اپکاپک (APEC) یا سازمان همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه از اصطلاحات تجارت بین‌الملل است که به سازمان اقتصادی که متشکل از ۲۱ کشور منطقه آسیا و اقیانوس آرام است گفته می‌شود. و یکی از عمده سازمان‌های منطقه‌ای است، که تجارت آزاد را به‌شدت ترویج کرد و دارای سریع‌ترین رشد اقتصادی در بین تمام پیمان‌های منطقه‌ای جهان است. دبیرخانه و مقرّ این سازمان در شهر سنگاپور پایتخت این کشور قرار دارد و سران اپک در اجلاس سالیانه این سازمان، مطابق رسوم ملی کشور میزبان لباس می‌پوشند. ۱ - شکلگیریاپک (سازمان همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه) به سازمانی اقتصادی که متشکل از ۲۱ کشور منطقه آسیا و اقیانوس آرام است، گفته می‌شود. تکوین اپک به شرایط خاص اواخر دهه ۱۹۸۰ بر می‌گردد. اتحادیه اروپا سعی داشت به "اتحادیه گمرکی"و تشکیل "بازار واحد اروپایی"قدرت بدهد، کانادا و ایالات متحده امریکا در مورد گسترش منطقه آزاد تجاری به‌شکل نفتا با یکدیگر مذاکره می‌کردند و همزمان مذاکرات "دور اروگوئه"فعّال شد. در این ایام، اقتصادهای آسیایی احساس می‌کردند که از وجود پیمان تجاری منطقه‌ای در دوره‌ای که نظام تجاری چندجانبه به‌عنوان یک تهدید جدی شکست خورده است، محروم مانده‌اند. همچنین استرالیا نگران آن بود که از بدنه منطقه‌ای آسیا که مالزی آن‌را پیشنهاد داده بود، دور مانده است. [۱]
رحیمی بروجردی، علیرضا، همگرایی اقتصادی: ترتیبات تجاری منطقه‌ای و بازارهای مشترک، تهران، سمت، ۱۳۸۵، چاپ اول، ص۲۶۸.
در ژانویه ۱۹۸۹ بای هاوک نخست وزیر وقت استرالیا خواستار همکاری اقتصادی مؤثرتر منطقه آسیا-اقیانوسیه (اقیانوس آرام) شد. به‌دنبال آن، در کانبرا پایتخت استرالیا وزرای خارجه کشورهای استرالیا، کانادا، ایالات متحده آمریکا، ژاپن، کره جنوبی، فیلیپین، اندونزی، مالزی، تایلند، سنگاپور، برونئی دارالسلام و زلاندنو جمع شده و سازمان همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه (Asia–Pacific Economic Cooperation) را که به اپک معروف است، تاسیس کردند. دبیرخانه و مقرّ این سازمان در شهر سنگاپور پایتخت این کشور قرار دارد و سران اپک در اجلاس سالیانه این سازمان، مطابق رسوم ملی کشور میزبان لباس می‌پوشند. [۲]
موسی‌زاده، رضا، سازمان‌های بین‌المللی، تهران، میزان، ۱۳۸۸، چاپ دهم، ص۳۳۶.
اپک (APEC) یکی از عمده سازمان‌های منطقه‌ای است؛ که تجارت آزاد را به‌شدت ترویج کرد و دارای سریع‌ترین رشد اقتصادی در بین تمام پیمان‌های منطقه‌ای جهان است؛ به‌عبارتی، قدرتمندترین از لحاظ اقتصادی و وسیع‌ترین از لحاظ جغرافیایی است. جمعیّت ساکن در کشورهای عضو اپک بیش از ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر است. [۳]
ابراهیمی‌نژاد، مهدی، سازمان‌های مالی و پولی بین‌المللی، تهران، سمت، ۱۳۸۷، چاپ ششم، ص۳۰۷-۳۰۸.
