهلی، اصل عبدالله بن یحیی الکاهلی، ج۱، ص۱۱۴، در کتاب الاصول الستة عشر.
[۱۲۱]
سلام بن ابی عمره، اصل سلام بن ابی عمره، ج۱، ص۱۱۷.
<زین الدین بن علی شهیدثانی، رسائل الشهیدالثانی، رسالة 33: حاشیة خلاصة الاقوال، ، ج 2، ص 1068 ،قم 1379ـ1380 ش gt;محمدبن حسن طوسی، کتاب الغیبة، ج1، ص261، چاپ عبادالله طهرانی و علی احمد ناصح، قم 1411 الف. lightspan class=tag light_tagref>علی بن اسباط، نوادر علی بن اسباط، ج۱، ص۱۲۱، در کتاب الاصول الستة عشر. ۲.۷ - دیگر مشایخ تلعکبریتلعکبری از مشایخ بسیار دیگری هم روایت کرده است و شمار مشایخ وی تقریباً به ۱۳۰ تن می‌رسد، از جمله: احمدبن محمدبن سلیمان باغَنْدی (متوفی ۳۲۶) [۱۲۲]
علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۱۴۶، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
سعیدبن احمدبن موسی العراد (متوفی ۳۲۶)، [۱۲۳]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۱۸۰:الغرّاد، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
احمدبن محمدبن اسماعیل مقری (متوفی ۳۲۷)، ابن ابی الیابس (متوفی ۳۴۱)، ابن حجام (جُحام) و ابوغالب زراری (متوفی ۳۶۸). ۲.۸ - تلعکبری یکی از راویان کتاب کافیتلعکبری یکی از راویان محمدبن یعقوب کلینی (متوفی ۳۲۸ یا ۳۲۹) و کتاب کافی است. [۱۲۹]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۳۹۵، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۱۳۲]
محمدبن حسن طوسی، ج۱۰، مشیخه، ص۱۳، تهذیب الاحکام، چاپ حسن موسوی خرسان، نجف ۱۳۷۸ـ۱۳۸۲.
برخی محدّثان در ۳۲۷ از کلینی در بغداد حدیث شنیده‌اند، [۱۳۳]
محمدبن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، ج۱۰، مشیخه، ص۲۹، چاپ حسن موسوی خرسان، نجف ۱۳۷۸ـ۱۳۸۲.
شاید تلعکبری هم در همین سال یا حدود آن از شیخ کلینی حدیث دریافت کرده باشد.گفتنی است که وی از سایر کتابهای کلینی (مثلاً رسائل الائمة ) نیز روایت کرده است. ۲.۹ - احمدبن محمد از مشایخ تلعکبرییکی از مشایخ تلعکبری، احمدبن محمدبن جعفر صولی است که در ۳۵۲ یا ۳۵۳ وارد بغداد شده و برای مردم حدیث نقل کرده است. [۱۳۷]
محمدبن محمد مفید، کتاب الامالی، ج۱، ص۱۶۴، چاپ حسین استاد ولی و علی اکبر غفاری، قم ۱۴۰۳.
[۱۳۸]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۸۴، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
[۱۳۹]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۷۶، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
علی القاعده تلعکبری هم در یکی از این سالها از وی حدیث آموخته است. یکی از مشایخ وی امام رضا علیه‌السلام را درک کرده و در ۳۴۰ که تلعکبری وی را دیده، بیش از ۱۵۰ سال داشته است. ۲.۱۰ - فاطمه دختر هارون از مشایخ تلعکبریدر میان مشایخ او نام یک زن نیز دیده می‌شود: فاطمه دختر هارون بن موسی بن الفرات که از طریق جد خود کتاب عبیدالله حلبی را روایت کرده است. [۱۴۱]
دلائل الامامة، منسوب به محمدبن جریر طبری آملی، ج۱، ص۹۴، قم:موسسه البعثه، ۱۴۱۳. مدبن حسن طوسی، رجال الطوسی، ج۱، ص۴۵۲، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵.
۲.۱۱ - روایت تلعکبری از شیخ صدوقتلعکبری از شیخ صدوق (متوفی ۳۸۱) ــ احتمالاً در سفر وی به بغداد ــ روایت کرده است. وی بیشتر عمر خود را در بغداد بوده، ولی در ۳۲۶ ظاهراً در حلب ، در ۳۲۹ و ۳۳۳ در کوفه ، در ۳۴۰ و ۳۴۱ در مصر و در ۳۴۴ در کوفه حدیث شنیده است. در سامرا نیز از محمدبن احمدبن عبیدالله منصوری حدیث شنیده است. [۱۴۳]
دلائل الامامة، منسوب به محمدبن جریر طبری آملی، ج۱، ص۴۷۴، قم: موسسه البعثه، ۱۴۱۳.
۲.۱۲ - شیخ طوسی ذکر مشیخه تلعکبریشیخ طوسی ۱۰۳ تن را، که شماری از آنان از مشایخ نامدار شیعه‌اند، نام برده و به روایت تلعکبری از آنها، مکان و زمان روایت، روش روایت ( اجازه یا سماع یا هر دو) و روایت یا روایاتی که از آنها نقل نموده اشاره کرده است. این اطلاعات غالباً در شرح حالهای پی درپی ذکر شده که نشانه بر گرفتن آنها از مصدری مختص به ذکر استادان تلعکبری می‌باشد که همان مشیخه تلعکبری بوده است. [۱۵۱]
محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی، ج۱، ص۴۵۱ـ۴۵۲، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵.
