چراغانیچراغانی، آراستن جاها، به‌ویژه گذرگاه‌ها، در شهرها و روستاها با چراغ‌های رنگارنگ عمدتاً به نشانه جشن و سرور می‌باشد. ۱ - ملازمت جشن و چراغانیملازمت جشن و شادمانی با رفتارِ جشنی چراغان کردن چنان نزدیک است که گاه چراغانی به معنای مطلق جشن و سرور نیز به‌کار رفته است. [۱]
دهخدا، ذیل واژه.
۲ - چراغانی مسلمانان۲.۱ - چراغان نیمه شعبانیکی از مهم‌ترین مناسبت‌های چراغانی در میان مسلمانان ، چراغان نیمه شعبان ، به مناسبت میلاد حضرت مهدی عجل‌اللّه‌تعالی‌فرجه‌الشریف، یا شب برات ، بوده است. چراغانی‌های این شب‌ها بسیار باشکوه بوده و یکی از قدیم‌ترین اشارات به چراغانی در ایران در سده چهارم در باره همین مناسبت است. [۲]
بیت ۱۰۲۸، به نقل از رودکی، ج۱، ص ۵۴۷، سعید نفیسی، محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی، تهران ۱۳۳۶ ش.
[۳]
برای چراغانی در نیمه شعبان در مکه رجوع کنید به، ابن جبیر، ج۱، ص۱۰۶، رحله ابن‌جبیر، بیروت ۱۹۸۶.
۲.۲ - شب‌های ماه رمضانچراغانی همچنین در بیش‌تر مراسم دینی، که در شب برگزار می‌شده، رایج بوده است، از جمله در شب‌های قدر [۴]
ابن جبیر، رحله ابن‌جبیر، ج۱، ص ۱۱۳، بیروت ۱۹۸۶.
و دیگر شب‌های ماه رمضان به‌ویژه شب عید فطر . [۵]
ابن جبیر، رحله ابن‌جبیر، ج۱، ص ۱۱۹، بیروت ۱۹۸۶.
[۶]
ابن اثیر، ج ۸، ص ۵۴۹ ـ۵۵۰.
[۷]
نینا جمیل، الطعام فی الثقافه العربیه، ج۱، ص ۱۰۷، لندن ۱۹۹۴.
[۸]
لحد خاطر، العادات و التقالید اللبنانیه، ج ۱، ص ۱۷۴، بیروت ۲۰۰۲.
۲.۳ - رؤیت هلال رجبرؤیت هلال رجب نیز چراغانی مفصّلی را در مسجدالحرام مکه در پی داشت. [۹]
ابن جبیر، رحله ابن‌جبیر، ج۱، ص ۹۶، بیروت ۱۹۸۶.
۳ - حکم چراغانیبرخی، بر اساس فتاوی شرعی ، چراغانی را به‌سبب آنکه سنّت صحابه نبوده و نوعی اسراف و تشبه به عمل کافران است، مجاز ندانسته‌اند. ۴ - منبع(۱) ابن اثیر. (۲) ابن جبیر، رحله ابن‌جبیر، بیروت ۱۹۸۶. (۵) نینا جمیل، الطعام فی الثقافه العربیه، لندن ۱۹۹۴. (۷) لحد خاطر، العادات و التقالید اللبنانیه، بیروت ۲۰۰۲. (۹) دهخدا. (۲۱) سعید نفیسی، محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی، تهران ۱۳۳۶ ش. ۵ - پانویس
۴ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «چراغانی»، شماره۵۴۱۴. |