زمان تقریبی مطالعه: 17 دقیقه
 

نهی از منکر (قرآن)





نهی از منکر یکی از واجبات کفایی به معنای دور کردن و بازداشتن دیگران از کارهای قبیح است. در این مقاله آثار نهی از منکر با توجه به آیات قرآن معرفی می‌شوند.

فهرست مندرجات

۱ - تعریف نهی از منکر
۲ - آثار نهی از منکر
       ۲.۱ - ارزش‌گذاری‌
       ۲.۲ - از زمره صالحان‌
       ۲.۳ - از زمره مؤمنان‌
       ۲.۴ - امداد خدا
       ۲.۵ - بازداری از گناه‌
       ۲.۶ - برتری‌
       ۲.۷ - رحمت خدا
       ۲.۸ - رستگاری‌
       ۲.۹ - نجات از عذاب‌
۳ - احکام نهی از منکر
       ۳.۱ - وجوب تشکیل گروه ناهی منکر
       ۳.۲ - وجب نهی از منکر
       ۳.۳ - حرمت ترک نهیاز منکر
       ۳.۴ - وجوب نهی از منکر بر عالمان
       ۳.۵ - وظیفه همگانی
       ۳.۶ - واجب کفایی
۴ - اهمّیّت نهی از منکر
       ۴.۱ - تشکیل گروه ناهی از منکر
       ۴.۲ - از اصلی‌ترین ارزشها
       ۴.۳ - ملاکی برای شایستگی
       ۴.۴ - از مهمترین وظایف مؤمنین
       ۴.۵ - سفارش لقمان به فرزندش
۵ - پاداش نهی از منکر
۶ - پیشینه نهی از منکر
       ۶.۱ - تشریع در آیین اهل‌کتاب
       ۶.۲ - نهی از منکر قوم ثمود
       ۶.۳ - نهی از منکر توسط لقمان
       ۶.۴ - نهی از منکر اهل مدین
       ۶.۵ - نهی از منکر بنی‌اسرائیل
       ۶.۶ - نهی از منکر توسط موعظه‌گران ایله
۷ - تداوم نهی از منکر
۸ - ترک نهی از منکر
       ۸.۱ - ترک نهی از منکر بنی‌اسرائیل
       ۸.۲ - سرزنش دانشمندان اهل‌کتاب
       ۸.۳ - شریک جرم بودن
       ۸.۴ - قرار گرفتن در شمار ظالمان
       ۸.۵ - از عوامل فسق
       ۸.۶ - زشتی ترک نهی از منکر
۹ - کیفر ترک نهی از منکر
       ۹.۱ - لعن انبیاء
       ۹.۲ - هلاکت و عذاب الهی
۱۰ - تشکیلات نهی از منکر
۱۱ - حکومت و نهی از منکر
۱۲ - صبر در نهی از منکر
۱۳ - فلسفه نهی از منکر
       ۱۳.۱ - اعتذار و اتمام حجت
       ۱۳.۲ - تقواپیشگی جامعه
       ۱۳.۳ - ریشه‌کنی گناه
       ۱۳.۴ - پاک شدن زمین از فساد
۱۴ - عناوین مرتبط
۱۵ - پانویس
۱۶ - منبع

۱ - تعریف نهی از منکر



هر كارى كه عقل صحيح و شرع به قبح آن حكم كند، منکر مى‌گويند و نهى از منكر بازداشتن ديگران است از آنچه عقلًا و شرعاً منكر شناخته مى‌شود. و در اصطلاح: منكر هر فعل زشت و قبيحى كه فاعل آن بدان شناخت داشته و يا بر آن راهنمايى شده باشد و نهى از منكر به واجب و مستحب تقسيم مى‌شود و وجوب آن کفایی مى‌باشد. در اين مدخل از مشتقّات مادّه «نهى» و «وعظ» و ظهور بعضى از آيات استفاده شده است.