[۱۵۲]
عنایة الله قهپائی، مجمع الرجال، ج۶، ص۲۰۵ـ ۲۰۹، چاپ ضیاءالدین علامه اصفهانی، اصفهان ۱۳۸۴ـ۱۳۸۷، چاپ افست قم.
علاوه بر اشاره به مکان دریافت روایت تلعکبری از مشایخ، ذکر مذهب استادان از دیگر اطلاعات مشیخه وی بوده است. وصف «خاصی» (برای معرفی رجال شیعه )، یازده بار در رجال شیخ طوسی فقط در ضمن شرح حال مشایخ تلعکبری آمده و از تعابیر اختصاصی مشیخه وی بوده است. در یک جا نیز به زیدی بودن یکی از مشایخ او تصریح شده است. در رجال به اهل سنّت بودن هیچ‌یک از استادان تلعکبری اشاره نشده، هرچند برخی از آنها ظاهراً از اهل سنّت بوده‌اند. [۱۶۶]
محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی، ج۱، ص۴۳۳، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵.
[۱۶۷]
محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی، ج۱، ص۴۴۲، ش ۶۳۱۲، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵.
[۱۶۸]
خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۲۳۴.
[۱۶۹]
خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۱۸۱ـ۱۸۳.
[۱۷۰]
خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۰، ص۳۶۳.
در میان مشایخ وی نام حسین بن حمدان خَصیبی ، از غالیان شیعی، نیز دیده می‌شود. [۱۷۱]
علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۲۳۶، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
[۱۷۳]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۶۷، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
[۱۷۴]
ابن غضائری، الرجال لابن الغضائری، ص۵۴، چاپ محمدرضا حسینی جلالی، قم ۱۴۲۲
۲.۱۳ - روایت طرفینیروایت طرفینی تلعکبری و احمدبن ابراهیم صیمری (اصطلاحاً: مُدَبَّج) [۱۷۵]
عبدالله مامقانی، مقباس الهدایة فی علی الدرایة، ج۱، ص۳۰۱ـ۳۰۳، چاپ محمدرضا مامقانی، قم ۱۴۱۱ـ ۱۴۱۳.
جالب توجه است. نظیر این نسبت بین تلعکبری و ابن قولویه نیز وجود داشته است. [۱۷۷]
ابن قولویه، کامل الزیارات، ج۱، ص۱۸۵، چاپ عبدالحسین امینی، نجف ۱۳۵۶.
[۱۷۹]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ص۱۲۸، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
۲.۱۴ - وصف تلعکبری در کتب رجالتلعکبری در کتب رجال به جلالت قدر و بلندی مرتبت ستوده شده است، ابن طاووس از وی با عنوان «الشیخ الصدوق» یاد کرده است. [۱۸۰]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ص۵۲، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش
[۱۸۱]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ص۲۲۸، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش
[۱۸۲]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ص۲۳۶، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش
شیخ مفید در کتاب لمح البرهان (تألیف ۳۶۳)، تلعکبری را در شمار «فقهای عصر و روات و فضلا» آورده است. [۱۸۴]
ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة، چاپ فضل الله نوری، چاپ سنگی تهران ۱۳۱۲، ص۵، چاپ افست ۱۳۶۷ش
در این میان، ابن نجّار وی را راوی مطالب نادرست معرفی کرده [۱۸۵]
ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ج۷، ص۲۴۱، چاپ محمد عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۱۷.
که این امر ناشی از اختلاف مذهبی وی با تلعکبری بوده است.۲.۱۵ - آثار تلعکبریاحمدبن علی نجاشی، تلعکبری را صاحب کتب دانسته ولی تنها نام یک کتاب وی را ذکر کرده است. آثار شناخته شده تلعکبری، که هیچ‌یک از آنها به طورمستقل باقی نمانده، عبارت‌اند از: ۲.۱۵.۱ - الجوامع فی علوم الدینالجوامع فی علوم الدین [۱۸۶]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۴۳۹، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
که از محتوای آن اطلاع درستی نداریم.۲.۱۵.۲ - مشیخهبه نقل ابن حجر عسقلانی از ابن نجّار ، تلعکبری در مشیخه خود از احمدبن عباس نجاشی روایت کرده، [۱۸۷]
ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ج۱، ص۲۸۹، چاپ محمد عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۱۷.
این متن با اندک تفاوتی و به شکل صحیحتر در رجال شیخ طوسی وارد شده است.به نظر می‌آید شیخ طوسی اطلاعات دقیق و گسترده خود را در باره مشایخ تلعکبری در شرح حالهای پی درپی، از همین مشیخه گرفته است. البته در فهرست شیخ طوسی [۱۸۹]
محمدبن حسن طوسی، ج۱، ص۵۴۲ ـ۵۴۴، ش ۸۹۳ ـ ۸۹۸، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
نام استادان تلعکبری آمده که در رجال طوسی نیامده و احتمالاً بر گرفته از مشیخه مذکور است.ابن نجار [۱۹۰]
ابن نجّار، در احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، او، مدینة السلام، ج۱۷، ص۳۱، ش ۲۹۸، ذیل تاریخ بغداد، چاپ مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
به مشیخه اشاره کرده است.روشن نیست که ذکر افراد در مشیخه تلعکبری همراه با نقل حدیث از مشایخ بوده است یا نه. سیدکمال الدین بن حیدر حسینی با بهره گیری از رجال کبیر میرزای استرآبادی ( منهج المقال ) مشیخه تلعکبری را مشتمل بر ۱۰۴ مرد و یک زن تنظیم کرده است. [۱۹۱]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۱، ص۷۱، چاپ علی نقی منزولی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
۲.۱۵.۳ - کتابی در ادعیه و مستحباتابن طاووس در کتب دعای خود اسناد بسیاری را با نام تلعکبری آغاز کرده که متن احادیث به اعمال مستحبی و دعا تعلق دارد. به سبب کثرت اینگونه موارد و مشابهت مضمونی آنها، احتمالاً این احادیث از کتابی نوشته تلعکبری در باره دعا و مستحبات گرفته شده است. [۱۹۲]
ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة، چاپ فضل الله نوری، ص۱۱ف چاپ سنگی تهران ۱۳۱۲، چاپ افست ۱۳۶۷ش
[۱۹۳]
ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة، چاپ فضل الله نوری، ص۲۴، چاپ سنگی تهران ۱۳۱۲، چاپ افست ۱۳۶۷ش
[۱۹۴]
ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة، چاپ فضل الله نوری، ص۴۷، چاپ سنگی تهران ۱۳۱۲، چاپ افست ۱۳۶۷ش
[۱۹۵]
ابن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ج۱، ص۱۷۵، قم ۱۴۱۱.
