ظانشخصی که در نفسش حالت ظن به چیزی پیدا شده است ظان نامیده می‌شود. ۱ - معنای ظانظان، به شخصی اطلاق می‌شود که در نفسش نسبت به چیزی حالت ظن پدید آمده است. ۲ - معنای ظان در اصول فقهدر اصول فقه ظان به مکلفی گفته می‌شود که از راه‌ها و ادله شرعی، به حکم یا موضوع ظن پیدا کرده است. ۳ - تبین معنای ظانوقتی مکلفی به اجمال، متوجه می‌شود که یک موضوع در اسلام دارای حکمی است، وظیفه دارد از حکم واقعی آن جست و جو و تحقیق نماید، حال پس از آن، یا به حکم شرعی واقعی، قطع پیدا می‌کند که به او " قاطع " گفته می‌شود و قطع او برایش حجت است، و یا ظن پیدا می‌کند که به او " ظان " اطلاق می‌گردد، و یا در حکم واقعی دچار شک می‌گردد که به او " شاک " می‌گویند. ۴ - وظیفه مکلف در ظن به حکم شرعی۴.۱ - در صورت انفتاح باب علمیدر صورت انفتاح باب علمی و حجیت ظن خاص، اگر ظن او به حکم شرعی از راه های معتبر ( امارات معتبر ) به دست آمده باشد، این ظن، در حق او حجت است؛ اما اگر ظن، از راه های غیر معتبر، مثل قیاس، به دست آمده باشد، حکم شک را دارد و باید به وظیفه شاک عمل نماید. ۴.۲ - در صورت انسداد باب علمیو در صورت انسداد باب علم و انسداد باب علمی و حجیت ظن مطلق، هر ظنی از هر راهی برای او پدید آید، حجت است، مگر این که از ظنونی باشد که از تمسک به آن نهی شده است، مثل:ظن خاص حاصل از قیاس. [۲]
محمدی، علی، شرح رسائل، ج۱، ص۶.
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «ظان». |