۲ - آثار نهى از منكر




۲.۱ - ارزش‌گذارى‌


نهى از منكر، ملاك ارزش و شايستگى برخى اهل‌کتاب بر برخى ديگر:
لَيْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ أُمَّةٌ ... يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....

۲.۲ - از زمره صالحان‌


نهى از منكرات، موجب قرار گرفتن در زمره صالحان:
... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ... وَ أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ.

۲.۳ - از زمره مؤمنان‌


نهى از منكر، زمينه قرار گرفتن انسان در زمره مؤمنان:
... الْمُؤْمِنِينَ‌ .... وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ ... وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ.

۲.۴ - امداد خدا


برخوردارى جامعه اسلامی از حمایت و نصرت خدا، در گرو اعمال خيرى چون نهى از منكر:
... وَ لَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ‌ ... وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ.

۲.۵ - بازدارى از گناه‌


نهى از منكر وسيله‌اى براى بازدارى مردم از گناهان:
وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَدِيداً قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‌ رَبِّكُمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ.

۲.۶ - برترى‌


نهى از منكر، سبب برتری امّت اسلامى بر ساير امّتها:
كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ ... وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....

۲.۷ - رحمت خدا


نهى از منكر، سبب جلب رحمت خداوند:
وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ‌ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ... أُولئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ‌ ....

۲.۸ - رستگارى‌


نهى از منكر، زمينه‌ساز فلاح و رستگاری جامعه مؤمنان:
وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ‌ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.

۲.۹ - نجات از عذاب‌


••• نهى از منكر، باعث نجات از عذاب الهی در امم پيشين:
فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.

••• جلوگيرى از فساد و منکرات، به وسيله دانشمندان و صاحبان قدرت، موجب نجات آنان:
فَلَوْ لا كانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِكُمْ أُولُوا بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسادِ فِي الْأَرْضِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّنْ أَنْجَيْنا مِنْهُمْ‌ ... مقصود از «اولوا بقيّة» صاحبان خرد، بهره‌مندان از فضل، دین و علم به شریعت است.

۳ - احكام نهى از منكر




۳.۱ - وجوب تشکیل گروه ناهی منکر


وجوب تشكيل گروه و جماعت ناهی از منکر، در امّت اسلام:
وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....

۳.۲ - وجب نهی از منکر


وجوب نهى از منكر:
۱. وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.
۲. كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ ... وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....
۳. يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ‌ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....
۴. الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ‌ ... وَ يَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ ....
۵. وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَدِيداً قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‌ رَبِّكُمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ.
۶. الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ‌ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....
۷... وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....
۸. فَلَوْ لا كانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِكُمْ أُولُوا بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسادِ فِي الْأَرْضِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّنْ أَنْجَيْنا مِنْهُمْ‌ ....
۹. إِنَّ اللَّهَ‌ ... وَ يَنْهى‌ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ.
۱۰. يا بُنَيَ‌ ... وَ انْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اصْبِرْ عَلى‌ ما أَصابَكَ إِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ.

۳.۳ - حرمت ترک نهیاز منکر


حرمت ترك نهى از منكر:
۱. لَوْ لا يَنْهاهُمُ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ وَ أَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ ما كانُوا يَصْنَعُونَ.
۲. لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ عَلى‌ لِسانِ داوُدَ وَ عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ‌ كانُوا لا يَتَناهَوْنَ عَنْ مُنكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ ما كانُوا يَفْعَلُونَ.
۳. الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ‌ ... إِنَّ الْمُنافِقِينَ هُمُ الْفاسِقُونَ.
۴. فَلَوْ لا كانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِكُمْ أُولُوا بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسادِ فِي الْأَرْضِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّنْ أَنْجَيْنا مِنْهُمْ وَ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا ما أُتْرِفُوا فِيهِ وَ كانُوا مُجْرِمِينَ.