[۱۹۶]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ج۱، ص۱۹۲، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
[۱۹۷]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ج۱، ص۴۷۸ـ۴۷۹، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
[۱۹۸]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ج۱، ص۵۰۱ ـ ۵۰۲، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
[۱۹۹]
محمدبن حسن طوسی، مصباح المتهجد، ص۴۱۱، بیروت ۱۴۱۱ ب
[۲۰۰]
محمدبن حسن طوسی، مصباح المتهجد، ص۷۵۲، بیروت ۱۴۱۱ ب
[۲۰۱]
محمدبن حسن طوسی، مصباح المتهجد، ص۸۳۸، بیروت ۱۴۱۱ ب
[۲۰۲]
محمدبن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۶۶، چاپ حسن موسوی خرسان، نجف ۱۳۷۸ـ۱۳۸۲.
[۲۰۳]
محمدبن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۸۷، چاپ حسن موسوی خرسان، نجف ۱۳۷۸ـ۱۳۸۲.
این کتاب غیر از کتاب مجموع دعوات است که فرزند تلعکبری، ابوالحسین محمدبن هارون ، نگاشته است. [۲۰۴]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۰، ص۲۸، چاپ علی نقی منزولی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
[۲۰۵]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۰، ص۵۴، چاپ علی نقی منزولی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
[۲۰۶]
اتان کولبرگ، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ج۱، ص۳۸۸، ترجمة علی قرائی و رسول جعفریان، قم ۱۳۷۱ ش.
۲.۱۶ - روایات تلعکبری در کتب حدیثدر کتب حدیث روایات بسیاری از تلعکبری دیده می‌شود که لزوماً بر گرفته از کتب وی نیست و ممکن است تلعکبری تنها راوی ایناحادیث بوده باشد، مثلاً موارد نقلِ الغیبة طوسی از تلعکبری از محمدبن همام ممکن است بر گرفته از کتاب الانوار فی تاریخ الائمة تألیف ابن همّام باشد. [۲۰۷]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۳۸۰، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
در عین حال، باتوجه به برخی قرائن می‌توان منقولات بر گرفته از کتب تلعکبری را تا حد قابل قبولی شناسایی کرد. [۲۱۳]
محمدبن حسن طوسی، الامالی، ج۱، ص۶۴۳ـ ۶۴۸، قم ۱۴۱۴.
[۲۱۴]
محمد جواد شبیری، «الکاتب النعمانی و مصادر کتابه الغیبة»، ج۱، ص۱۹۵ـ۱۹۶، علوم الحدیث، سال ۲، ش ۳ (محرّم ـ جمادی الا´خره ۱۴۱۹).
[۲۱۵]
محمد جواد شبیری، «الکاتب النعمانی و مصادر کتابه الغیبة»، ج۱، ص۲۲۱ـ۲۲۳، علوم الحدیث، سال ۲، ش ۳ (محرّم ـ جمادی الا´خره ۱۴۱۹).
۲.۱۷ - شاگردان تلعکبریبه گفته نجاشی، مردم به خانه تلعکبری می‌آمدند و بر وی حدیث می‌خواندند. [۲۱۶]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۴۳۹، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
این تعبیر حاکی از بسیاریِ شاگردان وی است.اما ابن نجار ادعا کرده است که راویان اندکی از تلعکبری روایت کرده‌اند. [۲۱۷]
محمدبن احمد ذهبی، میزان الاعتدال فی نقدالرجال، ج ۴، ص ۲۸۷ ، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره ۱۹۶۳ـ۱۹۶۴، چاپ افست بیروت .
[۲۱۸]
ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ج۷، ص۲۴۱، چاپ محمد عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۱۷.
احتمالاً وی در این ادعا ناظر به راویان اهل تسنن است.۲.۱۸ - روایت شیخ طوسی از تلعکبریشیخ طوسی، با واسطه «جماعةٌ من اصحابنا»، از تلعکبری روایت کرده است. درباره مراد از این تعبیر توضیحاتی داده شده است. [۲۱۹]
جعفربن حسن محقق حلّی، الرسائل التسع، ج۱، ص۱۹۱، چاپ رضا استادی، رسالة ۱: المسائل العزّیة، قم ۱۳۷۱ ش.
۲.۱۹ - روایات مفید از تلعکبریمفید از وی با تعبیر «شیخنا» نام برده و ابن طاووس به شاگردی مفید نزد تلعکبری تصریح کرده است. [۲۲۱]
ابن طاووس، کشف المحجة لثمرة المهجة، ج۱، ص۱۸، نجف ۱۳۷۰/۱۹۵۱.
