تیغآلت و وسیله تیز و برنده را تیغ گویند. از آن به مناسبت در باب حج و نکاح یاد شده است. ۱ - تراشیدن سر با تیغ در حجدر عمره تمتع تقصیر متعین است و تیغ زدن سر که به آن حلق گفته می‌شود جایز نیست. [۱]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۳۰، کتاب الحج، القول فی صورة حج التمتع اجمالاً، مسالة ۹.
و مرد حتی بعد از تقصیر کردن هم «نباید سر را بتراشد.» از همین روی گرچه «ماشین کردن مانع ندارد.» لکن «از ماشین کردنی که مثل تراشیدن است باید اجتناب شود علی الاحوط.» و برای تراشیدن سر بین عمره تمتع و حج تمتع « کفاره ثابت نیست»؛ بر خلاف حج تمتع و عمره مفرده که تراشیدن سر (حلق) برای مرد از اعمال واجب عمرۀ مفرده و نیز حج بنابر قول مشهور است که باید با تیغ انجام شود. البتّه وجوب آن تخییری است یعنی شخص بین تراشیدن و تقصیر مخیّر است مگر برای افرادی خاص که تراشیدن بر آنان متعیّن است. مثل صروره یعنی کسی که اوّلین حج او است؛ و ملبّد و او کسی است که موی سرش را - با چیز چسبنده‌ای مانند عسل یا صمغ به‌منظور جلوگیری از شپش و مانند آن - چسبانده است؛ همچنین برای کسی که موی خود را جمع نموده و پیچانده و گره زده است که بنابر احتیاط (واجب) بر عهده این اشخاص سر تراشیدن است؛ و همچنین است خنثای مشکل که اگر از این سه دسته اخیر نباشد بر او تقصیر واجب است وگرنه بنابر احتیاط (واجب) باید بین تقصیر و حلق جمع نماید. و بر عهده زنان تقصیر است نه حلق؛ پس اگر حلق نمایند کفایتشان نمی‌کند.و «اگر سر تراشیدن بر کسی تعیّن پیدا کرده و بر سرش مویی نباشد، تیغ کشیدن بر سرش کافی است و کفایت از تراشیدن می‌کند. و اگر کسی که مو ندارد بین تقصیر و حلق مخیّر باشد بر او متعیّن است که تقصیر نماید. و اگر، نه مویی - حتی در ابرو - داشته باشد و نه ناخنی، برای او کشیدن تیغ بر سرش کفایت می‌کند.» این‌که آیا در حلق ماشین نمره یک کافی است یا باید با تیغ تراشید و اگر صدق تراشیدن نمی‌کند پس باید ریش را با ماشین یک زدن اشکالی نداشته باشد کما این‌که بعضی معتقدند؟ در این‌رابطه امام خمینی معتقد است حلق سر «باید با تیغ باشد و میزان در حلق لحیه چیز دیگر است و با هم فرق دارند.» و «اگر بعد از طواف یا سعی، تقصیر یا حلق نماید احتیاط (واجب) آن است که برای تحصیل ترتیب، اعاده نماید، و اگر خصوص حلق بر او (واجب) بوده احتیاطاً تیغ را بر سرش بکشد.» ۲ - احکام دیگر تیغاز جهت فقهی ترک استعمال تیغ در تمام موارد لازم نیست. به‌عبارت‌دیگر «استعمال تیغ ممنوع نیست.» لکن «تراشیدن صورت خواه با تیغ باشد یا با ماشین حرام است علی الاحوط و اجرت عمل مزبور حرام است علی الاحوط.» «ولی تا ریش بیرون نیامده تیغ به صورت کشیدن مانع ندارد و تراشیدن سبیل اشکال ندارد.» از این روی خریدوفروش تیغ ماشین‌های نمره ریز که جهت تراشیدن صورت و غیره به کار برده می‌شود، «چنانچه به‌منظور استفاده حرام یا با علم به آن نباشد، اشکال ندارد.» و کارکردن در کارخانجات سازنده تیغ که در حال حاضر در کشور فعالیت می‌کند و از تیغ‌های ساخته شده آن‌ها در مصارف صورت‌تراشی و غیره استفاده می‌شود نیز «اشکال ندارد.» ۳ - نوزاد ختنه به دنیا آمدهنوزادی که ختنه شده به دنیا آمده، مستحب است- در راستای تبعیّت از سنّت- تیغ را بر محل ختنه بکشند. ۴ - پانویس۵ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۲، ص۶۸۰. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |