زمان تقریبی مطالعه: 7 دقیقه
 

اجابت




اجابت به معنای پذیرفتن دعوت و خواهش کسى است. احکام اجابت، در باب‌ هاى طهارت، زکات،جهاد، امر به معروف، تجارت، نکاح و اطعمه و اشربه آمده است.


۱ - طرف دعوا


چنانچه یکى از دو طرف دعوا از دیگرى براى داورى نزد حاکم شرع جامع الشرایط دعوت کند، اجابت او واجب است.
[۱] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۴۰۳.    

امام خمینی در تحریرالوسیله می‌نویسد: «اگر مدّعی، خصمش را برای محاکمه نزد فقیه دعوت‌ کند بر او واجب است قبول‌ کند، چنان که اگر خصم به مرافعه نزد فقیه راضی شود برای مدّعی جایز نیست به غیر او مراجعه نماید.»
[۲] موسوعة الامام الخمینی، ص۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۵۱۴، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، ختام فیه مسائل، مسالة۱۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۲ - اجابت قاضی


در صورتى که کسى نزد قاضی براى احقاق حق خویش علیه دیگرى استغاثه نماید، اجابت او بر قاضى واجب است.
[۳] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۰، ص۱۳۴.    

همچنین «اگر برای فردی از رعیت دعوایی بر علیه قاضی باشد پس مرافعه را به پیش قاضی دیگر ببرد دعوایش مسموع است و باید قاضی را احضار نماید؛ و اجابت‌ آن بر قاضی واجب است. و حاکم باید در این قضیه، با قاضی و مدعی او در آدابی که می‌آید به طور مساوی عمل نماید.»
[۴] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیله، ج۲، ص۴۳۶، کتاب القضاء، القول فی صفات القاضی و ما یناسب ذلک، مسالة۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
و «اگر مردی متهم به قتل باشد و ولیّ از حاکم بخواهد که او را زندانی نماید تا بیّنه را حاضر کند ظاهر آن است که اجابت‌ او جایز است مگر اینکه این مرد از کسانی باشد که اطمینان است که فرار نمی‌کند. و اگر مدعی، اقامه بیّنه را تا شش روز تاخیر بیندازد، متهم آزاد گذاشته می‌شود.»
[۵] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیله، ج۲، ص۵۶۹، کتاب القضاء، الثالث القسامة، المقصد الثالث فی احکامها، مسالة۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۳ - در زکات


اگر گردآورنده ی زکات، مقدار ثمره را تخمین بزند و از مالک پیش از رسیدن زمان اخراج زکات، زکات آن را بخواهد، اجابت او واجب نیست.
[۶] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۵، ص۲۲۱.    


۴ - در خواستگاری


اگر مؤمنى که توان پرداخت نفقه را دارد، از دخترى خواستگاری نماید، در این که بر ولىّ دختر، اجابت او لازم است یا نه، اختلاف است.
[۷] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۰، ص۱۰۹.    

امام خمینی در تحریرالوسیله می‌نویسد: «مستحب است خواستگاری که خلق و دین و امانت وی مورد رضایت است و عفیف و صاحب گشایش در زندگی است، جواب رد به او داده نشود و به شرافت حسب و بلندی نسب نگاه نشود؛ حضرت علی (علیه‌السلام‌) از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل می‌کند که فرمود: وقتی کسی پیش شما آمد که خلق و دینش مورد رضایت شما بود به ازدواج او در بیاورید. حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: گفتم: ‌ای پیامبر خدا حتی اگر آن شخص نسبش پست باشد؟ پیامبر فرمود: هرگاه کسی که دین و اخلاق او را می‌پسندید نزد شما آمد به ازدواج او درآورید، که اگر چنین نکردید فتنه در زمین و فساد بزرگی می‌شود»
[۸] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیله، ج۲، ص۲۵۸، کتاب النکاح، مسالة۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۵ - دعوت مؤمن


اجابت دعوت مؤمن
[۹] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۶، ص۴۷۲.    
و نیز اجابت دعوت به تشییع جنازه،
[۱۰] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴، ص۲۷۹.    
ولیمه ی عروسى،
[۱۱] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۹، ص۴۸.    
و فسخ عقد از طرف فروشنده یا خریدار، مستحب است.
[۱۲] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۵، ص۳۳۹.    