۲.۲۰ - روایات محمدبن هارون از تلعکبریبیش از همه پسر تلعکبری، ابوالحسین محمدبن هارون ، از وی نقل کرده است. ۲.۲۱ - سلامه بن ذکاء حرانی شاگرد ویژهشیخ طوسی ، سلامة بن ذکاء حَرّانی را صاحب التلعکبری خوانده که ظاهراً به معنای شاگرد ویژه است. ۲.۲۲ - شاگردان دیگر تلعکبریشاگردان دیگر تلعکبری عبارت‌اند از: سیدمرتضی علم الهدی سیدرضی [۲۲۶]
محمدبن darkابن غضائری، الرجال لابن الغضائری، ص۵۴، چاپ محمدرضا حسینی جلالی، قم ۱۴۲۲ tag light tagspan class=lightشریف رضی، خصائص الائمة علیهم‌السلام، ج۱، ص۷۲، چاپ محمدهادی امینی، مشهد ۱۴۰۶.
محمدبن محمدبن خالد مُذاری که در صفر ۳۸۳ از تلعکبری حدیث اخذ کرده است [۲۲۷]
محمدبن ابوالقاسم عمادالدین طبری، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ج۱، ص۹، نجف ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
علی بن حسین بن محمدبن مَنْده که در صفر و ربیع الاول ۳۸۱ از تلعکبری حدیث شنیده است [۲۲۸]
علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۶۹، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
[۲۲۹]
علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۲۹۴، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
[۲۳۰]
علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۳۳، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
[۲۳۱]
الحسین علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۴۴، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
ابوالحسن علی بن محمد قزوینی [۲۳۲]
ابن طاووس، الیقین باختصاص مولانا علی (ع) بامرة المومنین، ج۱، ص۱۸۸، چاپ انصاری، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۸۹.
[۲۳۳]
اتان کولبرگ، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ج۱، ص۵۷۵ ـ ۵۷۶، ترجمة علی قرائی و رسول جعفریان، قم ۱۳۷۱ ش.
[۲۳۴]
ابن شاذان، مائة منقبة من مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و الائمة من ولده علیهم‌السلام، چاپ نبیل رضا علوان، بیروت ۱۴۰۹.
[۲۳۵]
ابن شاذان، مائة منقبة من مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و الائمة من ولده علیهم‌السلام، ج۱، ص۱۰۸ـ ۱۰۹، چاپ نبیل رضا علوان، بیروت ۱۴۰۹.
[۲۳۶]
ابن شاذان، مائة منقبة من مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و الائمة من ولده علیهم‌السلام، ج۱، ص۱۱۲، چاپ نبیل رضا علوان، بیروت ۱۴۰۹.
حسن بن ابی طاهر جاوانی مؤلف نورالهدی [۲۳۷]
ابن طاووس، الیقین باختصاص مولانا علی (ع) بامرة المومنین، ج۱، ص۶۰۵، چاپ انصاری، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۸۹.
[۲۳۸]
محمد جواد شبیری، چهارمقاله، در مقالات فارسی، ش ۵۵، قم: کنگرة جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ ش.
[۲۳۹]
حسین بن محمد حلوانی، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ج۱، ص۱۴۷، قم ۱۴۰۸.
[۲۴۰]
محمد جواد شبیری، چهارمقاله، ج۱، ص۱۱۹، در مقالات فارسی، ش ۵۵، قم: کنگرة جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ ش.
محمدبن حسن بن حسین بن ایوب قمی ، [۲۴۱]
عاصم بن حمید، اصل عاصم بن حمیدالحناط، ج۱، ص۲۱، در کتاب الاصول الستة عشر.
مؤلف اختصاص که به اشتباه به شیخ مفید نسبت داده شده است [۲۴۲]
محمد جواد شبیری، چهارمقاله، ج۱، ص۲۰۹ـ۲۶۴، در مقالات فارسی، ش ۵۵، قم: کنگرة جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ ش.
جعفربن احمدبن علی قمی معروف به ابن رازی [۲۴۳]
ابن رازی، جامع الاحادیث ویلیه العروس، ج۱، ص۹۸، الغایات، المسلسلات، الاعمال المانعة من الجنة و نوادر الاثر فی علی خیرالبشر، چاپ محمد حسینی نیشابوری، مشهد ۱۴۱۳.
[۲۴۴]
ابن رازی، جامع الاحادیث ویلیه العروس، ج۱، ص۱۱۶، الغایات، المسلسلات، الاعمال المانعة من الجنة و نوادر الاثر فی علی خیرالبشر، چاپ محمد حسینی نیشابوری، مشهد ۱۴۱۳.
[۲۴۵]
ابن رازی، جامع الاحادیث ویلیه العروس، الغایات، المسلسلات، الاعمال المانعة من الجنة و نوادر الاثر فی علی خیرالبشر، ص۲۴۳، چاپ محمد حسینی نیشابوری، مشهد ۱۴۱۳ .
[۲۴۶]
ابن رازی، جامع الاحادیث ویلیه العروس، الغایات، المسلسلات، الاعمال المانعة من الجنة و نوادر الاثر فی علی خیرالبشر، ص۲۴۶، چاپ محمد حسینی نیشابوری، مشهد ۱۴۱۳ .
ابوعبدالله حسین بن عبدالله حرمی [۲۴۸]
دلائل الامامة، منسوب به محمدبن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۴۳، قم: موسسه البعثه، ۱۴۱۳.