۳.۴ - وجوب نهی از منکر بر عالمان


وجوب نهى از منكر بر عالمان دین:
۱. لَوْ لا يَنْهاهُمُ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ وَ أَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ ما كانُوا يَصْنَعُونَ.
۲. فَلَوْ لا كانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِكُمْ أُولُوا بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسادِ فِي الْأَرْضِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّنْ أَنْجَيْنا مِنْهُمْ وَ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا ما أُتْرِفُوا فِيهِ وَ كانُوا مُجْرِمِينَ.

۳.۵ - وظیفه همگانی


نهى از منكر، از وظايف همگانى مردان و زنان با ایمان:
وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ‌ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....

۳.۶ - واجب کفایی


نهى از منكر، از واجبات کفایی بر امّت اسلام:
وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ... از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است: اين آيه بر وجوب امر به معروف و نهی از منکر دلالت دارد و بر طبق رأى بيشتر مفسّران «من» در «منكم» تبعيضيّه است و روايتى ديگر اين را تأييد مى‌كند.

۴ - اهمّيّت نهى از منكر




۴.۱ - تشکیل گروه ناهی از منکر


ضرورت وجود گروهى از اهل ایمان، براى دعوت به خیر و نهى از منكر:
وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.

۴.۲ - از اصلى‌ترين ارزشها


نهى از منكر، از اصلى‌ترين ارزشها:
يا بُنَيَ‌ ... وَ انْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ ... ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ.«ذلك» اشاره به موارد مذكور در آيه از جمله نهى از منكر مى‌باشد.

۴.۳ - ملاکی برای شایستگی


نهى از منكر، ملاكى براى ارزش و شایستگی افراد:
لَيْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ أُمَّةٌ ... يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ‌ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....

۴.۴ - از مهمترین وظایف مؤمنین


نهى از منكر، از مهم‌ترين وظایف مؤمنان و بارزترين ويژگى جامعه اسلامی:
۱. وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....
۲. كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ‌ ... وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....
۳. وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ‌ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....

۴.۵ - سفارش لقمان به فرزندش


لقمان، سفارش‌كننده فرزند خود به نهى از منكر و صبر بر ناملايمات در اين راه:
يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ ... وَ انْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اصْبِرْ عَلى‌ ما أَصابَكَ إِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ.

۵ - پاداش نهى از منكر



بهشت، پاداش خداوند به مؤمنان ناهى از منكر:
وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ‌ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ... وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً ....

۶ - پيشينه نهى از منكر




۶.۱ - تشریع در آیین اهل‌کتاب


تشريع نهى از منكر، در آيين اهل‌کتاب:
لَيْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ أُمَّةٌ .... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....

۶.۲ - نهی از منکر قوم ثمود


نهى قوم ثمود از منكر بوسيله صالح پیامبر:
قالُوا يا صالِحُ قَدْ كُنْتَ فِينا مَرْجُوًّا قَبْلَ هذا أَ تَنْهانا أَنْ نَعْبُدَ ما يَعْبُدُ آباؤُنا وَ إِنَّنا لَفِي شَكٍّ مِمَّا تَدْعُونا إِلَيْهِ مُرِيبٍ.

۶.۳ - نهی از منکر توسط لقمان


نهى از منكر، فريضه‌اى مهم در دوران لقمان و از ديدگاه او:
وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لِابْنِهِ‌ ... يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اصْبِرْ عَلى‌ ما أَصابَكَ‌ إِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ.

۶.۴ - نهی از منکر اهل مدین


شعیب علیه‌السلام نهى‌كننده اهل مدین از منكر:
قالُوا يا شُعَيْبُ أَ صَلاتُكَ تَأْمُرُكَ أَنْ نَتْرُكَ ما يَعْبُدُ آباؤُنا أَوْ أَنْ نَفْعَلَ فِي أَمْوالِنا ما نَشؤُا إِنَّكَ لَأَنْتَ الْحَلِيمُ الرَّشِيدُ قالَ يا قَوْمِ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ كُنْتُ عَلى‌ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَ رَزَقَنِي مِنْهُ رِزْقاً حَسَناً وَ ما أُرِيدُ أَنْ أُخالِفَكُمْ إِلى‌ ما أَنْهاكُمْ عَنْهُ‌ ....

