نسخ حکمنسخ حکم، نسخ حکم مستفاد از یک آیه با بقای الفاظ آن را می‌گویند. ۱ - تعریف«نسخ حکم» این است که مفاد آیه‌ای از قرآن کریم که دالّ بر حکم شرعی است نسخ شود و عمل به آن جایز نباشد اما الفاظ آیه در قرآن باقی بماند و حفظ و تلاوت شود؛ و این مشهورترین نوع نسخ در قرآن کریم است که بیشتر فقها و مفسّران قرآن بر جواز آن اتفاق نظر دارند، ولی در میزان آیات ناسخ و منسوخ اختلاف دارند. ۲ - وقوع نسخ حکمگروهی از محققان ضمن پذیرش اصل امکان نسخ، وقوع نسخ در قرآن کریم را به طور کلی انکار کرده‌اند. عده‌ای دیگر نیز به دلیل عدم تامل کافی در محتوای آیات، در بسیاری از آیات، قائل به نسخ شده‌اند؛ در حالی که بخشی از این آیات از قبیل عام و خاص ، مطلق و مقید و… هستند و صرف تنافی میان مضمون دو آیه ، دلیل بر نسخ یکی از آن دو نیست. [۳]
معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۲، ص۲۸۳.
[۴]
زرقانی، محمد عبد العظیم، ۱۹۴۸- م، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ص۲۳۱.
[۵]
خویی، ابوالقاسم، ۱۲۷۸ - ۱۳۷۱، البیان فی تفسیرالقرآن، ص۲۸۶.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «نسخ حکم». |