پورتونووپورْتونوو (Porto-Novo)، پایتخت کشور افریقایی بنین. [۱]
مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، بنین، ج۱۲، ص۷۰۱.
۱ - معرفی اجمالیدر سده ۱۱ق/۱۷م پرتغالی‌ها در نزدیکی شهری به نام پورتو، در جنوب شرقی بنین امروزی که محل استقرار آنان بود، پایگاهی تجارتی احداث کردند که برای تمایز آن از شهر پورتو، آن را پورتونوو خوانده‌اند. [۲]
Cornevin R، Histoire de L’Afrique، ج۲، ص۲۹۳، Paris، ۱۹۷۶.
[۳]
Wikipedia، http://enwikipediaorg/.
۱.۱ - جعمیت و موقعیتپورتونوو با ۱۷۶‘۲۳۴ تن جمعیت (۱۳۸۳ش/۲۰۰۵م) دومین شهر بزرگ بنین به شمار می‌آید. این شهر در جنوب شرقی بنین، در کنار مردابی به همین نام که از خلیج گینه منشعب می‌گردد، در فاصله ۱۳ کیلومتری از اقیانوس اطلس جای دارد. [۴]
Wikipedia، http://enwikipediaorg/.
[۵]
The World Gazetteer، wwwworld-gazetteercom.
[۶]
Welcome to Porto،Novo، Porto-Novo Org، wwwPorto-novoorg/English/index ۲ html.
اوامه (Ouémé) بزرگ‌ترین رودخانه بنین با ۴۰۶کم درازا (که حدود نیمی از آن قابل کشتی‌رانی است) در نزدیکی این شهر به مرداب می‌ریزد. [۷]
Britannica، ۱۹۸۹، ج۲، ص۱۰۲.
این شهر به وسیله جاده و راه‌آهن به کوتونو، و با راه‌زمینی به لاگوس، پایتخت نیجریه متصل است. [۸]
Britannica، ۱۹۸۹، ج۸، ص۱۴۱.
۱.۲ - تجارت و کشاورزیپورتونوو مرکز بازرگانی منطقه‌ای کشاورزی است که عمده‌ترین محصول آن روغن، پنبه و کاپک (Kapok) (الیاف درخت ابریشم) است. کشت نخل نیز که محصول آن از مهم‌ترین منابع درآمد این شهر و کشور بنین به‌شمار می‌آید، و در نیمه سده ۱۹م که برده‌داری ممنوع گردید، ازطریق به‌کارگرفتن نیروی کار بردگان آزادشده توسط فرمانروایان پورتونوو گسترش‌یافت. [۹]
Grove A T، Africa South of the Sahara، ج۱، ص۱۲۶، London، ۱۹۷۱.
[۱۰]
Wikipedia، http://enwikipediaorg/.
بیشتر اهالی پورتونوو را مردمانی از تیره ناگو (Nago)، یکی از شاخه‌های نژاد یورویا (Yorouba) تشکیل‌می‌دهند. [۱۱]
Cornevin R، Histoire de L’Afrique، ج۲، ص۲۹۲، Paris، ۱۹۷۶.
۲ - پیشینهدرباره پیشینه شهر پورتونوو گفته شده است، بر اثر نزاعی که میان ۳ برادر مدعی سلطنت بر این سرزمین در ۱۰۳۴ق/۱۶۲۵م درگرفت، هریک از آن‌ها بر بخشی تسلط یافتند، و برادر کوچک‌تر سلطان‌نشینی کوچک بنیاد نهاد که اندک زمانی پس از آن، چنان که گفته شد، پرتغالی‌ها با احداث پایگاهی تجارتی در آنجا، آن را پورتونوو خواندند. در سده ۱۷م پورتونوو یکی از مراکز تجارت برده، و گسیل آن‌ها به آمریکا به‌شمار می‌رفت. [۱۲]
Benin، Encyclopedia، www Encyclopedia Com.
[۱۳]
Fage J D، A History of Africa، New York، ۱۹۷۸.
[۱۴]
The Columbia Encyclopedia، www Bartlebycom.
در سده ۱۲ق/۱۸م پورتونوو همچنان از مراکز فعال تجارت برده در غرب آفریقا بود و دولت داهومی برای بهره‌برداری بیشتر از منافع تجارت برده می‌کوشید تا این سلطان‌نشین کوچک را بر قلمرو خود بیفزاید؛ اما این امر با مقاومت فرمانروایان پورتونوو روبه‌رو شد، و آنان سرانجام توانستند استقلال خود را در برابر سلطه‌جویی‌های داهومی حفظ کنند. [۱۵]
Fage J D، A History of Africa، ج۱، ص۲۸۰، New York، ۱۹۷۸.
