آذرآذَر، نام نهمین ماه از سال و سومین ماه از فصل پاییز در سال شمسی در تقویم کنونی ایرانی ، و نیز نام نهمین روز از هر ماه شمسی در تقویم ایرانیان قدیم است. ۱ - ایران باستانآذر، ایزد نگهبان آتش نزد ایرانیان باستان بود و روز نهم هر ماه شمسی و ماه نهم هر سال شمسی بنام اوست. ۲ - معناآذر (آدُر، در تلفظ فارسی میانه) به معنی « آتش » است که به عقیده زردشتیان یکی از ایزدان بوده است. ۳ - برابری با اعتدال بهاریدر اواخر دوران ساسانی به سبب رعایت نکردن کبیسه‌ها در زمانی میان ۵۰۷ تا ۵۱۱م، آذرماه با اعتدال بهاری برابر شده بود. [۱]
ابوریحان بیرونی، التفهیم، ص۱۸۱، به کوشش جلال همایی، تهران، بابک، ۱۳۶۲ش.
[۲]
ابوریحان بیرونی، الآثار الباقیه، ذیل آذرماه، به کوشش ادوارد زاخائو، لایپزیگ، ۱۹۲۳م و نسخه خطی ترکیه، شماره ۴۶۶۷.
[۳]
علی بن حسین مسعودی، مروج‌الذهب، ج۱، ص۲۶۰، به کوشش باربیه دومنار و پاوه دو کورتل، پاریس، ۱۸۷۷م، ۳/۴۱۴.
[۴]
حسن تقی‌زاده، گاهشماری در ایران قدیم، ص۲۲، حاشیه ۴۸، تهران، ۱۳۰۶ش.
۴ - تقویمدر زمان ملکشاه سلجوقی در ۴۶۷ق/۱۰۷۴م که تقویم جلالی وضع شد، آذر نیز ماه نهم تعیین گردید. ۵ - سنّت ایرانیاننهمین روز ماه آذر یعنی «آذر روز» از آذرماه که ایزد «آذر» را نگهبان آن می‌دانستند، در سنّت ایرانیان قدیم یکی از اعیاد به شمار می‌رفت و آن را به روایتی «آذر جشن » می‌نامیدند. ۶ - فهرست منابع(۱) ابوریحان بیرونی، الآثار الباقیه، به کوشش ادوارد زاخائو، لایپزیگ، ۱۹۲۳م و نسخه خطی ترکیه، شماره ۴۶۶۷، ذیل آذرماه. (۲) ابوریحان بیرونی، التفهیم، به کوشش جلال همایی، تهران، بابک، ۱۳۶۲ش. (۳) ابوریحان بیرونی، قانون مسعودی، حیدرآباد دکن، ۱۹۵۴م. (۴) علی بن حسین مسعودی، مروج‌الذهب، به کوشش باربیه دومنار و پاوه دو کورتل، پاریس، ۱۸۷۷م، ۳/۴۱۴. (۵) حسن تقی‌زاده، گاهشماری در ایران قدیم، تهران، ۱۳۰۶ش، ص ۱۹۳، ۲۵۷ق، ۱/۲۶۰. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «آذر»، ج۱، ص۱۴۳. فرهنگ علم کلام، احمد خاتمی، ص۴۳. رده‌های این صفحه : لغات | ماه‌های خورشیدی
|