اسد بن خزیمهاسد بن خزیمه از متولیان خانه خدا در روزگار جاهلیت بوده است. ۱ - پیشینهاسد بن خزیمة بن مدرکه از عرب عدنانی است.پدرش جد چهاردهم رسول خدا (صلی الله علیه و اله) [۴]
تاریخ طبری، طبری، ج۲، ص۲۷۱.
و از داوران عرب بود. [۶]
تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۲۲۹.
بر پایه گزارشی، پدرش نخستین کسی بود که بت هبل را بر کعبه نصب کرد. از این رو، به آن «هبل خزیمه» گفته می‌شد. [۸]
الاصنام، هشام بن محمد کلبی، ص۱۲۳.
این گزارش با یکتاپرستی نیاکان پیامبر (صلی الله علیه و اله) سازگاری ندارد. [۱۰]
نور الثقلین، عروسی حویزی، ج۱، ص۷۲۹.
نیز مشهور است که بت هبل را عمرو بن لحی خزاعی از شام آورد و در خانه خدا نصب کرد. خزیمه فرزندانی دیگر به نام‌های کنانه، اسده و هون نیز داشت. [۱۴]
تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۲۲۹.
مادر اسد، بره دختر مره بن اد بن طابخه بود. [۱۶]
تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۲۲۹.
۲ - شخصیت اسداسد را مردی بزرگوار دانسته‌اند. [۱۸]
شفاء الغرام، محمد فاسی، ج۲، ص۵۲.
وی پس از آل ضبه از عرب عدنانی، متولی خانه خدا شد. [۱۹]
اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۱۵۱.
[۲۰]
شفاء الغرام، محمد فاسی، ج۲، ص۵۱-۵۲.
از مدت تولیت او و رویدادهای دوران وی و هنگام مرگش آگاهی در دست نیست. درباره محل دفن او نیز اختلاف است. صالح بن شیخ بن عمیره، از نوادگان وی، جای قبر او را خرمان، باغی در مکه ، دانسته است. منصور عباسی (م. ۱۵۸ق.) با رد ادعای او، قبر وی را بر روی کوه ابوقبیس دانست. [۲۱]
اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۱۵۱.
پیامبر (صلی الله علیه و اله) اسد را موحد دانسته و از دشنام دادن به او نهی کرده است. بر پایه خبری، اسد هنگام مرگ ، فرزندان خود را به پیروی از آیین حنیف فراخواند. [۲۴]
المناقب المزیدیه، ابوالبقاء، ج۱، ص۳۵۹.
۳ - فرزندان ویاسد از همسرش اوده دختر زید بن اسلم قضاعیفرزندانی به نام‌های دودان، کاهل، عمرو، صعب، حلمه و تغلب [۲۹]
تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۲۳۰.
[۳۰]
المقتضب، یاقوت حموی، ص۸۷.
داشت. نسل اسد بیشتر از دودان پدید آمدو به تیره‌هایی چون بنو غنم بن دودان، بنو ثعلبة بن دودان، بنو والبة بن حارث، بنو صیداء بن عمرو، بنو نصر بن قعین و بنو فقعس بن طریفقسمت شد و در گذر زمان ، تبار اسد، کلان قبیله بنی اسد را تشکیل دادند.۴ - نقش آفرینی نوادگان اسد در دوران رسول خدانوادگان اسد در دوران رسول خدا (صلی الله علیه و اله) و سپس در رخدادهای گوناگون نقش آفرین بودند. از مهم‌ترین شخصیت‌های آنان می‌توان به‌ام المؤمنین زینب بنت جحش ، دختر عمه پیامبر (صلی الله علیه و اله) و برادرانش عبدالله و عبیدالله از نخستین مسلمانان و مهاجران به حبشه ، اشاره کرد. طلیحة بن خویلد اسدی از پیامبران دروغینو کمیت بن زید اسدی، شاعر نام‌آور شیعی [۴۱]
السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۵۹.
نیز از آن جمله هستند.۵ - فهرست منابعاخبار مکه: الفاکهی (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق؛ الاستیعاب: ابن عبدالبر (م. ۴۶۳ق.) ، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق؛ الاشتقاق: ابن درید (م. ۳۲۱ق.) ، به کوشش عبدالسلام، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۱ق؛ الاصنام (تنکیس الاصنام): هشام بن محمد کلبی (م. ۲۰۴ق.) ، به کوشش احمد زکی، تهران، تابان، ۱۳۴۸ش؛ الانساب: عبدالکریم السمعانی (م. ۵۶۲ق.) ، به کوشش عبدالرحمن، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، ۱۳۸۲ق؛ انساب الاشراف: البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش محمودی، بیروت، اعلمی، ۱۳۹۴ق؛ البحر المحیط: ابوحیان الاندلسی (م. ۷۵۴ق.) ، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۲ق؛ البدایة و النهایه: ابن کثیر (م. ۷۷۴ق.) ، به کوشش علی محمد و عادل احمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق؛ تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک): الطبری (م. ۳۱۰ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛ تاریخ الیعقوبی: احمد بن یعقوب (م. ۲۹۲ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۵ق؛ التبیان: الطوسی (م. ۴۶۰ق.) ، به کوشش العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛ جمهرة انساب العرب: ابن حزم (م. ۴۵۶ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق؛ الروض الانف: السهیلی (م. ۵۸۱ق.) ، به کوشش عبدالرحمن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۲ق؛ السیرة النبویه: ابن هشام (م. ۲۱۳/۲۱۸ق.) ، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، المکتبة العلمیه؛ شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، به کوشش مصطفی محمد، مکه، النهضة الحدیثه، ۱۹۹۹م؛ الکشاف: الزمخشری (م. ۵۳۸ق.) ، قم، بلاغت، ۱۴۱۵ق؛ المعارف: ابن قتیبه (م. ۲۷۶ق.) ، به کوشش ثروت عکاشه، قم، الرضی، ۱۳۷۳ش؛ معجم قبائل العرب: عمر کحاله، بیروت، الرساله، ۱۴۰۵ق؛ معجم ما استعجم: عبدالله البکری (م. ۴۸۷ق.) ، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۳ق؛ المقتضب: یاقوت الحموی (م. ۶۲۶ق.) ، دار العربیه، ۱۹۸۷م؛ المناقب المزیدیة فی اخبار الملوک الاسدیه: ابوالبقاء هبة الله بن نما الحلی (م. قرن۶ق.) ، به کوشش صالح و محمد، عمان، مکتبة الرسالة الحدیثه، ۱۹۸۴م؛ نور الثقلین: العروسی الحویزی (م. ۱۱۱۲ق.) ، به کوشش رسولی محلاتی، اسماعیلیان، ۱۳۷۳ش. ۶ - پانویس۷ - منبعحوزه ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله«اسد بن خزیمه». |