[۱۶]
Fage J D، A History of Africa، ج۱، ص۲۸۲، New York، ۱۹۷۸.
[۱۷]
Oliver R and A Atmore، Africa Since ۱۸۰۰، ج۱، ص۳۷، Cambridge، ۱۹۷۴.
[۱۸]
Cornevin R، Histoire de L’Afrique، ج۲، ص۲۹۳، Paris، ۱۹۷۶.
۳ - ورود اسلامورود اسلام به پورتونوو زودتر از دیگر نقاط آفریقای غربی تحقق یافت. این شهر محل تجمع مسلمانان آفریقایی و مسلمانان مهاجری بود که از آمریکای جنوبی به آنجا می‌آمدند. پیشینه حضور بازرگانان مسلمان در پورتونوو به روزگار سلطنت دُآیی‌کپو (۱۱۸۹-۱۱۹۷ق/۱۷۷۵-۱۷۸۳م) می‌رسد. اما با این حال اسلام در دوره سلطنت ساجی (۱۲۶۲-۱۲۸۱ق/۱۸۴۶-۱۸۶۴م)، به رسمیت شناخته شد و شخصی به نام آلفاسیدو، از نژاد یوروبا رسماً به عنوان امام از پادشاه پورتونوو زمینی برای احداث مسجد دریافت کرد. [۱۹]
کوک، ژ م، مسلمانان افریقا، ج۱، ص۳۰۰، ترجمه اسدالله علوی، مشهد، ۱۳۷۳ش.
در همین دوران، پورتونوو توجه دولت انگلستان را برانگیخت. توفا (سلطنت ۱۲۹۱-۱۳۲۶ق/۱۸۷۴-۱۹۰۸م) سلطان پورتونوو برای مبارزه در برابر انگلستان با فرانسوی‌ها روابط دوستانه برقرار کرد و سرانجام بر آن شد تحت‌الحمایگی آن کشور را بپذیرد و در ۱۸۹۲م از کوشش فرانسه برای تصرف داهومی پشتیبانی کند. فرانسه در ۱۳۱۲ق/۱۸۹۴م پورتونوو را به مستعمره داهومی منضم کرد. [۲۰]
Cornevin R، Histoire de L’Afrique، ج۲، ص۳۰۶، Paris، ۱۹۷۶.
دولت پورتونوو از پردوام‌ترین دولت‌های غرب آفریقا بود که سلطنت ۲۵ فرمانروای آن در ۱۳۵۵ش/۱۹۷۶م پایان گرفت. امروزه کاخ پادشاهان این سلطان‌نشین از مکان‌های دیدنی شهر به‌شمار می‌رود (پورتونوو Porto-Novo). بجز کاخ و بخش قدیمی و یک کلیسای پرتغالی، در پورتونوو، تأسیسات و ساختمان‌های جدید نیز به چشم می‌خورد. [۲۱]
Britannica، ۱۹۸۹، ج۹، ص۶۳۰.
۳.۱ - طریقت تجانیهتقریباً همه مسلمانان پورتونوو پیرو طریقت تجانیه‌اند. با آن‌که مسلمانان بنین متشکل از جوامع مختلفی هستند، اما همگی برتری امام جامیو (امام مسجد جامع) در پورتونوو را قبول دارند. امام جامیو از سوی مجمعی به این سمت منصوب می‌شود. [۲۲]
کوک، ژ م، مسلمانان افریقا، ج۱، ص۳۰۰-۳۰۱، ترجمه اسدالله علوی، مشهد، ۱۳۷۳ش.
۴ - فهرست منابع(۱) کوک، ژ م، مسلمانان افریقا، ترجمه اسدالله علوی، مشهد، ۱۳۷۳ش. (۲) Benin، Encyclopedia، www Encyclopedia Com. (۳) Britannica، ۱۹۸۹. (۴) The Columbia Encyclopedia، www Bartlebycom. (۵) Cornevin R، Histoire de L’Afrique، Paris، ۱۹۷۶. (۶) Fage J D، A History of Africa، New York، ۱۹۷۸. (۷) Grove A T، Africa South of the Sahara، London، ۱۹۷۱. (۸) Oliver R and A Atmore، Africa Since ۱۸۰۰، Cambridge، ۱۹۷۴. (۹) Porto-Novo، Bénin، wwwbeninweborg/Porto-novohtm. (۱۰) Welcome to Porto-Novo، Porto-Novo Org، wwwPorto-novoorg/English/index ۲ html. (۱۱) Wikipedia، http://enwikipediaorg/. (۱۲) The World Gazetteer، wwwworld-gazetteercom. (۱۳) مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «پورتونوو»، شماره۵۵۶۸. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|