ابوعبدالله حسین بن عبیدالله بن علی معروف به ابن واسطی [۲۴۹]
محمدبن علی کراجکی، کنزالفوائد، ج۱، ص۳۸۶، چاپ عبدالله نعمه، قم ۱۴۱۰.
[۲۵۰]
محمدبن علی کراجکی، کنزالفوائد، ج۱، ص۱۸۲، چاپ عبدالله نعمه، قم ۱۴۱۰.
[۲۵۱]
محمدبن علی کراجکی، کنزالفوائد، ج۱، ص۱۸۴، چاپ عبدالله نعمه، قم ۱۴۱۰.
[۲۵۲]
محمدبن علی کراجکی، کنزالفوائد، ج۱، ص۱۹۸، چاپ عبدالله نعمه، قم ۱۴۱۰.
[۲۵۳]
محمدبن علی کراجکی، کنزالفوائد، ج۲، ص۴۲، چاپ عبدالله نعمه، قم ۱۴۱۰.
که گویا همان حسین بن عبیدالله غضائری است. [۲۵۴]
مقدمة حسینی، احمدبن محمد زراری، رسالة ابی غالب الزراری الی ابن ابنه فی ذکر آل اعین، رجال الطوسی، چاپ محمدرضا حسینی، قم ۱۴۱۱.
[۲۵۵]
ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ج۲، ص۵۳۳، چاپ محمد عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۱۷.
[۲۵۶]
ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ج۲، ص۵۴۶، چاپ محمد عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۱۷.
[۲۵۷]
ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ج۲، ص۵۴۹، چاپ محمد عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۱۷.
راوی پیشین هم احتمالاً همان غضائری است. برخی نعمانی را از شاگردان تلعکبری دانسته‌اند که درست نیست. [۲۵۹]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة : النابس فی القرن الخامس، ص۳۲۹، چاپ علی نقی منزوی، بیروت ۱۳۹۱/ ۱۹۷۱ .
[۲۶۰]
محمد جواد شبیری، «نعمانی و مصادر غیبت»، ج۱، ص۱۷۸، انتظار، ش ۲ (زمستان ۱۳۸۰)، ش ۳ (بهار ۱۳۸۱).
۲.۲۳ - آرای تلعکبریبه سبب موجود نبودن کتابهای تلعکبری، نمی توان آرای خاص وی را به دست آورد.فقط دو نظریه فقهی و حدیثی وی ذکر شده است. به گزارش شیخ مفید، وی از اصحاب عدد بود و ماه رمضان را همیشه سی روز می‌دانست. [۲۶۱]
ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة، چاپ فضل الله نوری، چاپ سنگی تهران ۱۳۱۲، ص۵، چاپ افست ۱۳۶۷ش .
این دیدگاه فقهی در دوره های بعد متروک گردید، ولی در قرن چهارم و پنجم بسیاری بدان معتقد بودند و در باره آن بحث می‌کردند [۲۶۲]
ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة، چاپ فضل الله نوری، چاپ سنگی تهران ۱۳۱۲،ص۵، چاپ افست ۱۳۶۷ش .
[۲۶۳]
محمدبن محمد مفید، جوابات اهل الموصل فی العدد و الرؤیة، چاپ مهدی نجف، قم ۱۴۱۳.
[۲۶۴]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۱۲۴، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
[۲۶۵]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۴۰۱، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
[۲۶۶]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۲۹۰، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۲۶۷]
محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۳۹۸، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
[۲۶۸]
علی بن حسین علم الهدی، رسائل الشریف المرتضی، ج۲، ص۱۷ـ۶۳، چاپ مهدی رجائی، رسالة ۱۰: رسالة فی الرد علی اصحاب العدد، قم ۱۴۰۵ـ ۱۴۱۰.
تلعکبری، استعمال «اخبرنی» را هنگام نقل حدیث به روش اجازه ، مجاز می‌دانسته و بر همین اساس از ابن ولید ــ که به تصریح شیخ طوسی [۲۷۰]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ج۱، ص۱۴۴، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
از او اجازه حدیث داشته و وی را دیدار نکرده ــ با عبارت «اخبرنی» نقل کرده است. [۲۷۱]
جعفربن محمد حضرمی، اصل جعفربن محمدالحضرمی، ج۱، ص۹۶.
[۲۷۲]
علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۲۵۶، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
[۲۷۵]
ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ج۱، ص۴۰۸، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش.
[۲۷۶]
ابن صلاح، علوم الحدیث، ج۱، ص۹۶ـ ۹۸، چاپ مصطفی دیب البغا، ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴.
[۲۷۷]
عبدالله مامقانی، مقباس الهدایة فی علی الدرایة، ج۳، ص۱۴۶ـ۱۵۱، چاپ محمدرضا مامقانی، قم ۱۴۱۱ـ ۱۴۱۳.
وی به احادیث مسلسله هم علاقه مند بوده است. [۲۷۸]
ابن رازی، جامع الاحادیث ویلیه العروس، الغایات، المسلسلات، الاعمال المانعة من الجنة و نوادر الاثر فی علی خیرالبشر، ص۲۴۷، چاپ محمد حسینی نیشابوری، مشهد .۱۴۱۳
[۲۷۹]
ابن رازی، جامع الاحادیث ویلیه العروس، الغایات، المسلسلات، الاعمال المانعة من الجنة و نوادر الاثر فی علی خیرالبشر، ص۲۴۳، چاپ محمد حسینی نیشابوری، مشهد ۱۴۱۳ .
