سراقة بن عمروسُراقَة بن عَمرو، صحابی پیامبر و نخستین فاتح باب است. از زندگی سراقة بن عمرو آگاهی اندکی وجود دارد. دربارۀ نَسَب وی نیز اطلاعی نیست. فهرست مندرجات۲ - ماموریت سراقة بن عمرو ۳ - پیوستن بکیر به سراقة ۴ - پیوستن حبیب به سراقة ۵ - درخواست شهربراز از سراقة بن عمرو ۶ - شرط پذیرفتن امان توسط سراقة ۷ - امان‌نامه سراقة به شهربراز بعد از پیروزی ۸ - ادامه فتوحات سراقة ۹ - نظر عمر با اعزام سرداران سپاه توسط سراقة ۱۰ - درگذشت سراقة بن عمرو ۱۱ - اشعار سراقة بن عمرو ۱۲ - فهرست منابع ۱۳ - پانویس ۱۴ - منبع ۱ - لقب سراقة بن عمرواو ملقب به ذوالنور بود. [۱]
یوسف بن محمد ابن‌عبدالبرّ بن عبداللّه بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۵۸۰، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
[۲]
ابن‌اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۲، ص۳۳۰، چاپ محمدابراهیم بنا، محمداحمد عاشور و محمود عبدالوهاب فاید، بیروت ۱۳۹۰ـ۱۳۹۳/ ۱۹۷۰ـ۱۹۷۳.
[۳]
احمد بن علی ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۳، ص۴۱، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
۲ - ماموریت سراقة بن عمرودر سال ۲۲ هجری، عمر بن خطّاب او را به فتح باب فرستاد و فرماندهان سپاه او را چنین انتخاب کرد: عبدالرحمان بن ربیعه باهلی، ملقب به ذوالنور، فرمانده مقدمۀ سپاه؛ حُذَیفة بن اُسَید غِفاری، فرمانده یک پهلوی سپاه، و بُکَیْر بن عبداللّه لَیثی، فرمانده پهلوی دیگر. [۴]
طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۵، بیروت.
[۶]
صفدی ج ۱۵، ص ۸۳.
۳ - پیوستن بکیر به سراقةقبل از اعزام سراقة بن عمرو، بکیر در مقابل باب اردو زده بود، به فرمان عمر به سراقة بن عمرو پیوست. [۷]
طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۵، بیروت.
۴ - پیوستن حبیب به سراقةعمر همچنین حبیب بن مَسْلمه را از جزیره (در شمال عراق) برای کمک به سراقه به باب فرستاد. سراقه، پس از گذر از آذربایجان، با سپاهیانش وارد باب شد. ۵ - درخواست شهربراز از سراقة بن عمرودر زمان پیشروی سپاه سراقة بن عمرو، شهرْبَراز یا شهریار (حاکم ِ ایرانی باب) با نوشتن نامه‌ای امان خواست و عبدالرحمان بن ربیعه، فرستادگان شهر براز را نزد سراقة بن عمروفرستاد. ۶ - شرط پذیرفتن امان توسط سراقةسراقة بن عمرو امان دادن را مشروط به پرداخت جزیه یا شرکت در جنگ به همراه سپاهیان خود کرد. [۸]
طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۶، بیروت.
شهر براز با شرکت در جنگ موافقت کرد و مقرر شد اگر کسی در جنگ شرکت نکند، جزیه بپردازد. [۱۰]
طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۶، بیروت.
سراقة بن عمرو شرح این اقدام خود را به عمر نوشت. عمر هم کار او را تأیید کرد. [۱۱]
طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۶، بیروت.
۷ - امان‌نامه سراقة به شهربراز بعد از پیروزیسراقة بن عمرو بعد از پیروزی و فتح باب، امان‌نامه‌ای برای شَهرْبُراز و اهالی ارمنستان (ارمینیه) و ارمنیها نوشت و در آن جان و مال و دین مردم را محترم شمرد و در مقابل، تأکید کرد که اهالی ارمینیه و ابواب بر همان دو شرط (همراهی با مسلمانان در جنگ یا پرداخت جزیه) پایبند بمانند. [۱۳]
طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۶ـ۱۵۷، بیروت.
[۱۴]
یوسف بن محمد ابن‌عبدالبرّ بن عبداللّه بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۵۸۰، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
۸ - ادامه فتوحات سراقةبعد از تقریر متن مصالحه، سراقة بن عمرو سرداران خود را برای ادامۀ فتوحات به نواحی کوهستانی اطراف ارمینیه فرستاد: بکیر بن عبداللّه را به موقان، حبیب بن مسلمه را به تفلیس و حذیفه بن اسید را به سوی کوه‌نشینان آلان گسیل کرد. سلمان بن ربیعه نیز از فرستادگان سراقة بن عمرو بود. [۱۵]
طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۷، بیروت.
۹ - نظر عمر با اعزام سرداران سپاه توسط سراقةسراقة بن عمرو فتح باب و اعزام سرداران را در نامه‌ای به عمر اطلاع داد، اما عمر اعزام آن‌ها را بدون ملزومات کافی به نقاط مذکور، با توجه به پهناور بودن آن ناحیه، وجود سپاهی بزرگ در آن‌جا و آماده بودن ایرانیان، کاری بی‌سرانجام دانست. [۱۷]
طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۷، بیروت.
به هر روی، به جز بکیر بن عبداللّه، هیچ‌کدام از فرستادگان سراقه در لشکرکشی خود پیروز نشدند. [۱۸]
طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۷، بیروت.
۱۰ - درگذشت سراقة بن عمروکمی پس از آن‌که مردم آن ناحیه عدالت اسلامی را در رفتار مسلمانان دیدند، سراقة بن عمرو درگذشت و عبدالرحمان بن ربیعه، که سراقه او را به‌جای خود برگزیده بود، در باب برای مبارزه با ترکان مستقر شد و عمر نیز او را ابقا کرد. [۲۰]
طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۷ـ۱۵۸، بیروت.
۱۱ - اشعار سراقة بن عمرویاقوت حموی [۲۱]
ذیل «باب‌الابواب»، یاقوت حموی.
پاره‌ای از اشعار سراقه را که پس از فتح باب سروده، نقل کرده است.
۱۲ - فهرست منابع(۱) ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۹۹. (۲) ابن‌اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، چاپ محمدابراهیم بنا، محمداحمد عاشور و محمود عبدالوهاب فاید، بیروت ۱۳۹۰ـ۱۳۹۳/ ۱۹۷۰ـ۱۹۷۳. (۳) احمد بن علی ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲. (۴) یوسف بن محمد ابن‌عبدالبرّ بن عبداللّه بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲. (۵) صفدی. (۶) طبری، تاریخ، بیروت. (۷) یاقوت حموی. ۱۳ - پانویس
۱۴ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله « سُراقَة بن عَمرو »، شماره۵۴۸۹. رده‌های این صفحه : اصحاب پیامبر | رجال
|