زمان تقریبی مطالعه: 8 دقیقه
 

دمشق




دمشق پایتخت کشور سوریه می‌باشد و طبق نقل‌ها دمشق محل فرود آدم و همسرش بوده است. شهر دمشق در راستای سیاست توسعه گسترش قلمرو پس از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، در ماه محرم سال ۱۴ه. ق به وسیله سپاهی از مسلمانان، به فرماندهی خالد بن ولید با صلح فتح شد.


۱ - علت نام گذاری دمشق


در مورد علت نامگذاری این شهر به دمشق، سخنان متعددی بیان شده است. دمشق در لغت به معنای سرعت در عمل است و برخی معتقدند که علت نامگذاری دمشق به این نام، آن است که مردم این شهر در ساخت دمشق سرعت عمل به خرج داده‌اند. در این میان مورخانی چون ابن کلبی برآنند که نام دمشق برگرفته از نام شخصی است که نام او دماشق بن قانی بوده که وی از نوادگان حضرت نوح بوده است.
[۱] ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۹-۲۰، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.    
[۲] حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۳، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    


۲ - بنا کننده شهر دمشق


در مورد کسانی که دمشق را بنا نهاده‌اند نیز سخنانی چند بیان شده و از افراد مختلفی به عنوان بنا کنندگان این شهر یاد شده است. بیوراسف، جیرون بن سعد، عازر غلام ابراهیم (که نامش دمشق بوده است)، دماشق فرزند نمرود و دمشق بن ارم (که او نیز همچون جیرون بن سعد از نوادگان حضرت نوح است) کسانی هستند که از آنها به عنوان بانیان و پدیدآورندگان شهر دمشق یاد شده است.
گفته شده است که جیرون بن سعد پس از بنای شهر نام آن را ارم ذات العماد نامید.
در نقلی دیگر آمده است که حضرت هود اولین کسی بود که شهر دمشق را بنیان نهاد و او اولین کسی بود که به دمشق آمد و دیوار جامع دمشق را بنا نهاد. بنا بر برخی از روایات وارده، دمشق دومین مکانی بوده است که بعد از طوفان حضرت نوح در زمین مشخص گردید.
[۳] ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۱-۱۴، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.    
[۴] حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۳-۴۶۴، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
[۵] نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، ج۱۹، ص۱۵۷-۱۵۸، قاهره، دار الکتب و الوثائق القومیة ۱۴۲۳ه ق چاپ اول.    

به هر روی، دمشق در کنار شهرهایی چون؛ کعبه و مصر از شهرهای قدیمی و با قدمت جهان به شمار می‌رود.
[۶] ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۳، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.    
برخی معتقدند که این شهر در سال سه هزار و صد و چهل و پنج که از عمر جهان سپری شده، ساخته شده است.
[۷] ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۱، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.
[۸] حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۳، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
[۹] نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، ج۱۹، ص۱۵۸، قاهره، دار الکتب و الوثائق القومیة ۱۴۲۳ه ق چاپ اول.    


۳ - دمشق در قرآن و روایات


بر طبق نقل‌ها دمشق محل فرود آدم و همسرش بوده است. همچنین بنا بر برخی اخبار گذشتکان، دمشق محل زندگی حضرت نوح (علیه‌السّلام) بوده و ایشان کشتی خود را در این منطقه ساخت.
[۱۰] حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۴، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
بنابر برخی روایات، بعضی از آیات قرآن نیز در ارتباط با شهر دمشق نازل شده است. گفته شده است که تین در آیه «والتین و الزیتون» نام کوهی در دمشق است.
[۱۱] ابن الفقیه، احمد بن محمد، البلدان، ص۱۵۵، بیروت، عالم الکتب ۱۴۱۶ه. ق چاپ اول.    
[۱۲] ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۲۱۶، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.    
[۱۳] حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۴، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
اخباری مبنی بر زاده شدن حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام) در اطراف دمشق به ما رسیده است.
[۱۴] ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۶، ص۱۶۴، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.    
[۱۵] حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۴، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
روایتی نیز وجود دارد که در آن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مکان نزول حضرت عیسی در هنگام ظهور حضرت مهدی (عج‌الله‌تعالی‌فرجه) را دمشق دانسته‌اند.
[۱۶] ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۲۲۴، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.    
[۱۷] حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۴، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    