۲ - اعضانخستین اجلاس اپک با دوازده عضو، در سال ۱۹۹۳در جزیره بلیک سیاتل برگزار شد. استرالیا، کانادا، ژاپن، نیوزیلند و ایالات متحده آمریکا و کره جنوبی شش عضو از کشورهای صنعتی بودند و شش عضو دیگر را اعضای آ. سه. آن (اندونزی، مالزی، فیلیبپین، سنگاپور، تایلند و برونئی درالسلام)، تشکیل می‌دادند. در سال ۱۹۹۶ نه عضو دیگر (چین، هنگ کنگ، تایوان، مکزیک، گینه نو، شیلی، پرو، روسیه و ویتنام) به این اتحادیه پیوستند؛ تا اعضای این اتحادیه به ۲۱ کشور برسد. [۴]
ابراهیمی‌نژاد، مهدی، سازمان‌های مالی و پولی بین‌المللی، تهران، سمت، ۱۳۸۷، چاپ ششم، ص۲۶۹.
۳ - معیارهای عضویتسه معیار تایید پذیرش عضویت در اپک وجود دارد: [۵]
ابراهیمی‌نژاد، مهدی، سازمان‌های مالی و پولی بین‌المللی، تهران، سمت، ۱۳۸۷، چاپ ششم، ص۲۶۹.
۱: کشور متقاضی باید در کنار اقیانوس آرام باشد؛ ۲: ارتباطات نزدیکی با اعضای پذیرفته‌شده اتحادیه داشته باشد؛ ۳: هدف آزادسازی تجاری تا سال ۲۰۲۰ را بپذیرد. ۴ - اهداف۱. حفظ رشد و توسعه کالاهای تولیدی ملت‌های منطقه و درنتیجه رشد و توسعه اقتصاد جهانی؛ ۲. ارتقای درآمد اقتصادی منطقه و جهان؛ که از ارتباط متقابل اقتصادی از جمله جریان آزاد کالا، خدمات، سرمایه و فناوری حاصل می‌شود؛ ۳. توسعه و تقویت سیستم تجارت آزاد چندجانبه به‌نفع اقتصاد منطقه و اقتصاد کشورهای دیگر؛ ۴. کاهش موانع تجاری برای کالاها و خدمات و سرمایه‌گذاری بین اعضا؛ هماهنگ با اصول گات و بدون آسیب رساندن با دیگر کشورها. کلیه فعالیت‌های اپک بر محور این اهداف می‌چرخد. [۶]
ابراهیمی‌نژاد، مهدی، سازمان‌های مالی و پولی بین‌المللی، تهران، سمت، ۱۳۸۷، چاپ ششم، ص۳۰۷.
۵ - تشکیلاتاپک از یک دبیرخانه و سه نشست (اجلاس) تشکیل می‌شود: [۷]
ابراهیمی‌نژاد، مهدی، سازمان‌های مالی و پولی بین‌المللی، تهران، سمت، ۱۳۸۷، چاپ ششم، ص۳۰۹-۳۱۲.
۱: دبیرخانه؛ در فوریه ۱۹۹۳ دبیرخانه اپک به‌طور رسمی شروع به‌کار کرد و میزبانی، مقر و ساختمان آن‌را هم سنگاپور پذیرفت. ارائه خدمات فنّی، عملیاتی و مشورتی به اعضا و مجامع اپک در زمینه آسان و هماهنگ کردن مدیریت و اداره آن، وظیفه اصلی دبیرخانه است. دبیرکل اپک از میان مدیران اقتصادی کشورهای عضو برای یک سال انتخاب می‌شود. ۲: نشست سران؛ عالی‌ترین سطح در نمودار سازمانی اپک نشست سران کشورهای عضو است؛ که همه‌ساله در یکی از کشورهای عضو برگزار می‌شود. ۳: نشست وزیران؛ وزرای اپک در حقیقت بین مصوّبات، تصمیمات سران و فعالیت‌های مقامات عالی‌رتبه رسمی، نقش رابط و انتقال‌دهنده اطلاعات، اسناد و یا پیشنهادهای بین این‌دو را برعهده دارند. ۴: نشست مقامات ارشد (SOM)؛ این نشست به‌طور منظم پیش از نشست وزیران برگزار می‌شود و این مقامات، پیشنهادهایی را براساس دستورالعمل‌ها و مذاکرات انجام‌شده در کمیته‌ها و گروه‌ها برای نشست وزیران آماده می‌کنند. این سازمان دارای سه ناظر رسمی است که عبارتند از: ۱) دبیرخانه آ سه آن؛ ۲) شورای همکاری اقتصادی اقیانوسیه (PECC)؛ ۳) دبیرخانه مجمع‌الجزایر اقیانوسیه (PIF). ۶ - کمیته‌ها و گروه‌های کاریسازمان همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه پنج کمیته و گروه کاری تخصصی دارد؛ که عبارتند از: [۸]
بررسی‌های بازرگانی، سازمان همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوس آرام (اپک)، دوماهنامه علمی-ترویجی بررسی‌های بازرگانی، ۱۳۷۸، شماره ۱۴۴، ص۶۲-۶۳.