[۲۸۰]
ابن رازی، جامع الاحادیث ویلیه العروس، الغایات، المسلسلات، الاعمال المانعة من الجنة و نوادر الاثر فی علی خیرالبشر، ص۲۶۳، چاپ محمد حسینی نیشابوری، مشهد ۱۴۱۳ .
۲.۲۴ - خاندان تلعکبریبه گزارش رجال شیخ طوسی ، در ۳۱۳ از ابن اشعث برای تلعکبری و پدر و برادر وی اجازه حدیث گرفته شده است. این گزارش نشان می‌دهد که پدر و برادر تلعکبری هم دست کم علاقه مند به دانش حدیث بوده‌اند. نجاشی ، [۲۸۲]
احمد lبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر به رجال النجاشی، ج۱، ص۴۳۹، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
در شرح حال هارون بن موسی تلعکبری ، اشاره می‌کند که با پسر تلعکبری (ابوجعفر) در خانه او حاضر می‌شده است درحالی که مردمان بر پدرش حدیث می‌خوانده‌اند.همچنین به نوشته شیخ طوسی در رجال تلعکبری در ۳۷۰ از سهل دیباجی حدیث شنیده و او و پسرش از سهل اجازه روایت حدیث داشته‌اند. مراد از پسر تلعکبری ظاهراً همان فرزند مشهور وی محمدبن هارون است. محدث نوری در شمار مشایخ شیخ طوسی از حسین بن هارون بن موسی تلعکبری نام برده است ولی این نام از سندی تحریف شده در امالی شیخ طوسی [۲۸۵]
محمدبن حسن طوسی، الامالی، ج۱، ص۳۰۰، قم ۱۴۱۴.
گرفته شده و عبارت صحیح «حسین بن عبیدالله عن هارون بن موسی تلعکبری» است و مراد همان حسین بن عبیدالله غضائری ، استاد معروف شیخ طوسی، است. [۲۸۶]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: النابس فی القرن الخامس، ج۱، ص۶۸، چاپ علی نقی منزوی، بیروت ۱۳۹۱/ ۱۹۷۱.
[۲۸۷]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: النابس فی القرن الخامس، ج۱، ص۱۸۸، چاپ علی نقی منزوی، بیروت ۱۳۹۱/ ۱۹۷۱.
۲.۲۵ - ابوالحسین فرزند تلعکبریابوالحسین محمدبن هارون تلعکبری ــ که نامش در دلائل الامامة و کتب دعای ابن طاووس فراوان ذکر شده ــ از پدر خود روایت بسیار دارد. روایات وی از شیخ صدوق هم بسیار است و اگر این امر در سال ورود صدوق به بغداد (۳۵۲ یا ۳۵۵) رخ داده باشد، باید ولادت وی را قبل از ۳۵۰ دانست. این احتمال نیز وجود دارد که روایت وی از صدوق به طریق اجازه کتبی بوده، بویژه اگر وی همان کسی باشد که با نجاشی (متولد ۳۷۲) همدرس بوده و نباید تفاوت سنی چندانی با وی داشته باشد. دریافت اجازه نقل حدیث از سهل دیباجی در ۳۷۰ نیز می‌رساند که وی قبل از این سال به دنیا آمده و به احتمال زیاد هنگام اخذ اجازه خردسال بوده است. ۲.۲۶ - هارون بن موسی را استاد شیخ مفیدابن طاووس [۲۹۱]
ابن طاووس، فرج المهموم، ج۱، ص۲۳۶، قم: دارالذخائر.
محمدبن هارون بن موسی را استادِ شیخ مفید خوانده که در کتابهای موجود شاهدی بر آن نیافتیم و احتمال دارد با پدرش، که از استادان مفید بوده، اشتباه شده باشد. بر اساس این گزارش، محمدبن هارون در ۴۱۰ زنده بوده و در کرْخ بغداد حدیث نقل کرده است. همچنین به همراه گروهی از اصحاب پدرش نزد صاعد نصرانی رفته تاحدیثی راکه وی از پدرش در باره امام حسن عسکری علیه‌السلام در اختیار داشته بشنود. بنا بر گزارش دیگری از ابن طاووس [۲۹۳]
ابن طاووس، جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، ص۵۳۲، چاپ جواد قیومی اصفهانی، ۱۳۷۱ ش
محمدبن هارون در سال ۴۰۰ کتابی را از محدّثی به نام خلف بن محمد ماوردی در حرم امام هادی و امام عسکری گرفته و از آن دعایی را رونویسی کرده است.۲.۲۷ - روایات از محمدبن هارونابن طاووس در کتاب جمال الاسبوع ، احادیث بسیاری را در موضوع ادعیه و آداب مستحبی از محمدبن هارون نقل کرده است. [۲۹۴]
ابن طاووس، جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، ج۱، ص۱۴۹، چاپ جواد قیومی اصفهانی، ۱۳۷۱ ش.
[۲۹۵]
ابن طاووس، جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، ج۱، ص۱۵۱، چاپ جواد قیومی اصفهانی، ۱۳۷۱ ش.
[۲۹۶]
ابن طاووس، جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، ج۱، ص۱۶۲، چاپ جواد قیومی اصفهانی، ۱۳۷۱ ش.
[۲۹۷]
ابن طاووس، کشف المحجة لثمرة المهجة، ج۱، ص۲۰۴، نجف ۱۳۷۰/۱۹۵۱.
این احادیث باید مجموع دعوات منسوب به وی باشد. [۲۹۸]
اتان کولبرگ، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ج۱، ص۳۸۸، ترجمة علی قرائی و رسول جعفریان، قم ۱۳۷۱ ش.
