موسی مبرقعابواحمد موسی بن محمد (موسی مبرقع) (۲۱۴-۲۹۶ ه.ق)، فرزند امام جواد (علیه‌السّلام)، برادر تنی امام هادی (علیه‌السّلام) و مادرش سمانه مغربیه است. موسی مبرقع جد سادات رضوی است. او در مدینه سرپرست اولاد و اموال پدرش بود. مدتی به دستور متوکل عباسی در سامراء تحت مراقبت حکومت بود، مدتی هم در کوفه زندگی کرد و سپس به شهر قم مهاجرت نمود و تا آخر عمر آنجا بود. در اینکه موسی به شهادت رسیده یا به مرگ طبیعی وفات نموده در گزارش‌های تاریخی اختلاف است. مدفن امامزداده موسی مبرقع، در محله چهل اختران شهر قم واقع شده و محل زیارت و عبادت شیعیان است. ۱ - معرفی اجمالیحضرت امام جواد (علیه‌السّلام) هشت فرزند داشت که چهار تن از آن‌ها پسر و چهار تن دیگر دختر بوده‌اند، دومین فرزند ایشان بعد از حضرت امام علی النقی (علیه‌السّلام)، ابواحمد «موسی» نام داشت. ابواحمد از مادر پاکی که ام ولد بوده در سال ۲۱۴ هجری قمری متولد شد، نام این بانو سمانه مغربیه بود که مادر امام دهم نیز می‌باشد. [۱]
قمی، شیخ عباس، منتهی الامال، ص۱۲۳۵، تهران، انتشارات مقدس، ۱۳۷۹، چاپ دوم.
ایشان در زمان شهادت پدر بزرگوارش حدود پنج سال داشت. [۲]
صلواتی، فضل‌الله، تحلیلی از زندگانی و دوران امام محمدتقی علیه‌السّلام، ص۴۵۰.
تا زمانی که در مدینه بود سرپرستی اولاد حضرت جواد (علیه‌السّلام) را بر عهده داشت و اموال آن بزرگوار را سرپرستی می‌نمود و موقوفات و صدقات پدرش را به اهلش می‌رسانید. [۳]
صلواتی، فضل‌الله، تحلیلی از زندگانی و دوران امام محمدتقی علیه‌السّلام، ص۴۵۱.
موسی مبرقع جد سادات رضویه است و سلسه اولاد وی تاکنون باقی است و بسیاری از سادات، به وی منتهی می‌شوند. او اول نفر از سادات رضوی است که از کوفه به قم وارد شد. [۴]
قمی، شیخ عباس، منتهی الامال، ص۱۲۳۵، تهران، انتشارات مقدس، ۱۳۷۹، چاپ دوم.
۲ - احضار به بغداددر سال ۲۴۴ هجری، متوکل عباسی خلیفه وقت، به علت وحشت از موقعیت موسی مبرقع، او را از مدینه به بغداد احضار کرد و او را در سامراء قرار داد تا مثل برادر بزرگوارش تحت نظر باشد؛ ایشان تا مرگ متوکل سال ۲۴۷ تحت نظارت بود. [۵]
صلواتی، فضل‌الله، تحلیلی از زندگانی و دوران امام محمدتقی علیه‌السّلام، ص۴۵۱.
۳ - حضور در کوفهموسی مبرقع، ظاهرا از سال ۲۴۷ تا ورودش به قم در سال ۲۵۶ هجری، در کوفه می‌زیسته است. ۴ - حضور در قمسال ورود موسی مبرقع به قم را ۲۵۶ هجری ذکر نموده‌اند. در ابتداء ایشان دائما روی صورت خود برقع (روپوش) می‌انداختند تا چهره ایشان شناخته نشود و به همین‌جهت بزرگان عرب قم در ابتدا ایشان را نشناختند و به او نامه نوشتند که باید از قم برود. [۶]
ناصر الشریعه، محمدحسین، تاریخ قم، ص۲۰۱، انتشارات رهنمون، ۱۳۸۳، چاپ اول.