همچنین «برای هیچ‌کس جایز نیست که روی دیوار همسایه چیزی بسازد یا تیرهای سقفش را روی آن بگذارد؛ مگر با اذن و رضایت او. و اگر از همسایه درخواست آن را بنماید، اجابت‌ او بروی واجب نیست؛ اگرچه مستحب مؤکد است.»
[۱۳] موسوعة الامام الخمینی، ص۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۶۰۴، کتاب الصلح، مسالة۲۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
و کسی «اگر برای خدمت در راه حج اجیر شود، در برابر مزدی که با آن مستطیع می‌شود حج بر او واجب می‌شود. ولی اگر از او خواسته‌ شود که برای خدمت‌کردن در برابر چیزی که مستطیع می‌شود اجیر شود، قبول‌ آن واجب نیست.»
[۱۴] موسوعة الامام الخمینی، ص۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۹۹، کتاب الحج، القول فی شرائط وجوب حجة الاسلام، مسالة۳۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
در ثبوت حق شفعه «در چیزهای غیرمنقول اگر قابل قسمت نباشند، مانند نهرهای باریک و راه‌های تنگ و چاه‌های کوچک و غالب آسیاب‌ها و حمام‌ها و همچنین درخت و نخل و میوه‌هایی که بر درخت خرما و سایر درخت‌ها است، اشکال است، پس احتیاط (واجب) برای شریک این است که اخذ به شفعه نکند مگر اینکه مشتری راضی باشد و برای مشتری آن است که اگر شریک اخذ به شفعه کرد، او را اجابت‌ نماید.»
[۱۵] موسوعة الامام الخمینی، ص۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۵۹۰، کتاب الشفعة، مسالة۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۶ - در جهاد


اگر امام یا نایب خاص او از گروهى براى جهاد درخواست یارى نماید اجابت وى بر آن گروه، واجب کفایی است،
[۱۶] طباطبایی، علی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، ج۷، ص۴۴۲-۴۴۷.    
مگر آن که امام علیه السّلام فرد یا افراد خاصى را به جهاد فرا خواند، که اجابت کردن آنان در این صورت واجب عینی مى‌شود.
[۱۷] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۲۴-۳۲۶.    


۷ - اجرای حد


اجابت دستور حاکم ستمگر بر اقامه ی حدّ، در صورت ناچارى و ناحق نبودن قتل، جایز است.
[۱۸] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۹۱.    


۸ - امان کافر


اجابت درخواست امان کافر، جایز است.
[۱۹] مکی عاملی، محمد بن جمال الدین، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۲، ص۳۹۶.    


۹ - پانویس

 
۱. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۴۰۳.    
۲. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ص۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۵۱۴، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، ختام فیه مسائل، مسالة۱۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۳. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۰، ص۱۳۴.    
۴. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیله، ج۲، ص۴۳۶، کتاب القضاء، القول فی صفات القاضی و ما یناسب ذلک، مسالة۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۵. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیله، ج۲، ص۵۶۹، کتاب القضاء، الثالث القسامة، المقصد الثالث فی احکامها، مسالة۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۶. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۵، ص۲۲۱.    
۷. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۰، ص۱۰۹.    
۸. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیله، ج۲، ص۲۵۸، کتاب النکاح، مسالة۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۹. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۶، ص۴۷۲.    
۱۰. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴، ص۲۷۹.    
۱۱. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۹، ص۴۸.    
۱۲. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۵، ص۳۳۹.    
۱۳. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ص۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۶۰۴، کتاب الصلح، مسالة۲۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۴. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ص۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۹۹، کتاب الحج، القول فی شرائط وجوب حجة الاسلام، مسالة۳۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۵. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ص۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۵۹۰، کتاب الشفعة، مسالة۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۶. ↑ طباطبایی، علی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، ج۷، ص۴۴۲-۴۴۷.    
۱۷. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۲۴-۳۲۶.    
۱۸. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۹۱.    
۱۹. ↑ مکی عاملی، محمد بن جمال الدین، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۲، ص۳۹۶.    


۱۰ - منبع


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام،، ج‌۱، ص ۲۵۱-۲۵۲.    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات فقهی | دیدگاه های فقهی امام خمینی | زکات | فقه | نکاح | واژه شناسی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.