جنواژه «جن» از دیدگاه قرآن نام یكی از موجودات است و وجود خارجی دارد. آیات و روایات دلالت دارند بر اینكه جن مانند انسان، مکلف و مختار است و به واقع از اهداف آفرینش او عبادت حق تعالی می باشد. ۱ - جن در قرآنجنّیان موجوداتى پوشیده از دید آدمیان‌اند. این نوع از آفریده‌هاى الهی به تصریح قرآن کریم از لهیب خالص آتش (زبانه و شعله غیر آمیخته به دود) آفریده شده‌اند. در میان جنّیان نیز همچون آدمیان جنس نر و ماده و نیز توالد و تناسل و حیات و مرگ وجود دارد؛ چنان که به تصریح قرآن کریمجنّیان همچون آدمیان مکلف به شریعت مى‌باشند. ۲ - احکام مرتبط با جناز احکام آن به مناسبت در باب صلات و تجارت سخن گفته‌اند. تسخیر جن از راه نامشروع، مانند ریاضت ها و خواندن عزائم (عوذات) مشتمل بر کفر حرام است. در حرمت آن از راه مشروع، همچون خواندن عزائمِ صحیح، اختلاف است به گفته برخى، گفتن اذان هنگام ترس از جن مستحب است. [۷]
مستند العروة (الصلاة)، ج۲، ص۲۷۶.
۳ - مفهوم جنكلمه «جن» در اصل به معنای چیزی است كه از حس انسان پوشیده باشد. ۴ - منظور از جناز آیات قرآن استفاده می‌شود كه «جن» یك نوع موجود عاقلی است كه از دید انسان مخفی است، و آفرینش آن در اصل از آتش یا شعله‌های صاف آتش است، و ابلیس نیز از همین گروه است. ۵ - ویژگی‌های جن از دیدگاه قرآن۱ ـ جن موجودی است كه از شعله‌های آتش آفریده شده، برخلاف انسان كه از خاک آفریده شده است. ۲ ـ دارای عقل، علم، درك و تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال است. [۹]
آیات مختلف سوره جن
۳ ـ دارای تکلیف و مسئولیت هستند. [۱۰]
آیات سوره جن و الرحمن
۴ ـ طایفه جن نیز مرد و زن دارند. ۵ ـ گروهی از آنها مؤمن صالح و گروهی كافرند. ۶ ـ دارای حشر و نشر و معادند. ۷ ـ آنها در آسمان‌ها بوده و خبرگیری و استراق سمع داشتند و بعداً ممنوع شدند. ۸ ـ در میان آنها افرادی یافت می‌شوند كه از قدرت زیادی برخوردارند، همان‌گونه كه در میان انسان‌ها نیز چنین است: مثلاً یكی از آنها به سلیمان گفت: «من تخت ملکه سبا را پیش از آن‌كه از جای برخیزی از سرزمین او به این‌جا می آورم»! ۹ـ آنها قدرت انجام بعضی كارهای مورد نیاز انسان را دارند: «گروهی از جن پیش روی سلیمان به اذن پروردگار كار می‌كردند، و برای او معبد ها، تمثال ها و ظروف بزرگِ غذا تهیه می‌كردند». ۱۰ ـ خلقت آنها در روی زمین قبل از خلقت انسان‌ها بوده است. روایتی از پیامبر (ص) نقل شده است كه فرمود: «خداوند جن را پنج صنف آفریده است: صنفی مانند باد در هوا (ناپیدا هستند) و صنفی به صورت مار ها، و صنفی به صورت عقرب ها، و صنفی حشرات زمینند و صنفی از آنها مانند انسانند كه بر آنها حساب و عقاب است. [۱۸]
سفینه البحار، ج ۱، ص ۱۸۶.
پس جن نیز مانند انسان موجودی است مادّی و همانند انسان دارای روح است. [۲۰]
معارف قرآن، استاد مصباح یزدی، قم، ص ۳۱۰.
