استاوانگر

سابقهٔ استاوانگر، به عنوان یک شهر، به قرون وسطی برمی گردد. استاوانگر در سال ۱۸۳۷ هم‌زمان با رسمیت پیدا کردن قانون خودگردانی محلی، در نروژ، به عنوان یک محدودهٔ شهرداری و شهر، تأسیس شد. این شهرداری، بین سالهای ۱۸۶۷ تا ۱۹۵۳ ضمن ادغام با مناطق و شهرهای همجوار و جزایر اطراف، بارها گسترش پیدا کرده‌است. در سال ۱۹۶۵ میلادی، ۱۲۱ جزیره متعلق به محدودهٔ شهرداری استاوانگر بودند. از این تعداد ۷ جزیره، در سال ۱۹۷۸ به خاک اصلی شبه جزیرهٔ اسکاندیناوی متصل شده‌اند. بزرگترین این جزایر ۵٫۳ کیلومتر مربع مساحت دارد. با تغییرات اعمال شده، در سال ۲۰۲۰ میلادی، تعداد جزایر متعلق به محدودهٔ شهرداری استاوانگر به ۳۲۶ جزیره رسید. بزرگترین این جزایر، رِنِنسْ اُوی بود که ۴۰٫۷ کیلومتر مربع مساحت دارد.

مورد قابل توجه دیگر، بزرگترین جزیره در ریفیلکه، اُومبو است که ۵۷٫۵ کیلومتر مربع مساحت دارد و قبلاً با دو شهرداری سابق، که در تقسیمات جدید، دیگر به شکل و اسم قبلی وجود ندارند، به‌طور مشترک اداره می‌شد؛ اما از سال ۲۰۲۰ میلادی، ادارهٔ آن، به‌طور کامل به حوزهٔ شهرداری استاوانگر، منتقل شد. پس از آخرین تغییرات، استاوانگر، در بخش خشکی، از سمت جنوب، با ساندنس، در جنوب غربی با سولا و راندابرگ در غرب، دارای مرز مشترک است. دیگر مرزهای استاوانگر در سمت شمال و شمال غربی و غرب و شرق آبدره هستند. از جمله در سمت شمال غربی، آبدره بوکنافیورد، تیسور را از محدودهٔ شهرداری استاوانگر، جدا می‌کند.