مجلسی [۲۹۹]
مجلسی، بحار الانوار، ج۱، ص۱۶.
از کتابی قدیمی با نام الکتاب العتیق یا العتیق الغروی یاد کرده و معتقد است این کتاب همان مجموع دعوات تلعکبری است و ظاهراً بین این نسخه و نسخه ابن طاووس تفاوتهایی وجود داشته است.ابوالفتح غازی بن محمد طرائفی ، راوی کتاب مجموع دعوات، در ۳۹۹ در دمشق ، دعاهای ایام هفته را برای تلعکبری نقل کرده است [۳۰۳]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج ۲۰، ص ۲۸، چاپ علی نقی منزولی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
[۳۰۴]
ابن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ج۱، ص۱۸۴، قم ۱۴۱۱.
۳ - فهرست منابع(۱) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزولی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳. (۲) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: النابس فی القرن الخامس، چاپ علی نقی منزوی، بیروت ۱۳۹۱/ ۱۹۷۱. (۳) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، نوابغ الرواة فی رابعة المئات، چاپ علی نقی منزوی، بیروت ۱۳۹۰/ ۱۹۷۱. (۴) ابن بابویه، عیون اخبارالرضا، چاپ حسین اعلمی، بیروت ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴. (۵) ابن بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۳ ش. (۶) ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، چاپ محمد عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۱۷. (۷) ابن رازی، جامع الاحادیث ویلیه العروس، الغایات، المسلسلات، الاعمال المانعة من الجنة و نوادر الاثر فی علی خیرالبشر، چاپ محمد حسینی نیشابوری، مشهد ۱۴۱۳. (۸) ابن شاذان، مائة منقبة من مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و الائمة من ولده علیهم‌السلام، چاپ نبیل رضا علوان، بیروت ۱۴۰۹. (۹) ابن صلاح، علوم الحدیث، چاپ مصطفی دیب البغا، ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴. (۱۰) ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة، چاپ فضل الله نوری، چاپ سنگی تهران ۱۳۱۲، چاپ افست ۱۳۶۷ش. (۱۱) ابن طاووس، جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، چاپ جواد قیومی اصفهانی، ۱۳۷۱ ش. (۱۲) ابن طاووس، فتح الابواب بین ذوی الالباب و بین رب الارباب فی الاستخارات، چاپ حامد خفاف، قم ۱۴۰۹. (۱۳) ابن طاووس، فرج المهموم، قم: دارالذخائر. (۱۴) ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، چاپ غلامحسین مجیدی، قم ۱۳۷۷ ش. (۱۵) ابن طاووس، کشف المحجة لثمرة المهجة، نجف ۱۳۷۰/۱۹۵۱. (۱۶) ابن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، قم ۱۴۱۱. (۱۷) ابن طاووس، الیقین باختصاص مولانا علی (ع) بامرة المومنین، چاپ انصاری، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۸۹. (۱۸) ابن غضائری، الرجال لابن الغضائری، چاپ محمدرضا حسینی جلالی، قم ۱۴۲۲. (۱۹) ابن قولویه، کامل الزیارات، چاپ عبدالحسین امینی، نجف ۱۳۵۶. (۲۰) ابن نجّار، ذیل تاریخ بغداد، در احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، او، مدینة السلام، چاپ مصطفی عبدالقادر عطا، ج ۱۶ـ۲۰، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷. (۲۱) تستری. (۲۲) مصطفی بن حسین تفرشی، نقدالرجال، قم ۱۴۱۸. (۲۳) عبدالنبی جزائری، حاوی الاقوال فی معرفة الرجال، قم ۱۴۱۸. (۲۴) حسین بن عثمان، اصل حسین بن عثمان، در کتاب الاصول الستة عشر من الاصول الاولیة فی الروایات و احادیث اهل البیت علیهم‌السلام، قم: دارالشبستری للمطبوعات، ۱۳۶۳ ش. (۲۵) جعفربن محمد حضرمی، اصل جعفربن محمدالحضرمی. (۲۶) محمدبن مثنی حضرمی، اصل محمدبن المثنی الحضرمی. (۲۷) حسین بن محمد حلوانی، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، قم ۱۴۰۸. (۲۸) علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱. (۲۹) خطیب بغدادی، تاریخ بغداد. (۳۰) خلاد سدّی، اصل خلاد السندی (السُدّی)، در کتاب الاصول الستة عشر. (۳۱) خوئی. (۳۲) درست بن ابی منصور، کتاب درست بن ابی منصور، در کتاب الاصول الستة عشر. (۳۳) دلائل الامامة، منسوب به محمدبن جریر طبری آملی، قم: موسسه البعثه، ۱۴۱۳. (۳۴) محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر والاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۳۵۱ـ۳۸۰ ه، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۹. (۳۵) محمدبن