۶.۵ - نهی از منکر بنی‌اسرائیل


نهى از منكر داود و عیسی عليهماالسلام در بنی‌اسرائیل:
لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ عَلى‌ لِسانِ داوُدَ وَ عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ‌ كانُوا لا يَتَناهَوْنَ عَنْ مُنكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ ما كانُوا يَفْعَلُونَ.

۶.۶ - نهی از منکر توسط موعظه‌گران ایله


عذرداشتن در نزد پروردگار فلسفه تداوم نهى از منكر از سوى موعظه‌گران ایله:
وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ الَّتِي كانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ يَعْدُونَ فِي السَّبْتِ إِذْ تَأْتِيهِمْ حِيتانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ يَوْمَ لا يَسْبِتُونَ لا تَأْتِيهِمْ كَذلِكَ نَبْلُوهُمْ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ‌ وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباًشَدِيداً قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‌ رَبِّكُمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ‌. مقصود از «قرية» ايله مى‌باشد.

۷ - تداوم نهى از منكر



••• نهى از منكر، وظيفه‌اى هميشگى و مداوم:
۱. وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....
۲. كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ‌ ... وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....
۳. وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ‌ ... وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ....
۴. الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ‌ ... وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ ....

••• اميدوارى در تأثيرگذارى نهى از منكر هدف از استمرار از سوى مؤمنان صالح و عدالت‌پيشه ايله:
وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ الَّتِي كانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ يَعْدُونَ فِي السَّبْتِ إِذْ تَأْتِيهِمْ حِيتانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ يَوْمَ لا يَسْبِتُونَ لا تَأْتِيهِمْ كَذلِكَ نَبْلُوهُمْ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ‌ وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً ... قالُوا ... وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ.

۸ - ترك نهى از منكر




۸.۱ - ترک نهی از منکر بنی‌اسرائیل


ترك نهى از منكر و انجام دادن منكرات، از زشت‌ترين كارهاى بنى‌اسرائيل:
لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ‌ ... كانُوا لا يَتَناهَوْنَ عَنْ مُنكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ ما كانُوا يَفْعَلُونَ.

۸.۲ - سرزنش دانشمندان اهل‌کتاب


سرزنش دانشمندان اهل‌كتاب از جانب خدا، به سبب ترك نهى از منكر:
لَوْ لا يَنْهاهُمُ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ وَ أَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ ما كانُوا يَصْنَعُونَ.

۸.۳ - شریک جرم بودن


ترك‌كنندگان نهى از منكر، شریک جرم گنهكاران و داراى سرنوشتى همسان با آنان:
وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَدِيداً قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‌ رَبِّكُمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ‌ فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ‌ . آيه دلالت مى‌كند كه ملامت‌كنندگان ناهيان از منكر شريك در ظلم و فسق متجاوزان (از قانون) هستند.

۸.۴ - قرار گرفتن در شمار ظالمان


ترك نهى از منكر موجب قرار گرفتن در شمار ظالمان:
وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَدِيداً قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‌ رَبِّكُمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ‌ فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.

۸.۵ - از عوامل فسق


ترك نهى از منكر از عوامل فسق:
وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَدِيداً قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‌ رَبِّكُمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ‌ فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.

۸.۶ - زشتی ترک نهی از منکر


زشت بودن ترك نهى از منكر، نزد خدا:
۱. لَوْ لا يَنْهاهُمُ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ وَ أَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ ما كانُوا يَصْنَعُونَ.
۲. كانُوا لا يَتَناهَوْنَ عَنْ مُنكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ ما كانُوا يَفْعَلُونَ.

۹ - كيفر ترك نهى از منكر




۹.۱ - لعن انبیاء


ترك نهى از منكر از سوى بنى‌اسرائيل، موجب لعن داود و مسیح عليهماالسلام به آنها:
لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ عَلى‌ لِسانِ داوُدَ وَ عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ‌ كانُوا لا يَتَناهَوْنَ عَنْ مُنكَرٍ فَعَلُوهُ‌ ....

