ابلیس
ابلیس شخصیتی در قرآن است که در کتاب مذکور یازده مرتبه از او یاد شدهاست. عمده حضور او در قرآن مربوط به داستان آدم است که خدا به فرشتگان دستور میدهد در برابرش سجده کنند اما ابلیس نمیپذیرد؛ نتیجتاً از بهشت رانده میشود.
در کتاب تاریخ طبری در روایاتی از ابنعباس نقل شده: ابلیس از فرشتگان بود و نامش عزازیل بود و در زمین ساکن بود. فرشتگان ساکن در زمین جن نام داشتند. ابلیس به عبادت همی کوشید و در دانش از همه پیش بود و به همین سبب مغرور شد و در برابر فرمان خدا عصیان نمود.
واژه
ابلیس صورت تحریفشدهٔ واژهٔ یونانی διάβολος (دیابلوس) است.
ابلیس در قرآن و تفسیر
ابلیس یکی از فرشتگان مقرب بود که هزاران سال خدا را بندگی کرد. به گفته ابن عباس او زیباترین و قدرتمندترین فرشتگان بود. او به عنوان جلاد خدا و نگهبان بهشت کار می کرد.
قرآن اشاره می کند که قبل از حضرت آدم موجودات دیگری روی زمین زندگی می کردند. گفته می شود که ابلیس آنها را به خاطر وقاحتشان به بند کشیده است.
هنگامی که خداوند آدم را آفرید و فرشتگان را به رکوع فرمان داد، ابلیس نپذیرفت. او با این استدلال که فرشتگان برای تعظیم در برابر آدم ناشایست هستند، به عدالت خدا کافر شد. او را به خاطر تکبر از پیشگاه خدا برکنار کردند و به جهنم فرستادند. ابلیس درخواست میکند که به او اجازه داده شود انسانها را گمراه کند و با کمک ارتشی از شیاطین، وسوسهگر میشود. سپس ابلیس را در قعر جهنم به زنجیر می بندند و به لشکر خود دستور می دهد که بین مردم و سین فساد کند.
معلوم نیست ابلیس فرشته ای بود که تبدیل به دیو شد یا دیو. شیاطین ممکن است قبل از بیرون راندن، فرشتگان بوده اند، یا شیاطین یک بار در خدمت خدا بوده اند تا اینکه ابلیس از بهشت اخراج شد.
انتقادات وارد شده
یکی از انتقادات وارده توسط خداناباوران به مسئله سجده نکردن ابلیس بر اساس آیه ۳۴ سوره بقره است که میگوید:وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْليسَ أَبي وَ اسْتَکْبَرَ وَ کانَ مِنَ الْکافِرينَ انتقاد خداناباوران بر اساس وجود این است که خداوند در این آیه از ملائکه و فرشتگان خواسته تا بر آدم سجده کنند اما همانند آیه ای دیگر در قرآن که میگوید وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ ۗ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّيَّتَهُ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِي وَهُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ ۚ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلًا. همانند این آیه شیطان از جنیان است پس در سوره بقره که خدا به فرشتگان گفته بود که بر آدم سجده کنید شیطان بابت سجده نکردن بر آدم دلیل موجهی داشته و آن هم این بوده که شیطان اصلا فرشته نبوده که بخواهد بر آدم سجده کند.
جستارهای وابسته
- دفاعیه ابلیس
- فرشتگان مغضوب
- دیو
- عزازیل
منابع
- ↑ «Iblīs». دانشنامه بریتانیکا.
- ↑ تاریخ طبری- جلد ۱ - ص ۵۳
- ↑ درباره چند لغت یونانی دخیل در فارسی
- ↑ Wherry, E. M. (2013). . تفسیر جامع قرآن مشتمل بر ترجمه ثالث و مقدمه: جلد اول.: Volume I. Routledge. p. 121. ISBN 978-1-136-39197-2.
- ↑ «موقع التفير الكبير». Altafsir.com. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۲-۰۲.
- ↑ «موقع التفير الكبير». Altafsir.com. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۲-۰۲.
- ↑ قرآن ۲:۳۴
- ↑ «موقع التفير الكبير». Altafsir.com. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۲-۰۲.
- ↑ آیه ۳۴ سوره بقره - قرآن.
- ↑ آیه ۵۰ سوره کهف - قرآن.