بر طبق برخی اخبار دعا در چند جای دمشق به اجابت می‌رسد: اول غار خون که در کوه قاسیون واقع شده است و گویا محل عبادت پیامبران الهی بوده است. دوم غار کوه نیرب که جایگاه حضرت عیسی (علیه‌السّلام) و نمازخانه حضرت ابراهیم است و گفته شده که قبر حضرت موسی (علیه‌السّلام) نیز در آن مکان واقع است.
[۱۸] حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۴-۴۶۵، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    


۴ - ویژگی‌های شهر دمشق


یکی از ویژگی‌های بارز شهر دمشق وجود آب فراوان و رودخانه‌ها و قنات‌های بسیار در این شهر است. طبیعی است که به علت فراوانی آب در این شهر، در هر مسجد و مدرسه‌ای جویی از آب وجود دارد.
شهر دمشق در زمینی مسطح واقع شده است و کوه‌های بلند قاسیون، این شهر را همچون نگینی در بر گرفته است. شهر دمشق دارای غارهای فراوان است و وجود آثار بسیاری از انبیای الهی نشان از کثرت وجود پیامبران در این منطقه دارد.
وجود میوه‌های فراوان نیز از دیگر خصوصیات این شهر است. وجود این خصوصیات و همچنین وجود مسجد جامع زیبای این شهر موجب شده است تا مردمان به این شهر لقب بهشت را بدهند و این شهر را به بهشت تشبیه کنند.
[۱۹] حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۵، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    


۵ - فتح دمشق در دوره اسلامی


شهر دمشق در راستای سیاست توسعه گسترش قلمرو پس از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، در زمان حکومت عمر به خطاب و در ماه محرم سال ۱۴ه. ق به وسیله سپاهی از مسلمانان، به فرماندهی خالد بن ولید با صلح فتح شد. ( طبری سال فتح دمشق را سال سیزدهم هجری دانسته است.)
[۲۰] بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، ص۱۲۳-۱۲۵، بیروت، دار و مکتبة الهلال ۱۹۸۸م.    
[۲۱] ابن اعثم، أحمد بن محمد، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج۱، ص۱۲۴-۱۲۸، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۱۱ه. ق چاپ اول.    
[۲۲] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۳، ص۴۳۵، بیروت، دار التراث ۱۳۸۷ه. ق چاپ دوم.    


۶ - عناوین مرتبط


سوریه؛ تاریخ دمشق‌ (ابن قلانسی‌)

۷ - پانویس

 
۱. ↑ ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۹-۲۰، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.    
۲. ↑ حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۳، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
۳. ↑ ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۱-۱۴، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.    
۴. ↑ حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۳-۴۶۴، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
۵. ↑ نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، ج۱۹، ص۱۵۷-۱۵۸، قاهره، دار الکتب و الوثائق القومیة ۱۴۲۳ه ق چاپ اول.    
۶. ↑ ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۳، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.    
۷. ↑ ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۱، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.
۸. ↑ حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۳، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
۹. ↑ نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، ج۱۹، ص۱۵۸، قاهره، دار الکتب و الوثائق القومیة ۱۴۲۳ه ق چاپ اول.    
۱۰. ↑ حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۴، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
۱۱. ↑ ابن الفقیه، احمد بن محمد، البلدان، ص۱۵۵، بیروت، عالم الکتب ۱۴۱۶ه. ق چاپ اول.    
۱۲. ↑ ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۲۱۶، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.    
۱۳. ↑ حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۴، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
۱۴. ↑ ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۶، ص۱۶۴، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.    
۱۵. ↑ حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۴، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
۱۶. ↑ ابن عساکر، ابوالقاسم، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۲۲۴، بیروت، دارالفکر ۱۴۱۵ه. ق.    
۱۷. ↑ حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۴، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
۱۸. ↑ حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۴-۴۶۵، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
۱۹. ↑ حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۵، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م چاپ دوم.    
۲۰. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، ص۱۲۳-۱۲۵، بیروت، دار و مکتبة الهلال ۱۹۸۸م.    
۲۱. ↑ ابن اعثم، أحمد بن محمد، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج۱، ص۱۲۴-۱۲۸، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۱۱ه. ق چاپ اول.    
۲۲. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۳، ص۴۳۵، بیروت، دار التراث ۱۳۸۷ه. ق چاپ دوم.    


۸ - منبع


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «دمشق»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۱/۳۰.    


رده‌های این صفحه : بنا کننده شهر دمشق | بناهای تاریخی سوریه | دمشق | دمشق در قرآن و روایات | فتح دمشق در دوره اسلامی | مقالات پژوهه | ویژگی‌های شهر دمشق




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.