۹.۲ - هلاکت و عذاب الهی


ترك نهى از منكر، موجب هلاکت و عقوبت الهی:
۱. وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَدِيداً قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‌ رَبِّكُمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ‌ فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.
۲. فَلَوْ لا كانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِكُمْ أُولُوا بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسادِ فِي الْأَرْضِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّنْ أَنْجَيْنا مِنْهُمْ وَ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا ما أُتْرِفُوا فِيهِ وَ كانُوا مُجْرِمِينَ.

۱۰ - تشكيلات نهى از منكر



ضرورت ايجاد تشكيلات، براى تحقق فريضه نهى از منكر:
وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‌ . با توجّه به اينكه معناى «امّت» گروه داراى هدف يگانه است مى‌توان از آن استفاده كرد كه آمران به معروف و ناهيان از منكر بايد داراى تشكّل باشند.

۱۱ - حكومت و نهى از منكر



••• نهى از منكر، از وظايف حاكمان معتقد به ربوبیّت خداوند:
الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ‌ .... الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ‌ ... وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ ....

••• نهى از منكر، از وظايف حکومت اسلامی:
وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.

۱۲ - صبر در نهى از منكر



صبرپيشگى در نهى از منكر، و بردبارى در برابر پيامدهاى ناگوار آن، توصيه لقمان به فرزندش:
يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ ... وَ انْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اصْبِرْ عَلى‌ ما أَصابَكَ إِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ.

۱۳ - فلسفه نهى از منكر




۱۳.۱ - اعتذار و اتمام حجت


لزوم نهى از منكر، جهت اعتذار و رفع مسئوليّت و اتمام‌حجّت:
وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً ... قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‌ رَبِّكُمْ‌ ....

۱۳.۲ - تقواپیشگی جامعه


منظور آراسته شدن جامعه به تقواپیشگی و دوری از گناهان فلسفه نهى از منكر:
وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَدِيداً قالُوا ... وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ‌ ... أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ ....

۱۳.۳ - ریشه‌کنی گناه


جلوگیری از گناه و ريشه‌كنى آن، از دلايل نهى از منكر:
لَوْ لا يَنْهاهُمُ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ وَ أَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ ما كانُوا يَصْنَعُونَ.

۱۳.۴ - پاک شدن زمین از فساد


پاك شدن زمین از فساد و تباهی، از علل نهى از منكر و بازداشتن مردمان از بديها:
۱. فَلَوْ لا كانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِكُمْ أُولُوا بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسادِ فِي الْأَرْضِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّنْ أَنْجَيْنا مِنْهُمْ وَ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا ما أُتْرِفُوا فِيهِ وَ كانُوا مُجْرِمِينَ.
۲. وَ ابْتَغِ فِيما آتاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَ لا تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيا وَ أَحْسِنْ كَما أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ وَ لا تَبْغِ الْفَسادَ فِي الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ.

۱۴ - عناوین مرتبط



ناهیان از منکر (قرآن)

