تغیر مسیر یافته از - بشیرالدین توفیق
زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

توفیق شاهزاده محمد بشیرالدین





توفیق شاهزاده محمد بشیرالدین (د ۱۲۹۲ق/۱۸۷۷م)، پسر سلطان شکرالله پسر تیپوسلطان، شاعر پارسی‌گوی شبه‌قاره هند بوده است.


۱ - معرفی اجمالی



وی پس از کشته شدن تیپوسلطان در جنگ با انگلیسی‌ها در ۱۲۱۳ق، همراه خانواده‌اش به کلکته تبعید، و در مالی‌گنج مستقر شدند. توفیق نیز فرصت را غنیمت شمرد و در آن‌جا به تحصیل پرداخت و در مدتی کوتاه مانند پدرش به استادی رسید.
[۱] صبا، محمدمظفرحسین، تذکره روز روشن، ج۱، ص۱۸-۱۹، به کوشش محمدحسین رکن‌زاده آدمیت، تهران، ۱۳۴۳ش.
[۲] هدایت، محمود، گلزار جاویدان، ج۱، ص۲۹۰، تهران، ۱۳۵۳ش.
از معاصران و همنشینان او می‌توان عبدالرحیم تمنّا، عبیدالله عبیدی و عبدالغفور نساخ را نام برد.
توفیق در شعر و نثر فارسی و عربی چیره‌دست بود
[۳] حبیب‌الرحمان، حکیم، ثلاثه غساله، ج۱، ص۱۱۸، ترجمۀ عارف‌نوشاهی، لاهور، ۱۳۶۸ش/۱۹۸۹م.
و برخی از غزلیات او نشان‌دهنده تأثیرپذیری از حافظ است.
[۴] عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، ج۱، ص۴۱۲، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.


۲ - آثار



۱. نهال خیال، مثنوی فارسی که بارها به چاپ رسیده است.
[۵] عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، ج۱، ص۴۱۲، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.
[۶] حبیب‌الرحمان، حکیم، ثلاثه غساله، ج۱، ص۵۸، ترجمه عارف‌نوشاهی، لاهور، ۱۳۶۸ش/۱۹۸۹م.

۲. دیوان، که به چاپ نرسیده است، اما تذکره‌نویسان اشعاری از آن را در تذکره‌های خود نقل کرده‌اند.
[۷] عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، ج۱، ص۴۱۲، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.


۳ - فهرست منابع



(۱) صبا، محمدمظفرحسین، تذکره روز روشن، به کوشش محمدحسین رکن‌زاده آدمیت، تهران، ۱۳۴۳ش.
(۲) عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.
(۳) حبیب‌الرحمان، حکیم، ثلاثه غساله، ترجمۀ عارف‌نوشاهی، لاهور، ۱۳۶۸ش/۱۹۸۹م.
(۴) هدایت، محمود، گلزار جاویدان، تهران، ۱۳۵۳ش.

۴ - پانویس


 
۱. صبا، محمدمظفرحسین، تذکره روز روشن، ج۱، ص۱۸-۱۹، به کوشش محمدحسین رکن‌زاده آدمیت، تهران، ۱۳۴۳ش.
۲. هدایت، محمود، گلزار جاویدان، ج۱، ص۲۹۰، تهران، ۱۳۵۳ش.
۳. حبیب‌الرحمان، حکیم، ثلاثه غساله، ج۱، ص۱۱۸، ترجمۀ عارف‌نوشاهی، لاهور، ۱۳۶۸ش/۱۹۸۹م.
۴. عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، ج۱، ص۴۱۲، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.
۵. عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، ج۱، ص۴۱۲، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.
۶. حبیب‌الرحمان، حکیم، ثلاثه غساله، ج۱، ص۵۸، ترجمه عارف‌نوشاهی، لاهور، ۱۳۶۸ش/۱۹۸۹م.
۷. عبدالسبحان، «نفوذ حافظ در بنگاله»، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره هند، ج۱، ص۴۱۲، اسلام‌آباد، ۱۳۷۲ش، ج۱.


۵ - منبع



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «توفیق شاهزاده محمد بشیرالدین»، شماره۶۱۸۰.    


رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.