ضرب (ریاضی)
ضَرب ( اغلب با علامت «×» یا «⋅» در فارسی و انگلیسی و «*» در رایانه)، یکی از چهار عمل (عملگر) اصلی در حساب، و جبر مقدماتی است. علاوه بر آن، واژهٔ ضرب برای نامگذاری و توصیف عملیات گوناگون دیگر در سایر زمینههای ریاضیات، مانند ضرب داخلی بردارها، ضرب ماتریسها، و بسیاری موارد دیگر هم کاربرد دارد.ضرب معنی جمع و تقسیم را نیز می دهد
عملیات
نتایج محاسبات | |||
---|---|---|---|
جمع (+) | |||
عدد + عدد = مجموع | |||
تفریق (−) | |||
عدد − عدد = تفاضل | |||
ضرب (×) | |||
مضروب × مضرب = حاصلضرب | |||
تقسیم، کسر، تناسب (÷) | |||
مقسوم ÷ مقسومٌ علیه = خارج قسمت | |||
صورت / مخرج = کسر | |||
عدد : عدد = نسبت | |||
پیمانه (باقیمانده) | |||
مقسوم «به پیمانهی» مقسومٌ علیه = باقیمانده | |||
توان | |||
پایه = توان | |||
جزر (√) | |||
√مجزور = ریشه | |||
لگاریتم (log) | |||
logپایه(متمم لگاریتم) = لگاریتم |
منظور از عمل، دستوری است که نحوه و مفهوم ترکیب دو عدد یا دو متغیر را بیان میکند. در مورد ضرب، این دستورالعمل به شیوهٔ زیر است:
به چند بار جمع کردن یک عدد با خودش ضرب میگویند. ابداع و بهخدمتگیری این عملگر توسط بشر، برای سهولت فرایند محاسبه، و نیز کوتاهی و صرفهجویی در کار نوشتن صورت پذیرفته است.
ضرب عبارت توان دار
اگر پایه ها مساوی بودند آنگاه توان ها را جمع می کنیم
اگر توان ها مساوی بودند آنگاه پایه ها را در هم ضرب می کنیم
ضرب عبارت رادیکالی
برای ضرب رادیکال ها با فرجه برابر باید اعداد زیر رادیکال در هم ضرب شوند.
جدول ضرب
× | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ | ۱۱ | ۱۲ |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
۱ | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ | ۱۱ | ۱۲ |
۲ | ۲ | ۴ | ۶ | ۸ | ۱۰ | ۱۲ | ۱۴ | ۱۶ | ۱۸ | ۲۰ | ۲۲ | ۲۴ |
۳ | ۳ | ۶ | ۹ | ۱۲ | ۱۵ | ۱۸ | ۲۱ | ۲۴ | ۲۷ | ۳۰ | ۳۳ | ۳۶ |
۴ | ۴ | ۸ | ۱۲ | ۱۶ | ۲۰ | ۲۴ | ۲۸ | ۳۲ | ۳۶ | ۴۰ | ۴۴ | ۴۸ |
۵ | ۵ | ۱۰ | ۱۵ | ۲۰ | ۲۵ | ۳۰ | ۳۵ | ۴۰ | ۴۵ | ۵۰ | ۵۵ | ۶۰ |
۶ | ۶ | ۱۲ | ۱۸ | ۲۴ | ۳۰ | ۳۶ | ۴۲ | ۴۸ | ۵۴ | ۶۰ | ۶۶ | ۷۲ |
۷ | ۷ | ۱۴ | ۲۱ | ۲۸ | ۳۵ | ۴۲ | ۴۹ | ۵۶ | ۶۳ | ۷۰ | ۷۷ | ۸۴ |
۸ | ۸ | ۱۶ | ۲۴ | ۳۲ | ۴۰ | ۴۸ | ۵۶ | ۶۴ | ۷۲ | ۸۰ | ۸۸ | ۹۶ |
۹ | ۹ | ۱۸ | ۲۷ | ۳۶ | ۴۵ | ۵۴ | ۶۳ | ۷۲ | ۸۱ | ۹۰ | ۹۹ | ۱۰۸ |
۱۰ | ۱۰ | ۲۰ | ۳۰ | ۴۰ | ۵۰ | ۶۰ | ۷۰ | ۸۰ | ۹۰ | ۱۰۰ | ۱۱۰ | ۱۲۰ |
۱۱ | ۱۱ | ۲۲ | ۳۳ | ۴۴ | ۵۵ | ۶۶ | ۷۷ | ۸۸ | ۹۹ | ۱۱۰ | ۱۲۱ | ۱۳۲ |
۱۲ | ۱۲ | ۲۴ | ۳۶ | ۴۸ | ۶۰ | ۷۲ | ۸۴ | ۹۶ | ۱۰۸ | ۱۲۰ | ۱۳۲ | ۱۴۴ |
جستارهای وابسته
پانوشتهها
- ↑ جبر دبیرستانی
منابع
«جبر» تالیف م.گلفاند و ا.شن ترجمه مهرداد مسافر، انتشارات فاطمی، تهران: ۱۳۸۳ خ.
عملیات دوتایی | ||||
---|---|---|---|---|
عددی | تابعی | مجموعهای | ساختاری | |
مقدماتی
+ جمع حسابی
div خارج قسمت اقلیدسی ترکیباتی
() ضریب دوجملهای | ∘ ترکیب ∗ کانولوشن |
جبر مجموعهها
∪ اجتماع ترتیب کلی
توریها
|
مجموعهها
× ضرب دکارتی گروهها
⊕ حاصلجمع مستقیم مدولها
⊗ ضرب تانسوری |
درختها
واریتههای متصل
# جمع متصل فضاهای نقطهدار
|
بُرداری | ||||
(.) ضرب اسکالر ∧ ضرب برداری | ||||
جبری | ||||
[,] کروشه لی {,} کروشه پواسون ∧ ضرب خارجی | ||||
هومولوژی | ||||
∪ cup-produit • حاصلضرب اشتراک | ترتیبی | |||
+ الحاق | ||||
منطق بولی | ||||
∧ عطف منطقی | ∨ فصل منطقی | ⊕ یای انحصاری | ⇒ استلزام منطقی | ⇔ اگر و فقط اگر |