پس به طور كلی دارای حیات هدفدار و معنادار می باشد كه دارای ویژگی هایی است كه حشر و نشر (معاد) را برای او لازم می گرداند. [۲۱]
تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج ۱۲، ص ۲۲۵.
۶ - علت خلقت جنفلسفه و راز آفرینش جن، که در قرآن آمده، همان است كه درباره انسان وارد شده است، یعنی عبادت و پرستش خداوند سبحان، چنانكه فرموده است: «و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون»؛ جن و انسان را نیافریدم مگر برای عبادت و پرستش نمودن. اولاً: جهان جن، جهان تکلیف و مسئولیت، باز خواست، خطاب و عتاب است و آنها قدرت دریافت رسالت و انذار و بشارت را دارند. ثانیاً: معلوم می شود كه جهان جن نیز همراه مجموعه عالم به سوی قیامت و رستاخیز عمومی پیش می رود. ثالثاً: نشان می دهد كه عالم قیامت و جهان موت برای افراد جن در حكم جهان غیب و پنهان است و افراد جن در مورد سرای آخرت علم و اطلاع محسوس ندارند. رابعاً: نشان می دهد كه در نفس و در وجود جن، قدرتِ یافتن و وجدان است. ذیل آیه: «غرتهم الحیوه الدنیا؛ یعنی زندگی دنیا آنها را مغرور ساخت»، نشان می دهد كه افراد جن دارای حیات و زندگی مادی و ظاهر ی هستند و صاحبان کالا ها و متاع ها و... می باشند. ۷ - انواع جنجن نیز مانند انسان، مسلمان و کافر دارد: نكته ای كه از آیات و روایات استفاده می شود این است كه: جنیان نیز همانند انسان ها مسلمان و کافر دارند. و نیز شیعه و غیر شیعه دارند. در سوره احقاف بحث فشرده ای پیرامون ایمان آوردن گروهی از جنیان به پیامبر اسلام و كتاب آسمانی او آمده است. و با آنچه بیان شد جای تردید نیست كه جنیان نیز مانند ما انسان ها دارای عقاید مختلف بوده و عده ای از آنها فاسق، فاجر، ظالم و کافر ند و عده ای از آنها صالح، مومن و مسلمان می باشند و در مورد شیعه بودن بعضی از جنیان نیز شواهدی وجود دارد كه صحت این مطلب نیز محرز شده است. زیرا در روایات بسیاری از لسان اهل بیت ـ علیهم السلام ـ عده ای از جنیان به عنوان شیعه معرفی شده اند. ۸ - پیامبر جنیاناز آیات ۲۹ تا ۳۱ سوره احقاف استفاده می شود كه گروهی از جنیان به پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ ایمان آوردند. از این آیه نه تنها استفاده می شود كه رسول گرامی اسلام پیامبر جنیان نیز هست، بلكه بر این مطلب دلالت می كند كه سایر پیامبران مرسل نیز بر جن و انس مبعوث شده اند؛ چنانكه بعضی از آنها قبل از اسلام به دین حضرت موسی ـ علیه السلام ـ ایمان آوردند. ۹ - نتیجه گیریجن موجودی است انتخاب گر كه بر سر دو راهی قرار می گیرد و باید یكی را انتخاب نماید؛ اگر حق را پذیرفت، به پاداش نیك می رسد و اگر باطل را، به عذاب. پس جن از نظر عبادات و تکالیف و حتمی مواردی مانند زوجیت و... مثل انسان است. منتها در نحوه عبادت و انجام تکالیف مسلماً به تناسب ویژگی های خلقتش خواهد بود. ۱۰ - تذکربرای اطلاع بیشتر به جن در دین ، جن در فرهنگ رجوع شود. ۱۱ - پانویس
۱۲ - منبعسایت اندیشه قم فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳، ص۱۱۶. |