احمد ذهبی، میزان الاعتدال فی نقدالرجال، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره ۱۹۶۳ـ۱۹۶۴، چاپ افست بیروت. (۳۶) احمدبن محمد زراری، رسالة ابی غالب الزراری الی ابن ابنه فی ذکر آل اعین، چاپ محمدرضا حسینی، قم ۱۴۱۱. (۳۷) زید زراد، اصل زید الزراد، در کتاب الاصول الستة عشر. (۳۸) زید نرسی، اصل زیدالنرسی. (۳۹) سلام بن ابی عمره، اصل سلام بن ابی عمره. (۴۰) سمعانی. (۴۱) محمد جواد شبیری، چهارمقاله، در مقالات فارسی، ش ۵۵، قم: کنگرة جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ ش. (۴۲) محمد جواد شبیری، «الکاتب النعمانی و مصادر کتابه الغیبة»، علوم الحدیث، سال ۲، ش ۳ (محرّم ـ جمادی الا´خره ۱۴۱۹). (۴۳) محمد جواد شبیری، «نعمانی و مصادر غیبت»، انتظار، ش ۲ (زمستان ۱۳۸۰)، ش ۳ (بهار ۱۳۸۱). (۴۴) محمدبن شریف رضی، خصائص الائمة علیهم‌السلام، چاپ محمدهادی امینی، مشهد ۱۴۰۶. (۴۵) زین الدین بن علی شهیدثانی، رسائل الشهیدالثانی، رسالة ۳۳: حاشیة خلاصة الاقوال، قم ۱۳۷۹ـ۱۳۸۰ ش. (۴۶) محمد ابن جریر طبری، تاریخ طبری (بیروت). (۴۷) محمدبن حسن طوسی، الاستبصار، چاپ حسن موسوی خرسان، تهران ۱۳۹۰. (۴۸) محمدبن حسن طوسی، الامالی، قم ۱۴۱۴. (۴۹) محمدبن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، چاپ حسن موسوی خرسان، نجف ۱۳۷۸ـ۱۳۸۲. (۵۰) محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵. (۵۱) محمدبن حسن طوسی، الرسائل العشر، چاپ محمد واعظ زاده خراسانی، رسالة ۹: رسالة فی تحریم الفقاع، قم ۱۴۰۴. (۵۲) محمدبن حسن طوسی، کتاب الغیبة، چاپ عبادالله طهرانی و علی احمد ناصح، قم ۱۴۱۱ الف. (۵۳) محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰. (۵۴) محمدبن حسن طوسی، مصباح المتهجد، بیروت ۱۴۱۱ ب. (۵۵) عاصم بن حمید، اصل عاصم بن حمیدالحناط، در کتاب الاصول الستة عشر. (۵۶) عبدالملک بن حکیم، اصل عبدالملک بن حکیم الخثعمی، در کتاب الاصول الستة عشر. (۵۷) محمدبن محمد عبیدلی، تهذیب الانساب و نهایة الاعقاب، استدراک و تعلیق ابوعبدالله حسین بن محمدالمعروف به ابن طباطبا، چاپ محمدکاظم محمودی، قم ۱۴۱۳. (۵۸) ابوسعید عباد عصفری، اصل ابی سعید عبادالعصفری، در کتاب الاصول الستة عشر. (۵۹) حسن بن یوسف علامه حلّی، ایضاح الاشتباه، چاپ محمد حسون، قم ۱۴۱۵. (۶۰) حسن بن یوسف علامه حلّی، رجال العلامة الحلّی، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، نجف ۱۳۸۱/۱۹۶۱، چاپ افست قم ۱۴۰۲. (۶۱) علی بن حسین علم الهدی، رسائل الشریف المرتضی، چاپ مهدی رجائی، رسالة ۱۰: رسالة فی الرد علی اصحاب العدد، قم ۱۴۰۵ـ ۱۴۱۰. (۶۲) علی بن اسباط، نوادر علی بن اسباط، در کتاب الاصول الستة عشر. (۶۳) محمدبن ابوالقاسم عمادالدین طبری، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، نجف ۱۳۸۳/۱۹۶۳. (۶۴) حسین بن عبیدالله غضائری، تکملة رسالة ابی غالب، در احمدبن محمد زراری. (۶۵) عنایة الله قهپائی، مجمع الرجال، چاپ ضیاءالدین علامه اصفهانی، اصفهان ۱۳۸۴ـ۱۳۸۷، چاپ افست قم. (۶۶) عبدالله بن یحیی کاهلی، اصل عبدالله بن یحیی الکاهلی، در کتاب الاصول الستة عشر. (۶۷) محمدبن علی کراجکی، کنزالفوائد، چاپ عبدالله نعمه، قم ۱۴۱۰. (۶۸) اتان کولبرگ، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ترجمة علی قرائی و رسول جعفریان، قم ۱۳۷۱ ش. (۶۹) کلینی، اصول الکافی. (۷۰) محمدبن اسماعیل مازندرانی حائری، منتهی المقال فی احوال الرجال، قم ۱۴۱۶. (۷۱) عبدالله مامقانی، مقباس الهدایة فی علی الدرایة، چاپ محمدرضا مامقانی، قم ۱۴۱۱ـ ۱۴۱۳. (۷۲) مثنی بن ولید، اصل مثنی بن الولیدالحناط، در کتاب الاصول الستة عشر. (۷۳) مجلسی، بحار الانوار. (۷۴) جعفربن حسن محقق حلّی، الرسائل التسع، چاپ رضا استادی، رسالة ۱: المسائل العزّیة، قم ۱۳۷۱ ش. (۷۵) مسعودی، تنبیه. (۷۶) مسعودی، مروج (بیروت). (۷۷) محمدبن محمد مفید، جوابات اهل الموصل فی العدد و الرؤیة، چاپ مهدی نجف، قم ۱۴۱۳. (۷۸) محمدبن محمد مفید، کتاب الامالی، چاپ حسین استاد ولی و علی اکبر غفاری، قم ۱۴۰۳. (۷۹) احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷. (۸۰) حسین بن محمدتقی نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، قم ۱۴۱۵ـ۱۴۲۰. (۸۱) معجم البلدان، یاقوت حموی. ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تلعکبری»، شماره۳۸۳۳. |