برخی نیز نوشته‌اند که چون موسی شمایل بسیار زیبایی داشت، برای اینکه مردم در کوچه به وی نگاه نکنند، برقعی روی صورت می‌انداخت، از این‌رو به موسی مبرقع معروف شد. [۷]
صلواتی، فضل‌الله، تحلیلی از زندگانی و دوران امام محمدتقی علیه‌السّلام، ص۴۵۱.
او به کاشان رفت و مورد تکریم بزرگان آن شهر واقع شد و برای او مقرری سالانه یک هزار مثقال طلا معین کردند، لیکن پس از آن رؤسای عرب اهل قم پشیمان شدند. نزد او رفته از او عذرخواهی کردند و او را مجددا با احترام به قم آوردند. [۸]
قمی، شیخ عباس، منتهی الامال، ص۱۲۳۵، تهران، انتشارات مقدس، ۱۳۷۹، چاپ دوم.
روزگار او در قم بسیار خوب شد، مزارعی خرید و کشاورزی کرد. خواهران وی نیز به نزد او آمدند و همگی در قم وفات یافتند.۵ - وفات یا شهادتدر اینکه آیا موسی مبرقع به مرگ طبیعی از دار دنیا رفته یا به شهادت رسیده است، اختلاف است. بعضی از تواریخ اشاره‌ای به شهادت وی نکرده‌اند بلکه تاریخ وفات وی را بصورت دقیق ثبت کرده‌اند. بعضی شب چهارشنبه روز آخر ماه اردیبهشت مصادف با ۲۸ ماه ربیع الآخر، سال ۲۹۶ را ذکر نموده‌اند. [۹]
قمی، شیخ عباس، منتهی الامال، ص۱۲۳۶، تهران، انتشارات مقدس، ۱۳۷۹، چاپ دوم.
البته در سال و ماه وفات ایشان اختلافی نیست همان سال ذکر کرده‌اند. [۱۰]
شریعتمدار، شیخ محمدعلی، انوار المشعشین، ص۲۲۰، چاپ سنگی.
لیکن در بعضی تواریخ نقل شده که ایشان در قم مزارعی ایجاد کرد و در کنار خواهرانش در قم می‌زیست، تا اینکه به دست عامل عباسیان در منزل خودش کشته شد. [۱۱]
صلواتی، فضل‌الله، تحلیلی از زندگانی و دوران امام محمدتقی علیه‌السّلام، ص۴۵۱.
طبق این خبر، موسی شهید شده است و به مرگ طبیعی از دنیا نرفته است، لیکن از آنجا که هر دو تاریخ معتبر است و هیچ مؤیدی بر هیچکدام یافت نشده است، این قضیه همچنان مجهول باقی می‌ماند. ضمن اینکه ناقلین شهادت، نامی از عاملین قتل وی یا کیفیت آن ذکر نکرده‌اند. در هر حال ایشان به هنگام وفات ۸۲ سال از عمرشان می‌گذشت.پس از فوت وی، امیر قم عباس بن عمرو غنوی بر وی نماز خواند و در خانه‌ای که به خانه محمد بن حسن بن ابی‌خالد اشعری معروف بود دفن گردید. محل دفن ایشان هم‌اکنون در شهر قم مشخص [۱۲]
قمی، شیخ عباس، منتهی الامال، ص۱۲۳۶، تهران، انتشارات مقدس، ۱۳۷۹، چاپ دوم.
و محل عبادت مؤمنین است.۶ - پانویس
۷ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «موسی مبرقع»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۱/۲۱. رده‌های این صفحه : امامزادگان قم | درگذشتگان سال 296 (قمری) | راویان شیعه قرن ۳ (قمری) | زادگان سال 214 (قمری) | فرزندان امام جواد | مدفونان در قم
|