کنایات قرآنکنایات قرآن به استعمال لفظ ، و اراده لازم معنای آن در قرآن اطلاق می‌شود. ۱ - تعریف«کنایه» یکی از اسلوب‌های بیانی قرآن و عبارت است از به کار بردن لفظی در غیر معنای حقیقی آن؛ چنان چه قرینه ، مانع از اراده معنای اصلی نشود؛ و عبارت به دیگر، بیان ملزوم و اراده لازم لفظ را «کنایه» گویند. ۲ - دیدگاه علما درباره کنایهعلمای بیان در حقیقت یا مجاز بودن کنایه اختلاف دارند. کسانی که کنایه را مجاز دانسته و منکر مجاز در قرآنند، وجود کنایه در قرآن را نیز منکر شده‌اند. دلیل آنها در انکار وجود مجاز در قرآن این است که مجاز، مرادف با دروغ است، و قرآن منزه از کذب است. اما قائلان به وجود مجاز در قرآن، وجود کنایه در قرآن را نیز می‌پذیرند. از سوی دیگر، کسانی که معتقدند کنایه ، استعمال لفظ در موضوع له خود است و اراده لازم معنا، آن را از حقیقت بودن خارج نمی‌کند، از طرفداران کنایات قرآن هستند. ۳ - وقوع کنایه در قرآنپس دو دسته وقوع کنایه در قرآن را پذیرفته‌اند: ۱. قائلان به وقوع مجاز در قرآن؛ ۲. قائلان به حقیقت بودن کنایه. ۴ - اقسام کنایه به اعتبار وضوح و خفاکنایه به اعتبار وضوح و خفا بر سه قسم است: رمز ؛ ایما ؛ تلویح . و به اعتبار مکنی عنه (معنای باطنی که مراد گوینده است) نیز سه گونه است: کنایه از صفت ؛ کنایه از موصوف؛ کنایه از نسبت. [۱]
ابو زهره، محمد، معجزه بزرگ، پژوهشی در علوم قرآن، ص۳۴۴.
[۴]
کمالی دزفولی، علی، قرآن ثقل اکبر، ص۲۸۹.
شرح هر کدام جداگانه آمده است.۵ - عناوین مرتبطاسباب کنایه. ۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «کنایات قرآن». |