۱۵ - پانویس


 
۱. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۰۷، «نهی».    
۲. نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج ۲۱، ص ۳۵۶- ۳۵۷.    
۳. نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۳۵۹.    
۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۳.    
۵. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۴.    
۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۴.    
۷. توبه/سوره۹، آیه۱۱۱.    
۸. توبه/سوره۹، آیه۱۱۲.    
۹. حج/سوره۲۲، آیه۴۰.    
۱۰. حج/سوره۲۲، آیه۴۱.    
۱۱. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۴.    
۱۲. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۰.    
۱۳. توبه/سوره۹، آیه۷۱.    
۱۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۴.    
۱۵. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۵.    
۱۶. هود/سوره۱۱، آیه۱۱۶.    
۱۷. ابن عاشور، طاهر بن محمد، تفسیر التحریر و التنویر، ج ۱۲، ص ۱۸۴.    
۱۸. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۴.    
۱۹. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۴.    
۲۰. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۰.    
۲۱. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۴.    
۲۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۷.    
۲۳. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۴.    
۲۴. توبه/سوره۹، آیه۷۹.    
۲۵. توبه/سوره۹، آیه۱۱۲.    
۲۶. هود/سوره۱۱، آیه۱۱۶.    
۲۷. نحل/سوره۱۶، آیه۹۰.    
۲۸. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۷.    
۲۹. مائده/سوره۵، آیه۶۳.    
۳۰. مائده/سوره۵، آیه۷۸.    
۳۱. مائده/سوره۵، آیه۷۹.    
۳۲. توبه/سوره۹، آیه۶۷.    
۳۳. هود/سوره۱۱، آیه۱۱۶.    
۳۴. مائده/سوره۵، آیه۶۳.    
۳۵. هود/سوره۱۱، آیه۱۱۶.    
۳۶. توبه/سوره۹، آیه۷۱.    
۳۷. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۴.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۸۰۶-۸۰۷.    
۳۹. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۵، ص ۵۹، ح ۱۶.    
۴۰. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۴.    
۴۱. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۷.    
۴۲. ابن عاشور، طاهر بن محمد، تفسیر التحریر و التنویر، ج ۲۱، ص ۱۶۶.    
۴۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۳.    
۴۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۴.    
۴۵. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۴.    
۴۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۰.    
۴۷. توبه/سوره۹، آیه۷۱.    
۴۸. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۷.    
۴۹. توبه/سوره۹، آیه۷۱.    
۵۰. توبه/سوره۹، آیه۷۲.    
۵۱. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۳.    
۵۲. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۴.    
۵۳. هود/سوره۱۱، آیه۶۲.    
۵۴. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۳.    
۵۵. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۷.    
۵۶. هود/سوره۱۱، آیه۸۷.    
۵۷. هود/سوره۱۱، آیه۸۸.    
۵۸. مائده/سوره۵، آیه۷۸.    
۵۹. مائده/سوره۵، آیه۷۹.    
۶۰. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۳.    
۶۱. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۴.    
۶۲. ابن عاشور، طاهر بن محمد، تفسیر التحریر و التنویر، ج ۶، جزء ۹، ص ۱۴۷.    
۶۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۴.    
۶۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۰.    
۶۵. توبه/سوره۹، آیه۷۱.    
۶۶. حجّ/سوره۲۲، آیه۴۱.    
۶۷. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۳.    
۶۸. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۴.    
۶۹. مائده/سوره۵، آیه۷۸.    
۷۰. مائده/سوره۵، آیه۷۹.    
۷۱. مائده/سوره۵، آیه۶۳.    
۷۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۴.    
۷۳. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۵.    
۷۴. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۲۹۶.    
۷۵. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۴.    
۷۶. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۵.    
۷۷. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۴.    
۷۸. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۵.    
۷۹. مائده/سوره۵، آیه۶۳.    
۸۰. مائده/سوره۵، آیه۷۹.    
۸۱. مائده/سوره۵، آیه۷۸.    
۸۲. مائده/سوره۵، آیه۷۹.    
۸۳. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۴.    
۸۴. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۵.    
۸۵. هود/سوره۱۱، آیه۱۱۶.    
۸۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۴.    
۸۷. حج/سوره۲۲، آیه۴۰.    
۸۸. حج/سوره۲۲، آیه۴۱.    
۸۹. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۴.    
۹۰. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۷.    
۹۱. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۴.    
۹۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۴.    
۹۳. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۵.    
۹۴. مائده/سوره۵، آیه۶۳.    
۹۵. هود/سوره۱۱، آیه۱۱۶.    
۹۶. قصص/سوره۲۸، آیه۷۷.    


۱۶ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۵۸۴، برگرفته از مقاله «نهی از منکر».    






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.