سنگ بستر در استاوانگر متعلق به رشته کوه کالدونین است و بخشی از آن، از سنگهای رسوبی دگرگون شده از دورهٔ کامبرین، به خصوص با دگرگونی خفیف و لایه‌های قابل تمایز و شکننده تشکیل شده‌است؛ و بخش دیگر آن مربوط به دورهٔ پرکامبرین، با دگرگونی شدید بوده؛ و به خصوص از انواع مختلف گنیس و نیز گرانیت و گابرو تشکیل شده‌است. تا حدودی دقیقتر از نظر محل، می‌توان گفت که در قسمت مرکزی محدودهٔ شهرداری، عمدهٔ سنگ‌ها از جنس دگرگون شدهٔ خفیف، با لایه‌های قابل تمایز و شکننده هستند. در حالی که در جزایر اطراف، دگرگونی سنگها شدیدتر بوده و جنس آنها سختر، مانند آمفیبولیت و گنیس است. در سمت جنوب، جزایر نسبتاً مسطح و کم ارتفاع هستند. اما رو به سمت شمال، صخره ای تر، ناهموارتر و مرتفع تر می‌شوند. سنگهای رسوبی و نرم، به راحتی، فرسایش یافته و خاک خوبی برای رویش گیاهان تولید کرده‌اند، اما در مناطقی که در معرض وزش باد قرار دارند، پوشش گیاهی فقیر است. هم در بخش قاره و هم در جزایر، بستر سطحی زمین تا حد زیادی توسط رسوبات یخچالی پوشیده شده‌است. ازاین نظر به نوعی به خصوص جزایر جنوبی، شباهت به خاک قسمت شمالی منطقه زراعی یَرِن، پیدا می‌کنند. در شمال محدودهٔ شهرداری، زمین عمدتاً بین تخته سنگهای جنگلی و پوشیده از خلنگ مدفون شده‌است. این جنگل عمدتاً جنگلی از درختان خودروی برگریز و تعدادی صنوبرهای کاشته شده‌است. در جزیرهٔ اُومبو، جنگل کاج طبیعی وجود دارد. سنگهای سخت دوران پرکامبرین، در منطقهٔ دارای چین خوردگی‌های کالدونین، هم در جزیره و هم در بخش قاره، ارتفاعات اصلی را تشکیل می‌دهند. نمونه‌هایی از این موارد، یکی در بخش قاره در نزدیکی سولا است که ۹۵ متر از سطح دریا بالاتر است؛ و دیگری نقطهٔ علامت گذاری شده، در فاصلهٔ ۷ کیلومتری جنوب مرکز شهر استاوانگر است؛ که ۱۳۸ متر، از سطح دریا ارتفاع دارد. در جزایر، نمونهٔ مشخص این مورد، از جمله یکی تپه باند، با ارتفاع ۵۱۵ متر از سطح دریا است؛ که در جزیره اُومبو، واقع شده‌است؛ و بلندترین نقطه، در محدودهٔ شهرداری استاوانگر و جزایر اطراف است. نمونه‌های دیگری نیز البته با ارتفاع کمتر در دیگر جزایر منطقه، به چشم می‌خورند. مرکز شهر استاوانگر، دور یک خلیج کوچک که خود شاخه ای از یک آبدره است؛ قرار دارد. در اینجا یک فرورفتگی شدید، در زیر آب دریاچه، قابل تشخیص است.

مغازه‌ها و دفاتر تجاری اصلی استاوانگر، در مرکز شهر، در شرق و جنوب شرقی خلیج کوچک وُگِنْ، در محله ای با خانه‌های چوبی و قدیمی و خیابان‌های باریک قرار گرفته‌اند. خیابان اصلی شهر، که (چیرکه گاتا:Kirkegata) نام دارد، به فارسی معنی «خیابان کلیسا» می‌دهد؛ و مهمترین و معروف‌ترین خیابان شهر، با امکانات تجاری و خدماتی محسوب می‌شود. بین خلیج کوچک وُگِنْ؛ و دریاچه بِرِیْا، در جنوب، ساختمان کلیسای جامع استاوانگر قرار گرفته‌است. این ساختمان یکی از بهترین و سالمترین ساختمانهای بازمانده از دوران قرون وسطی، در کشور نروژ است. در کنار آن عمارت و باغ اسقف، قرار داشت، یعنی جایی که به احتمال زیاد، در حال حاضر، دبیرستان کلیسای جامع استاوانگر، روی سنگ بنای آن ساخته شده‌است. در جنوب شرقی دریاچه بِرِیْا، ایستگاه راه‌آهن استاوانگر و در سمت جنوب ایستگاه راه‌آهن، ساختمان تئاتر روگالاند، قرار دارند.

از سال ۱۹۵۰میلادی، یک فعالیت گسترده بازسازی و نوسازی، در اطراف و خارج از محلهٔ قدیمی شهر، ظاهر مرکز شهر استاوانگر را دچار تغییرات زیادی کرده‌است. این تغییرات، به ویژه، در میدان بین کلیسای جامع شهر؛ و خلیج کوچک وُگِنْ، مشهود هستند. با این حال، چند محیط قدیمی که دارای ارزش فرهنگی هستند، حفظ شده‌اند. برای مثال یک محله مسکونی، با خانه‌های چوبی قدیمی، در غرب وُگِنْ، به نام (استرا:Straen)، هنوز پا برجاست. این محله همچنین به عنوان «استاوانگر قدیم» شناخته می‌شود.

• فهرست شهرهای نروژ