۱: گروه کارشناسان همکاری فنون کشاورزی (ATC)؛ تاسیس این گروه کاری، در نشست رسمی اپک در اکتبر ۱۹۹۶مورد توافق اعضا قرار گرفت. هدف از ایجاد آن، توسعه همکاری در زمینه‌های حفاظت و بهره‌گیری مناسب از منابع ژنتیک نباتات و جانوران، مطالعه و بررسی کاربرد بیوتکنولوژیکی کشاورزی، بازاریابی، فرآوری، توزیع محصولات کشاورزی و آموزش و انتقال فن‌آوری کشاورزی است. ۲: کمیته بودجه و تشریفات اداری (BAC)؛ این کمیته، به‌منظور ارائه مشاوره به مقام‌های ارشد اپک در زمینه امور بودجه، مسائل اداری و مدیریتی در سال ۱۹۹۳ تاسیس شد؛ که بودجه عملیاتی اپک برای کمیته‌ها و گروه‌های کاری را بررسی و ارزیابی می‌کند و به بررسی و ارزیابی اقتصادی طرح‌های گروه‌ها می‌پردازد. ۳: کمیته بازرگانی و سرمایه گذاری (CTI)؛ بر مبنای بیانیه اجلاس وزیران اپک در سیاتل آمریکا در سال ۱۹۹۳، کمیته بازرگانی و سرمایه‌گذاری اپک موجودیت پیدا کرد. هدف از ایجاد این کمیته، تدارک تسهیلات لازم برای توسعه مناسبات تجاری و آزادسازی فضای سرمایه‌گذاری در بین کشورهای عضو بوده است. ۴: کمیته اقتصادی (EC)؛ بر مبنای تصمیمات اتخاذ شده در نشست نوامبر ۱۹۹۴ و به منظور بررسی روندهای اقتصادی در کشورهای منطقه آسیا-اقیانوسیه، کمیته اقتصادی اپک تاسیس شد. این کمیته اهدافی مانند ارزیابی ظرفیت‌های اقتصادی و بررسی روندهای اقتصادی کشورهای عضو را دنبال می‌کند. ۵: گروه سیاست‌گذاری برای شرکت‌های کوچک و متوسط؛ این گروه کاری در نشست لوس‌بانوس (فیلیپین) در سپتامبر ۱۹۹۶برای بازبینی فعالیت‌های شرکت‌های کوچک و متوسط کشورهای عضو اپک، به توافق اعضا رسید و مقرر شد که مرکز اپک برای مبادله فنّی و آموزش برای شرکت‌های کوچک و متوسط تاسیس گردد. ۶: سایر گروه‌های کاری؛ شیلات، انرژی، توسعه منابع انسانی، فناوری و علوم صنعتی، حفظ و نگهداری از منابع طبیعی دریایی، ارتباطات و اطلاعات از راه دور، توسعه تجارت، حمل و نقل و همکاری فنّی-کشاورزی سایر گروه‌های کاری اپک را تشکیل می‌دهند. ۷ - پانویس
۸ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «اپک»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۳/۰۴. رده‌های این صفحه : اقتصاد انرژی | بازرگانی بین‌المللی | تجارت بین‌الملل | سازمان‌های بین‌المللی اقتصادی | سیاست خارجی ایران | نظام اقتصادی | نظام سرمایه‌داری | واژگان اقتصادی
|