مخابرهمخابره در چند معنی به کار به رفته است. ۱ - بررسی معنای مخابرهلفظ مخابره مشتق است از خبار (به فتح خاء) یعنی زمین اسست و نرم. و یا از خبر (به فتح خاء) به معنی کشت و زرع. چنان‌که خبیر به معنی أکار و کشاورز می‌باشد. و احتمال دیگر آن است که از خیبر مشتق باشد بدان جهت که نبی اکرم(ص) اراضی خیبر را در مقابل نصف محصول آن به مردم خیبر واگذاشت پس مخابره به معنی معامله اهل خیبر است. [۳]
المغنی (ابن قدامه)، ج۵، ص۳۸۲.
[۴]
تذکرة الفقهاء، ج۲، کتاب مزارعه.
۲ - معنای اصطلاحی مخابرهفقهاء در معنی مخابره به مانند مبدء آن اختلاف کرده‌اند: برخی معتقدند که مخابره مرادف مزارعه و از لحاظ معنی با آن متحد می‌باشد. در تذکرة الفقهاء این قول را مشهور معرفی می‌کند و جوهری در صحاح می‌نویسد: «والخبیر الاکار (کشاورز) و منه المخابرة و هی المزارعة ببعض ما یخرج من الارض». [۵]
تذکرة الفقهاء، ج۲، کتاب مزارعه.
[۶]
المغنی، ج۵، ص۳۸۲.
[۷]
الصحاح، ج۲، ص۶۴۰.
۳ - فرق مخابره و مزارعهو برخی بین آنها فرق گذاشته و گفته‌اند: هرگاه شخص زمین خود را به دیگری دهد تا وی در آن زراعت نماید و محصول بین آنها مشترک باشد، اگر بذر از عامل باشد مخابره نامیده می‌شود و اگر بذر از مالک باشد مزارعه نام دارد. [۸]
مغنی المحتاج، ج۲، ص۳۲۴.
تذکرة الفقهاء، ج۲، کتاب مزارعه. و در شرح زرقانی و بدایة المجتهد آورد: «المخابرة کراء الارض بما یخرج منها». [۹]
شرح زرقانی (برموطا)، ج۳، ص۳۶۴.
[۱۰]
بدایة المجتهد، ج۲، ص۲۴۲.
۴ - پانویس
۵ - منبعجابری عرب‌لو، محسن، فرهنگ اصطلاحات فقه فارسی، ص۱۵۶. |